Bez strategii, za to z wykorzystaniem doraźnych pomysłów i ustnych sugestii – tak promują się gminy województwa świętokrzyskiego, które skontrolował NIK.
Wydatki gmin na promocję od kilku lat systematycznie się zwiększały: z 2,27 mln zł w 2014 r. do 3,46 mln zł w 2018 r. Jednak nie wiadomo, czy wzrost wydatków przełożył się na efekt. Czyli, czy wysiłek wpłynął na poprawę ich wizerunku i przyczynił się do zwiększenia atrakcyjności i rozwoju. Jak się okazuje, skontrolowane przez NIK samorządy w województwie świętokrzyskim nie monitorują całościowo realizacji działań promocyjnych. Nie określają także wskaźników do ich oceny. W dodatku promocja gmin najczęściej jest jedynie realizacją schematycznych zadań, uzupełnianych pojawiającymi się często ad hoc „pomysłami”. Najczęstszymi działaniami promocyjnymi są publikacje prasowe na temat danej gminy, często okraszone zdjęciami wójta. NIK wskazuje, że mogą one budzić wątpliwość, czy ich celem była promocja gminy, czy konkretnych osób, na przykład w okresie przedwyborczym.
Samorządy nie mierzą efektów, bo też nie wytyczają celów. W żadnym objętym kontrolą urzędzie nie opracowano odrębnego dokumentu strategicznego odnoszącego się wyłącznie do promocji danej jednostki samorządu terytorialnego – nawet jeśli na konieczność sporządzenia takiego dokumentu wskazano w obowiązujących dokumentach strategicznych. Są jednak i dobre praktyki. Wskaźniki w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ostrowiec Świętokrzyski (lata 2014–2020) pozwoliły ocenić, czy jej realizacja – w tym także działań promocyjnych – przyczyniła się do zwiększenia inwestycji, liczby miejsc pracy, wpływów podatkowych lub wzrostu liczby mieszkańców.
Promocją gmin zajmują się komórki organizacyjne osadzone w strukturze urzędów. Jedynie w dwóch skontrolowanych urzędach była wyodrębniona komórka organizacyjna lub samodzielne stanowisko pracy wyłącznie do spraw promocji. W większości urzędów zadania promocyjne są łączone z innymi, dotyczącymi na przykład: kultury, sportu, rolnictwa, co – jak ocenia NIK – może utrudniać prawidłową realizację promocji. W dwóch urzędach zasady prowadzenia promocji określono tak, że nikomu nie było można przypisać odpowiedzialności za te zadania.
