Rząd szykuje reformę pieczy zastępczej. Co znajdzie się w projekcie?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) przygotowało założenia projektu nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Resort podkreśla, że system wspierania rodziny, pieczy zastępczej i adopcji wymaga pilnej reformy. Jak wskazuje, wyzwaniami stojącymi przed systemem są m.in.:

- niewystarczająca liczba miejsc w pieczy zastępczej – ok. 1,9 tys. dzieci wymagających zabezpieczenia, w związku z postanowieniami sądów, dla których brak miejsc w systemie;

- niewystarczająca liczba kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych i prowadzenia rodzinnych domów dziecka oraz rezygnowanie z pełnienia funkcji przez działające obecnie rodziny zastępcze i prowadzących rodzinne domy dziecka;

- bardzo niski odsetek udziału zawodowych form pieczy zastępczej w ogólnej liczbie miejsc w rodzinnej pieczy zastępczej i pieczy zastępczej jako całości;

- niekorzystne rozwiązania w zakresie opieki nad dorosłymi wychowankami pieczy zastępczej;

- stagnacja procesu deinstytucjonalizacji – wskaźnik 77 proc. dzieci w pieczy rodzinnej niezmienny od 2020 r., mimo przyjętej przez rząd strategii deinstytucjonalizacji;

- niewystarczające wsparcie usamodzielnianych wychowanków pieczy zastępczej, skutkujące trudnościami w dorosłym życiu i koniecznością udzielania im wsparcia przez system pomocy społecznej;

- spadająca liczba adopcji.

Zdaniem MRPiPS brak szybkiego wdrożenia nowelizacji prowadzić będzie do dalszego wzrostu liczby dzieci, które nie zostaną zabezpieczone mimo postanowień sądów, tworząc zagrożenia dla ich zdrowia i życia. Bez reformy nastąpi obumieranie systemu pieczy rodzinnej, co będzie prowadziło do konieczności rozwijania pieczy instytucjonalnej, co jest niezgodne z interesem dzieci oraz będzie generowało ogromne koszty po stronie sektora samorządowego.

Reforma pieczy zastępczej - co planuje rząd?

Resort chce przede wszystkim wprowadzić mechanizmy finansowe, motywujące gminy do intensywnej pracy z rodzinami w kryzysie.

Zmiany obejmą też asystentów rodziny i koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, m.in. w zakresie dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dodatku z tytułu wykonywania obowiązków poza miejscem pracy, wprowadzenia stopni awansu zawodowego, zatrudnienia wyłącznie w ramach stosunku pracy.

Ponadto rząd planuje też:

- wsparcie rodzin zastępczych spokrewnionych poprzez podwyższenie wysokości świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka;

- zwiększenie wysokości wynagrodzeń dla rodzin zastępczych zawodowych, rodzin specjalistycznych.

- wprowadzenie miesięcznego dodatku stażowego za wieloletnie pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej lub prowadzenie rodzinnego domu dziecka;

- urealnienie możliwości urlopu dla rodzin zastępczych zawodowych poprzez rozszerzenie kręgu osób, które mogą pełnić rolę rodziny pomocowej;

- stworzenie możliwości pełnienia przez organizacje pozarządowe roli organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej, jako alternatywnej działalności wspierającej powiaty w tworzeniu nowych miejsc w rodzinnej pieczy zastępczej.

KDR bez względu na liczbę dzieci oraz dostęp do lekarza bez kolejki

Reforma obejmie także wprowadzenie ułatwień, tj. przyznanie Karty Dużej Rodziny rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka bez względu na liczbę dzieci wchodzących w skład rodziny. Ponadto dzieci umieszczone w pieczy zastępczej oraz przysposobione (z wyłączeniem adopcji przez współmałżonka) będą miały prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością.

Resort chce również wprowadzić nową formę opieki – rodziny opiekuńczej, dzięki której dorosłe osoby z niepełnosprawnością będą mogły pozostać w rodzinie zastępczej, która jako rodzina opiekuńcza będzie nadal sprawować nad nimi opiekę.

Co więcej, nowe regulacje obejmą także adopcje. W procedurach sądowych zostaną ukrócone praktyki poszukiwania dzieci bez pośrednictwa ośrodków adopcyjnych, co przyczynia się do wydłużania procedur i godzi w dobro dzieci.