Jako gmina odmówiliśmy przelewu dotacji na kilkoro dzieci jednej z placówek po błędach w informatycznym systemie przekazywania danych. Do sądu administracyjnego wpłynęła skarga na rzekomą naszą bezczynność. Czy sąd może nam nakazać wypłatę brakującej dotacji? Czy czekać na rozprawę, czy jednak te pieniądze wypłacić? Z jednej strony błędy są formalne, wręcz techniczne, ale z drugiej strony odmowa wypłaty to oszczędność dla budżetu.
Sąd administracyjny nie może nakazać wypłaty brakującej kwoty. Sprawę jednak warto rozwiązać polubownie, bo gdy przedszkole wytoczy gminie proces cywilny, jego skutki finansowe dla budżetu mogą okazać się dotkliwe.
Kluczowe jest ustalenie, czy wspomniana w zapytaniu odmowa wypłaty dotacji oświatowej (o której mowa w ustawie o finansowaniu zadań oświatowych) podlega w ogóle rozpoznaniu przez sądy, czy to administracyjne, czy powszechne. Jeśli chodzi o właściwość sądów administracyjnych, to granice te wyznacza zasadniczo art. 3 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Orzekają one w sprawach:
  • decyzji administracyjnych,
  • postanowień wydanych w toku administracyjnym,
  • aktów prawa miejscowego,
  • aktów nadzoru,
  • bezczynności i przewlekłego prowadzenia spraw,
  • innych spraw dotyczących różnych czynności z zakresu administracji publicznej.
W postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 2 kwietnia 2020 r. (sygn. akt I SA/Łd 157/20) stwierdzono, że czynność wypłaty dotacji, mająca jedynie charakter rachunkowo-księgowy (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 lutego 2014 r., sygn. akt II GSK 304/14), a nie władczy, nie da się przyporządkować do żadnej z kategorii aktów lub czynności, o których mowa w art. 3 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Zaakcentowano, że jest to tylko czynność techniczna, polegająca na przelaniu środków pieniężnych na rachunek bankowy podmiotu prowadzącego szkołę (przedszkole), która nie podlega kognicji sądów administracyjnych. Przesądzają o tym systemowe regulacje ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: u.f.z.o.). Na uwagę w tym względzie zasługuje m.in. art. 47 u.f.z.o., z którego wynika, że: „Czynności podejmowane przez organ dotujący, o którym mowa w art. 15‒21, art. 25, art. 26, art. 28‒32 i art. 40‒41a, w celu ustalenia wysokości lub przekazania dotacji, o których mowa w art. 15‒21, art. 25, art. 26, art. 28‒32, art. 40‒41a, stanowią czynności z zakresu administracji publicznej, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi…”
. Z kolei zgodnie z art. 34 ust. 1 u.f.z.o.: „1. Dotacje, o których mowa w art. 15‒21, art. 25 ust. 1‒4 i 8, art. 26 ust. 1, 2 i 8, art. 28‒30 oraz 31 ust. 1, są przekazywane na rachunek bankowy przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki, o której mowa w art. 2 pkt 6‒8 ustawy ‒ Prawo oświatowe, lub zespołu szkół lub placówek, w 12 częściach w terminie do ostatniego dnia każdego miesiąca, z tym że części za styczeń i za grudzień są przekazywane w terminie odpowiednio do dnia 20 stycznia oraz do dnia 15 grudnia roku budżetowego; w przypadku dotacji, o której mowa w art. 31 ust. 1, liczba części należnej dotacji jest równa liczbie miesięcy, w których prowadzony jest dany kwalifikacyjny kurs zawodowy”.
Sąd zauważył, że w kontekście tych regulacji czynność odmowy wypłaty dotacji nie wchodzi w zakres któregokolwiek z przepisów wymienionych w art. 47 u.f.z.o. Jednocześnie podkreślił, że czynność polegająca na wypłacie określonej kwoty dotacji jest czynnością, o której mowa w art. 34 ust. 1 u.f.z.o. Skoro więc art. 34 ust. 1 nie został wymieniony w art. 47 u.f.z.o., to w konsekwencji zdaniem sądu: „(…) czynność polegająca na samej wypłacie środków pieniężnych z tytułu dotacji nie należy do kognicji sądów administracyjnych (por. postanowienie WSA w Rzeszowie z 8 sierpnia 2019 r., sygn. akt I SA/Rz 454/19 oraz postanowienie NSA z 10 kwietnia 2019 r., sygn. akt I GSK 453/19, CBOSA). Przedstawiona argumentacja uzasadnia pogląd o niedopuszczalności drogi sądowo-administracyjnej w sprawie”. Finalnie sąd odrzucił skargę placówki oświatowej jako niedopuszczalną w oparciu o art. 58 par. 1 pkt 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Nie bez wyjścia

Powyższe nie oznacza jednak, że niepubliczne przedszkole pozbawione jest prawnych możliwości dochodzenia kwot dotacji, których gmina odmówiła przekazać. Ze wspomnianego orzeczenia wynika bowiem dodatkowo, że właściwą drogą dochodzenia roszczenia związanego z wypłatą dotacji, będącego w istocie roszczeniem o zapłatę, jest droga postępowania cywilnego przed sądem powszechnym (por. postanowienie WSA w Białymstoku z 30 stycznia 2019 r., sygn. akt I SA/Bk 2/19).
Tak więc, podsumowując, sąd administracyjny nie może nakazać gminie wypłaty dotacji dla niepublicznej placówki oświatowej. Organ prowadzący przedszkole ma jednak prawną możliwość dochodzenia dotacji na drodze postępowania cywilnego. I często tak właśnie się dzieje. W konsekwencji gmina nie uchroni się przed sądową weryfikacją roszczeń zgłaszanych przez przedszkole.
W kontekście zaś podanych argumentów odmawiających przelewu dotacji, warto rozważyć, czy jest to stanowisko słuszne, wszak nieprawidłowości dotyczą jedynie danych wykazywanych w systemie informatycznym. W interesie gminy jest wyjaśnienie przedmiotowej sprawy polubownie, ewentualne wytoczenie sprawy cywilnej przez przedszkole może się bowiem wiązać z dodatkowymi negatywnymi skutkami finansowymi dla budżetu gminy w postaci nie tylko odsetek od zaległych części dotacji, lecz także kosztów postępowania sądowego.
Polubowny sposób rozwiązania sprawy będzie miał także uzasadnienie w świetle art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, z którego wynika, że wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów.
Podstawa prawna
• art. 3, art. 58 par. 1 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. ‒ Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325)
• art. 34 ust. 1, art. 47 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 17; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 278)
• art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1175)