Subskrybuj nas na Youtube
Na terenie województwa będzie działała jedna duża jednostka organizacyjna fiskusa. W jej ramach funkcjonować będą zarówno urzędy, jak i izba skarbowa
Prezydent 5 lutego podpisał nowelizację z 15 stycznia 2015 r., która zmienia 25 różnych regulacji. Najbardziej kontrowersyjną nowość wprowadza ona w ustawie z 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 121, poz. 1267 ze zm., dalej: u.u.i.s.). Przewiduje ona od 1 kwietnia br. włączenie urzędów skarbowych do izb. To rozwiązanie już na etapie prac legislacyjnych wywoływało wiele kontrowersji. Może ono bowiem podważyć konstytucyjną zasadę dwuinstancyjności. Pomimo powszechnej krytyki i miażdżących opinii prawnych do projektu, został on w tym zakresie uchwalony w niezmienionej treści.
Kilka w jednym
Dotychczas zarówno urząd skarbowy, jak i izba skarbowa stanowiły odrębne jednostki organizacyjne, będące pracodawcami w rozumieniu kodeksu pracy. Ich kierownicy prowadzili niezależną politykę kadrową, wykonując zadania dyrektora generalnego w rozumieniu ustawy o służbie cywilnej. Od 1 kwietnia ma się to zmienić. Nastąpi proces centralizacji na poziomie województwa. Wszystkie urzędy skarbowe zostaną skonsolidowane w jedną jednostkę organizacyjną, tzn. izbę skarbową. Oznacza to, że pracownicy urzędów skarbowych z dniem wejścia w życie nowelizacji staną się pracownikami izb skarbowych. Dotyczy to też naczelników urzędów skarbowych. Kierownikiem izby zostanie jej dyrektor, zaś pracodawcą w odniesieniu do pracowników dotychczasowych urzędów skarbowych zostanie izba skarbowa.
Celem tego połączenia, jak wynika z uzasadnienia projektu nowelizacji, jest poprawa wydajności, przejrzystości i szybkości działania administracji podatkowej oraz poprawa skuteczności w zakresie koordynacji i nadzoru nad realizacją zadań statutowych i świadczeniem usług publicznych. O tym, jakie konkretne korzyści wynikają z przyjętych założeń, w uzasadnieniu nie ma mowy.
– Sejm, uchwalając zaproponowany projekt, przyjął na słowo honoru zapewnienia projektodawcy o pozytywnym wpływie projektowanych zmian na funkcjonowanie administracji podatkowej – tak oceniał propozycje przyjęte w projekcie dr Jacek Kulicki (opinia prawna i merytoryczna z 20 października 2014 r., druk nr 2739). Bez sprecyzowania korzyści mamy do czynienia z uzasadnieniem projektu poprzez słowa wytrychy, które w żadnej mierze nie mogą stanowić punktu odniesienia dla rzetelnej oceny – dodał.
Bez zmiany zadań
Naczelnik urzędu skarbowego pozostanie organem odpowiedzialnym za realizację podstawowych funkcji administracji podatkowej, jakimi są: pobór podatków, obsługa podatników, kontrola podatkowa i egzekucja należności pieniężnych. A zatem powierzony organowi zakres zadań wymieniony w art. 5 ust. 6 i 6a u.u.i.s. nadaje uprawnienia naczelnikowi urzędu skarbowego do merytorycznego kierowania tym urzędem.
Według wyliczeń zawartych w uzasadnieniu projektu nowelizacji konsolidacja organów fiskusa ma przynieść korzyści w kwocie 4,7 mln zł. Chodzi o oszczędności w związku z przejściem na świadczenia emerytalne przez osoby, które nabyły oraz nabędą to uprawnienie, zmniejszenie liczby potrzebnych certyfikatów elektronicznych weryfikowanych za pomocą kwalifikowanych certyfikatów, obniżkę kosztów szkoleń dla służby bhp, wyeliminowanie kosztów usług bhp świadczonych przez firmy zewnętrzne, zmniejszenie kosztów szkoleń dla inspektorów ds. ochrony ppoż., zmniejszenie kosztów szkoleń dla pełnomocników ochrony informacji niejawnej itd.
Koszty jej wprowadzenia szacuje się natomiast na kwotę 3,25 mln zł. Związane to jest z wydatkami na: odprawy dla odchodzących pracowników, przygotowanie nowej dokumentacji pracowniczej, wystawienie nowych legitymacji służbowych. Zdaniem dr. Jacka Kulickiego nie są to kwoty uzasadniające dokonanie zmian, nawet przyjmując oszczędności związane z centralizacją na poziomie regionalnym zamówień publicznych.
