Takie uprawnienie daje mu najnowsza nowelizacja przepisów o pracowniczych planach kapitałowych w tarczy 4.0. Może jednak z niego nie skorzystać, a wtedy decyzję podejmuje kierownik
Plany kapitałowe jako formy dodatkowego zabezpieczenia na starość będą zobowiązane tworzyć praktycznie wszystkie podmioty zatrudniające, w tym także jednostki budżetowe samorządu terytorialnego. Te ostatnie zostaną objęte ustawą o pracowniczych planach kapitałowych 1 stycznia 2021 r. bez względu na liczbę osób zatrudnionych. Umowa o zarządzanie PPK powinna zostać zawarta do 26 marca 2021 r., a umowa o prowadzenie PPK – do 10 kwietnia 2021 r. Mimo trwającej epidemii COVID-19 rząd nie zdecydował się przesunąć terminów wdrożenia PPK. W ostatniej ustawie wdrażającej kolejny pakiet rozwiązań dla przedsiębiorców dotkniętych epidemią wprowadzono jednak nowe regulację dotyczące samorządu terytorialnego, które wpłyną na proces tworzenia PPK. Przepisy te mają w założeniu rządu uprościć tworzenie PPK w podmiotach zatrudniających będących jednostkami organizacyjnymi danej jednostki samorządu terytorialnego.
Także strona społeczna
Utworzenie PPK wymaga wybrania instytucji finansowej, która będzie zarządzała środkami gromadzonymi przez uczestników w ramach tego systemu. Wyboru dokonuje podmiot zatrudniający (w praktyce pracodawca) wraz ze stroną społeczną reprezentującą osoby zatrudnione (przede wszystkim pracowników). Rolę strony społecznej pełnią związki zawodowe albo specjalna reprezentacja osób zatrudnionych, w przypadku gdy w zakładzie pracy związki nie działają. Dokonując wyboru, strony powinny mieć na względzie warunki zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, efektywności instytucji finansowych w zarządzaniu aktywami oraz posiadane przez nie doświadczenie w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi. Wyboru należy dokonywać, mając także na uwadze najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych. Doświadczenie wynikające z wdrożenia PPK w pierwszej grupie największych przedsiębiorców wskazuje, że w różnych zakładach pracy ten interes osób zatrudnionych jest różnie rozumiany. Dla jednych będzie to niski poziom opłat pobieranych od uczestników, dla innych poziom obsługi uczestników i narzędzia im oferowane przez instytucje finansowe (np. dostęp przez aplikacje), dla jeszcze innych dodatkowe świadczenia zapewniane przez instytucje finansowe (np. zniżki na ubezpieczenia czy inne produkty finansowe). Trudno zatem uznać, że interes ten jest identyczny. Wiele zależy od rodzaju zakładu pracy, wykonywanej działalności lub chociażby profilu pracowników.
W przypadku gdy strony nie dojdą do porozumienia co do wyboru instytucji finansowej na miesiąc przed terminem zawarcia umowy o zarządzanie PPK, wyboru dokonuje sam podmiot zatrudniający.
Bez innych obowiązków
W przypadku jednostek organizacyjnych danej jednostki samorządu terytorialnego (np. zakładów gospodarki komunalnej, ośrodków pomocy społecznej) podmiotem zatrudniającym są te jednostki organizacyjne reprezentowane przez swoich kierowników. I to oni mieli uczestniczyć w wyborze instytucji finansowej wraz ze stroną społeczną. Ustawa z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. poz. 1086), czyli tarcza 4.0, przesunęła to uprawnienia z kierowników jednostek organizacyjnych na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, zarządy powiatów oraz zarządy województw. Mogą oni dokonać wyboru instytucji finansowej, współdziałając oczywiście ze stroną społeczną. Jest to tylko ich uprawnienie. Dany podmiot zatrudniający (jednostka organizacyjna samorządu terytorialnego) może zatem wybierać instytucję finansową, chyba że wójt, burmistrz itp. uznają, że to oni będą uczestniczyć w wyborze. Jeżeli nie skorzystają z tego uprawnienia, to w tym procesie nadal uczestniczy kierownik danej jednostki. To samo dotyczy uprawnienia do wyboru instytucji finansowej, w przypadku gdy strony nie dojdą do porozumienia i nie wybiorą we wskazanym terminie instytucji finansowej. Wówczas wyboru dokonuje podmiot zatrudniający albo działający w ich imieniu wójt, burmistrz itp.
Zmiana ta obejmuje jedynie wybór instytucji finansowej. Wszelkie inne kwestie związane z tworzeniem PPK nadal pozostają po stronie podmiotu zatrudniającego, tj. kierownika danej jednostki organizacyjnej. W konsekwencji to kierownik:
- musi zadbać o powołanie reprezentacji osób zatrudnionych w przypadku, gdy w danym zakładzie pracy nie funkcjonują związki zawodowe;
- podpisuje w imieniu podmiotu zatrudniającego umowę o zarządzanie i prowadzenie PPK;
- wykonuje inne zadania związane z tworzeniem i prowadzeniem PPK, np. obowiązki informacyjne, wpłata środków itp.
Nikt nie może zakwestionować
Decyzja wójta, burmistrza itp. o zaangażowaniu się w proces wyboru instytucji finansowej nie może być prawnie kwestionowana przez kierownika podległej jednostki organizacyjnej. Dotyczy to też wyboru instytucji finansowej. Oczywiście wójt lub burmistrz są zobowiązani dokonywać wyboru, biorąc pod wskazane wyżej okoliczności, w tym najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych. Teoretycznie powinno to prowadzić do wyboru różnych instytucji finansowych w zależności od danego zakładu pracy. W praktyce jednak zaangażowanie wójta lub burmistrza w ten proces może oznaczać narzucanie poszczególnym jednostkom organizacyjnym tej samej instytucji finansowej. Z jednej strony upraszcza to proces wdrażania PPK w samorządzie terytorialnym, z drugiej strony może pozbawiać kierowników jednostek organizacyjnych realnego wpływu na wybór instytucji finansowej uwzględniający interes danego zakładu pracy.
Trudno przewidzieć, czy wójtowie, burmistrzowie i inne podmioty skorzystają z tych uprawnień i przejmą na siebie wybór instytucji finansowej. Jeżeli skorzystają z takiej możliwości, to co do zasady i tak powinni każdą jednostkę organizacyjną oceniać odrębnie, co teoretycznie może prowadzić do wyboru różnych instytucji finansowych dla różnych zakładów pracy.
Podstawa prawna
• art. 7 ust. 4a ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. poz. 2215; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086)
