Burmistrz wydał zarządzenie, w którym zakazał dyrektorom jednostek organizacyjnych miasta udostępniania (na podstawie umowy najmu czy dzierżawy) terenów stanowiących własność gminy na cele związane z organizowaniem objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt. Według włodarza zarządzenie to nie jest aktem administracyjnym i należy je odczytywać wyłącznie jako ustalenie przyszłej treści oświadczenia woli organu gminy w tej sprawie. Czy może zostać zaskarżone?
Tak, zarządzenie może być zaskarżone do sądu administracyjnego w trybie art. 101 ust. 1 ustawy z o samorządzie gminnym. Zgodnie z tym przepisem każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może je zaskarżyć do sądu administracyjnego.
Mieszkańcom należy umożliwić uczestnictwo w sesjach rady gminy
Mieszkańcom należy umożliwić uczestnictwo w sesjach rady gminy

Zobacz również

Obejście prawa

Wbrew twierdzeniom burmistrza zarządzenie jest aktem z zakresu administracji publicznej. Potwierdza to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, który w wyroku z 12 października 2017 r. (sygn. akt II SA/Łd 506/17) dotyczącym podobnej sprawy stwierdził, że samo to, iż zarządzenie ma charakter władczy, a ponadto zostało wydane przez organ monokratyczny gminy na podstawie przepisów prawa administracyjnego, pozwala na zaliczenie go do tej grupy. Ponadto sąd uznał, że zarządzenie, ingerując w sferę przyznanej wolności, w sposób bezpośredni ma wpływ na sytuację prawną przedsiębiorcy. To zaś uzasadnia jego interes prawny, a tym samym możliwość zaskarżenia tego aktu. Łódzki sąd administracyjny wyjaśnił też, że zarządzenie narusza zasadę zgodności działań administracji publicznej z celami ustawowymi. Celem podjęcia tego aktu nie była bowiem kwestia gospodarowania nieruchomościami, ale ochrona zwierząt. Jest to pewnego rodzaju obejście prawa, skoro ustawodawca nie wyposażył organu wykonawczego gminy w odpowiednie kompetencje służące ochronie zwierząt w takiej sytuacji. Z tych to powodów WSA w Łodzi stwierdził nieważność wydanego aktu.
Wójt musi pomagać lokalnej społeczności w trudnej sytuacji
Wójt musi pomagać lokalnej społeczności w trudnej sytuacji

Zobacz również

Zarządzenie o charakterze zewnętrznym

Stanowisko to potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku z 21 czerwca 2018 r. (sygn. akt I OSK 130/18) uznał, że zarządzenie burmistrza w sposób oczywisty oddziałuje na prawa i obowiązki jednostek, a więc ma charakter zewnętrzny, jednostronny i dotyczy działalności w sferze publicznej, co oznacza, że ma także wymiar administracyjnoprawny. Zdaniem NSA nie można w tej sytuacji przyjąć – jak tego chciał skarżący burmistrz – że zarządzenie jest aktem kierownictwa wewnętrznego i nie kreuje żadnych norm prawnych na zewnątrz aparatu samorządowej administracji publicznej, a więc nie dotyczy innych podmiotów prawa. Takie rozumowanie w konsekwencji prowadziłoby do wniosku, że zarządzenie nie naruszało praw osób fizycznych. Sąd wyjaśnił jednak, że przedsiębiorca jest adresatem w zakresie skutków prawnych zaskarżonego zarządzenia burmistrza, gdyż jego mocą został wykluczony z korzystania z mienia publicznego bez istnienia ku temu podstawy prawnej.

Naruszenie norm konstytucyjnych

Zdaniem NSA przyjęcie przez jednostkę samorządu terytorialnego w drodze aktu administracyjnoprawnego, że określona grupa podmiotów, których działalność nie jest zabroniona przez prawo, nie może w ogóle ubiegać się o możliwość zawarcia umowy najmu mienia komunalnego, narusza wynikającą z Konstytucji RP (art. 22) zasadę swobody działalności gospodarczej, która ograniczona może być wyłącznie w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Zaskarżone zarządzenie różnicuje sytuację prawną pewnej klasy podmiotów w relacjach z gminą względem innych podmiotów, co można uznać za naruszenie art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: u.s.d.g.) – w kontekście naruszenia konstytucyjnej zasady równości. Zgodnie z powyższym przepisem podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
Dodać należy, że sądy administracyjne, wydając ww. orzeczenia odnosiły się do okoliczności, które miały miejsce przed wejściem w życie ustawy – Prawo przedsiębiorców. Regulacja ta w art. 2 powtarza jednak dosłownie dotychczasowe brzmienie art. 6 ust. 1 u.s.d.g.
Podstawa prawna
Art. 101 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1000 ze zm.).
Art. 2 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646).