Jak za PRL
Centralizacja organów skarbowych najwięcej wątpliwości wzbudza pod kątem zachowania zasady dwuinstancyjności. – Konsolidacja urzędów i izb skarbowych w jedną jednostkę organizacyjną (urząd) jest w istocie przywróceniem stanu faktycznego z lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to administracja podatkowa została przywrócona do życia po jej likwidacji na początku lat pięćdziesiątych. Jednym z powodów decyzji o wydzieleniu izb i urzędów skarbowych na przełomie lat 80. i 90. XX wieku były zarzuty dotyczące naruszenia poprzez przyjętą organizację zasady dwuinstancyjności postępowania podatkowego – wyjaśnia dr Jacek Kulicki.
Formalnie nowelizacja utrzymuje zasadę dwuinstancyjności. Przyjmuje się natomiast dość oryginalne rozwiązanie. W ramach struktury organizacyjnej izby skarbowej będzie funkcjonowała wyodrębniona komórka (nazywana urzędem), którą będzie kierował naczelnik, działający jako organ I instancji w postępowaniu podatkowym i egzekucyjnym. Organem II instancji pozostanie dyrektor izby. Wszyscy ci pracownicy będą jednak zatrudnieni w jednym urzędzie, czyli izbie. Rozwiązanie to nie zapewnia jednak zachowania ww. zasady. Mamy tu bowiem do czynienia z układem podporządkowania pracowniczego pomiędzy osobami piastującymi funkcję organów podatkowych I i II instancji. To w ocenie prof. Henryka Dzwonkowskiego zakłóca nie tylko odrębność obu tych organów w zakresie rozpoznawania i rozstrzygania spraw podatkowych, ale również podważa niezależność ich funkcjonowania w tym zakresie, który powinien pozostawać istotną cechą działania organów podatkowych w ramach zasady dwuinstancyjności (opinia prawna do projektu z 3 listopada 2014 r. – druk nr 2739).
Niby niezależność
– Nowelizacja przewiduje jeszcze jeden instrument, który ma zapewnić niezależność naczelnika urzędu skarbowego. Dodany art. 7a u.u.i.s. wprowadza zakaz wydawania pracownikom wyodrębnionej komórki organizacyjnej poleceń przez dyrektora izby skarbowej w zakresie realizacji zadań w I instancji. Dyrektor izby skarbowej będzie musiał też uzyskać stanowisko naczelnika urzędu skarbowego w sprawach organizacyjno-finansowych z zakresu prawa pracy dotyczące tych pracowników, którzy podlegają naczelnikowi.
Tego typu rozwiązania pozostają w sprzeczności z istotą stosunku pracy, którego podstawową cechą jest wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy (czyli podporządkowanie pracownika poleceniom szefa) – wskazuje prof. Henryk Dzwonkowski. Zakaz wydawania poleceń przez dyrektora izby skarbowej pracownikom izby skarbowej uczestniczącym w rozstrzyganiu spraw podatkowych w urzędach skarbowych nie wyłącza możliwości faktycznego wpływania przez ten organ odwoławczy na kształt i treść decyzji wydawanych w I instancji, choćby poprzez formułowanie zaleceń czy opinii. Te zaś mają faktyczny zakres oddziaływania, podobny do poleceń służbowych – dodaje.
Stosownie do treści art. 7a ust. 3 u.u.i.s. dyrektor izby będzie musiał uzyskać stanowisko naczelnika urzędu skarbowego w przypadku spraw organizacyjno-finansowych z zakresu prawa pracy, w odniesieniu do pracownika izby skarbowej, który podlega naczelnikowi. Będzie ono konieczne w razie:
wzmiany warunków pracy i płacy;
wrozwiązania stosunku pracy;
wprzeniesienia do innego urzędu w rozumieniu ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1111 ze zm. i 1199).
WAŻNE
Pracownicy izb skarbowych, którzy wchodzą w skład korpusu służby cywilnej, będą musieli składać corocznie, w terminie do 15 maja, oświadczenie majątkowe
WAŻNE
Urzędnik służby cywilnej, bez pytania o zgodę, będzie mógł być przeniesiony do urzędu w innej miejscowości. Odmowa wykonania tej decyzji spowoduje wygaśnięcie stosunku pracy
Fiskus w liczbach
400 urzędów skarbowych
41 171 osób zatrudnionych
4620 zł średnie miesięczne wynagrodzenie pracownika w urzędzie skarbowym
