Tak uważa Monika Horna-Cieślak, rzecznik praw dziecka, która skierowała wystąpienie do dr Agnieszki Dziemianowicz-Bąk, minister rodziny, pracy i polityki społecznej. W swoim piśmie informuje, że zgłaszają się do niej rodzice niepełnosprawnych dzieci, którzy mają trudności związane z ustaleniem terminu ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne. Problem ten dotyczy przypadku, gdy rodzic odwołuje się od orzeczenia wydanego przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności do sądu rejonowego i w wyniku jego wyroku uzyskuje orzeczenie ze wskazaniami kwalifikującymi do tej formy wsparcia.

Trzy miesiące na wniosek o świadczenie pielęgnacyjne

Co do zasady jest tak, że zgodnie z art. 24 ust. 2a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1208), jeżeli wniosek o przyznanie świadczenia uzależnionego od niepełnosprawności zostanie złożony w okresie trzech miesięcy – licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu, to prawo do niego ustala się zaczynając od miesiąca, w którym złożony był wniosek o wydanie dokumentu stwierdzającego istnienie dysfunkcji zdrowotnej. O ile treść tego przepisu nie budzi wątpliwości, gdy orzeczenie jest wydawane przez powiatowy lub wojewódzki zespół, to pojawiają się one, kiedy o niepełnosprawności orzeka sąd. Nie wiadomo bowiem, czy trzymiesięczny termin należy liczyć od dnia wydania wyroku, czy chodzi o datę prawomocności wyroku, czy może doręczenia go rodzicowi. Niezachowanie tego terminu powoduje zaś negatywne konsekwencje dla rodzica, bo w momencie jego przekroczenia nie może domagać się przyznania świadczenia wstecz.

Różne stanowiska od kiedy biegnie termin

RPD podkreśla, że kwestia liczenia biegu terminu była wielokrotnie przedmiotem rozważań sądów administracyjnych, ale nie była przez nie rozstrzygana jednolicie. Według niektórych składów orzekających trzy miesiące powinny być liczone od dnia wydania przez właściwy organ lub sąd orzeczenia o niepełnosprawności, natomiast zgodnie z innym poglądem termin, o którym jest mowa w art. 24 ust. 2a, należy liczyć od daty uprawomocnienia się wyroku sądu. Jednocześnie Monika Horna-Cieślak podaje, że w jednej z indywidualnych spraw, w których interweniowała, otrzymała z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej stanowisko wyjaśniające, że jeżeli doszło do etapu sądowego, to wyrok sądu jest finalnie orzeczeniem o niepełnosprawności, a datą jego wydania jest ta, w której stanie się on prawomocny.

Jednak mimo to, zdaniem RPD zasadne wydaje się podjęcie działań mających na celu rozwiązanie tej sytuacji poprzez określenie w przepisach terminu, który nie będzie budził żadnych wątpliwości. Dodaje, że odbiorcami świadczenia pielęgnacyjnego są osoby, które niekiedy sprawują całodobową opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem, czynności proceduralne powinny więc być jasne i niebudzące zastrzeżeń. W związku z tym RPD apeluje do resortu rodziny o zainicjowanie prac doprecyzowujących obowiązujące przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych.