Pyskowice, Jejkowice, Sławków i Siemianowice Śląskie – to gminy, które jako pierwsze w Polsce uchwaliły plany ogólne. Przypomnijmy, że ten nowy rodzaj dokumentów planistycznych zgodnie z reformą planistyczną muszą przyjąć gminy w Polsce – mają na to czas do połowy przyszłego roku.

Niestety, wszystkie te pionierskie uchwały zostały unieważnione przez organ nadzoru – wojewodę śląskiego (wymienione jednostki samorządu leżą w tym województwie). Co istotne, organ nadzoru jako pierwszy dokonał władczej wykładni przepisów, które mają zastosowanie w sprawie planów ogólnych. A są to przepisy, których właściwe odczytanie wymaga nie tylko wiedzy prawniczej, lecz także urbanistycznej.

Ważne

Analiza omawianych rozstrzygnięć nadzorczych pozwala wskazać, jakie obszary planów ogólnych szczególnie są kontrolowane. Wnioski z niej mogą być wskazówką dla innych gmin, na co zwrócić największą uwagę przy uchwalaniu planów ogólnych.

W tekście sygnalizujemy główne nieprawidłowości wskazane przez wojewodę, jeśli jednak ktoś chciałby przestudiować samodzielnie pełne wielostronicowe uzasadnienia. Publikujemy linki do rozstrzygnięć i kwestionowanych uchwał.

Plan ogólny w Pyskowicach

Jako pierwsza w Polsce uchwałę w sprawie planu ogólnego przyjęła 26 czerwca 2025 r. rada miejska w Pyskowicach (nr XVI/135/2025). Plan wszedł w życie 26 lipca 2025 r., jednak miasto niedługo cieszyło się tytułem pioniera, bowiem już 1 sierpnia 2025 r. wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym (nr IFIII.4131.1.74.2025) stwierdził nieważność całej uchwały.

► Przyczyna unieważnienia. Głównym powodem wydania rozstrzygnięcia unieważniającego plan ogólny było – jak wynika z uzasadnienia rozstrzygnięcia – niewłaściwe określenie powierzchni biologicznie czynnej. Wojewoda stwierdził, że zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem w sprawie projektu planu ogólnego gminy, dokumentowania prac planistycznych w zakresie tego planu oraz wydawania z niego wypisów i wyrysów (dalej: rozporządzenie p.p.o.) w strefie planistycznej oznaczonej symbolem 8SU powierzchnia biologicznie czynna powinna być ustalona na poziomie minimalnym 30 proc., tymczasem rada ustaliła ją na zaledwie 15 proc.

W uzasadnieniu wojewoda przypomniał, że „Gmina nie ma (…) pełnej dowolności ani w ustalaniu profili funkcjonalnych stref planistycznych ani minimalnego wskaźnika powierzchni biologicznie czynnej, te bowiem zostały określone w tabeli – Charakterystyka Stref Planistycznych – stanowiącej załącznik nr 1 do rozporządzenia p.p.o. (…). Ustalona dla danej strefy planistycznej wartość minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej winna być przyjęta dla danej strefy w katalogu stref planistycznych”.

Wojewoda dodał, że przyjęcie innej wartości wskaźnika udziału powierzchni biologicznie czynnej niż wskazany w załączniku nr 1 jest możliwe tylko w sytuacjach, które określa par. 2 ust. 3 wymienionego rozporządzenia. „Wskazuje on jednoznacznie, że w strefie planistycznej – gdy jest ona objęta obowiązującymi planami miejscowymi, można określić niższą wartość procentową minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej niż określona w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Jednak można to uczynić tylko wtedy, gdy nie jest ona niższa niż najwyższa wartość udziału powierzchni biologicznie czynnej dla terenów wyznaczonych w obowiązujących planach miejscowych, obejmujących obszar takiej strefy” – wyjaśnił organ nadzoru.

Ostatecznie wojewoda stwierdził, że przyjęcie w strefie planistycznej 8SU w gminnym katalogu stref planistycznych planu ogólnego gminy Pyskowice wartości minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej na poziomie 15 proc. „jest naruszeniem art.13e ust. 2 pkt 3 upzp poprzez niewłaściwe określenie tego wskaźnika w związku z par. 2 ust. 3 rozporządzenia p.p.o.”.

Dodajmy, że Pyskowicom udało się skutecznie poprawić plan. Skorygowany dokument został opublikowany 25 września br. i wojewoda go nie zakwestionował.

► Warto przeanalizować:

  • rozstrzygnięcie nadzorcze nr IFIII.4131.1.74.2025 wojewody śląskiego z 1 sierpnia 2025 r. stwierdzające nieważność całości uchwały nr XVI/135/2025 rady miejskiej w Pyskowicach z 26 czerwca 2025 r. w sprawie planu ogólnego miasta Pyskowice (Dz. Urz. Województwa Śląskiego z 2025 r., poz. 4817; dzienniki.slask.eu/legalact/2025/4817/);
  • uchwałę nr XVI/135/2025 rady miejskiej w Pyskowicach z 26 czerwca 2025 r. w sprawie planu ogólnego miasta Pyskowice (Dz. Urz. Województwa Śląskiego z 2025 r. poz. 4479; dzienniki.slask.eu/legalact/2025/4479/);
  • uchwałę nr XIX/150/2025 rady miejskiej w Pyskowicach z 16 września 2025 r. w sprawie planu ogólnego miasta Pyskowice (Dz.Urz. Województwa Śląskiego z 2025 r. poz. 5421; dzienniki.slask.eu/legalact/2025/5421/).

Plan ogólny w Jejkowicach

Kolejny zakwestionowany plan ogólny to uchwała rady gminy Jejkowice z 21 lipca 2025 r. (nr BR.0007.XVII.101.2025). Została unieważniona rozstrzygnięciem nadzorczym wojewody śląskiego z 20 sierpnia 2025 r. (nr IFIII.4131.1.79.2025).

Z jego uzasadnienia wynika, że powodów unieważnienia tego planu było kilka:

► 1. Niezgodność treści poszczególnych części uchwały. Jak wskazał wojewoda w załączniku GML do uchwały (jest to plik, który stanowi treść planu ogólnego gminy w postaci danych przestrzennych, składających się z formularzy wygenerowanych przy pomocy specjalnej wtyczki APP 2), brakowało formularza z danymi przestrzennymi dla obszarów uzupełnienia zabudowy, tzn. w uchwalonym POG nie wyznaczono OUZ.

„Brak, w pliku GML uchwalonego planu ogólnego, danych przestrzennych dotyczących obszaru uzupełnienia zabudowy, które (…) były brane pod uwagę przy wyznaczaniu stref z zabudową mieszkaniową, przesądza o niezgodnym z prawem wyznaczeniu stref z zabudową mieszkaniową” – uznał wojewoda.

►2:Przekroczenie dopuszczalnego limitu chłonności stref planistycznych z zabudową mieszkaniową i zagrodową. Suma chłonności terenów niezabudowanych przekroczyła 130 proc. (osiągnęła 450,6 proc.), co oznacza, że „wyznaczono strefy wykraczające poza obszar niezgodnie z art. 13d ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym” (dalej: u.p.z.p.).

Ponadto tereny objęte strefami pod realizację zabudowy mieszkaniowej nie były zbieżne z wcześniej uchwalonym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego – bowiem w zakwestionowanym planie ogólnym strefa ta częściowo obejmowała tereny przeznaczone w tym planie miejscowym pod zabudowę usługową, sportowo-rekreacyjną, obiekty sieci infrastruktury technicznej itd., ale nie mieszkaniową.

► Warto przeanalizować:

  • rozstrzygnięcie nadzorcze nr IFIII.4131.1.79.2025 wojewody śląskiego z 20 sierpnia 2025 r. stwierdzające nieważność całości uchwały nr BR.0007.XVII.101.2025 rady gminy Jejkowice z 21 lipca 2025 r. w sprawie planu ogólnego gminy Jejkowice (Dz.Urz. Województwa Śląskiego poz. 4911; dzienniki.slask.eu/legalact/2025/4911/),
  • uchwałę nr BR.0007.XVII.101.2025 rady gminy Jejkowice z 21 lipca 2025 r. w sprawie planu ogólnego gminy Jejkowice (Dz.Urz. Województwa Śląskiego poz. 4653; dzienniki.slask.eu/legalact/2025/4653/).

Plan ogólny - Sławków

18 września 2025 r. rada miejska Sławkowa podjęła uchwałę nr XVIII/129/2025 w sprawie planu ogólnego gminy, która została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego 24 września 2025 r. Po 30 dniach od dnia publikacji uchwałą miała wejść w życie. Niestety, tak się nie stało: wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 22 października.2025 r., nr IFII.4131.1.94.2025 stwierdził jej nieważność.

Wojewoda wskazał kilka powodów, m.in.:

►1. Wyznaczenie zabudowy mieszkaniowej poza dopuszczalnymi obszarami. Strefy planistyczne o oznaczeniach: 35SJ, 66SJ, 91SJ (są to strefy wielofunkcyjne z zabudową mieszkaniową jednorodzinną) wyznaczone zostały w planie ogólnym gminy Sławków w sposób naruszający zasady określone w art. 13d ust. 1 i 3 u.p.z.p. (wyznaczania stref planistycznych z zabudową mieszkaniową).

Błąd ten wiązał się m.in. z przekroczeniem limitu chłonności. Jak wskazał wojewoda „z analizy zapotrzebowania na nową zabudowę mieszkaniową wynika, że chłonność terenów niezabudowanych umożliwiających realizację funkcji mieszkaniowych na podstawie ustaleń obowiązujących planów miejscowych, w stosunku do zapotrzebowania wynosi 448 proc.”.

Dodał, że suma chłonności terenów niezabudowanych w strefach z zabudową mieszkaniową jest w gminie Sławków większa niż 130 proc. wartości zapotrzebowania. „Gmina, sporządzając plan ogólny, nie mogła wyznaczyć stref wielofunkcyjnych z zabudową mieszkaniową wykraczających poza obszary, dla których w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego określono przeznaczenie umożliwiające realizację funkcji mieszkaniowej, obszary uzupełnienia zabudowy oraz obszary z istniejącą zabudową o funkcji mieszkaniowej – czyli obszary, o których mowa w art. 13d ust. 1 u.p.z.p. Natomiast z analizy wyznaczonych w planie ogólnym stref planistycznych wynika, że strefy wielofunkcyjne z zabudową mieszkaniową jednorodzinną o oznaczeniach: 35SJ, 66SJ, 91SJ obejmują częściowo tereny, które nie spełniają przesłanek położenia w obszarach wskazanych w art. 13d pkt 1 upzp” – stwierdził wojewoda,

► 2. Błędy w określaniu powierzchni biologicznie czynnej. Wojewoda uznał, że wartości minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej ustalone w charakterystyce wyznaczonych w planie ogólnym gminy Sławków stref planistycznych o oznaczeniach: 35SJ, 36SJ, 53SJ, 61SJ, 8SU naruszają zasady ustalania tego wskaźnika zawarte w art. 13e ust. 2 pkt 3 u.p.z.p. oraz par. 2 ust. 1 i 3 rozporządzenia p.p.o.g. Stwierdził bowiem, że w charakterystyce stref planistycznych o oznaczeniach: 35SJ, 36SJ, 53SJ, ustalono minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej na poziomie 20 proc., natomiast w charakterystyce stref planistycznych o oznaczeniach: 61SJ, 8SU – na poziomie 10 proc. Tymczasem „zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia p.p.o.g. dla strefy wielofunkcyjnej z zabudową mieszkaniową jednorodzinną oraz strefy usługowej wskaźnik ten powinien być ustalony na minimalnym poziomie 30 proc.” – wskazał w uzasadnieniu wojewoda.

► Warto przeanalizować:

  • rozstrzygnięcie nadzorcze nr IFIII.4131.1.94.2025 wojewody śląskiego z 22 października 2025 r. stwierdzające nieważność całości uchwały Nr XVIII/129/2025 rady miejskiej w Sławkowie z 18 września 2025 r. w sprawie planu ogólnego gminy Sławków (Dz.Urz. Województwa Śląskiego, poz. 5968; dzienniki.slask.eu/legalact/2025/5968/),
  • uchwałę nr XVIII/129/2025 rady miejskiej w Sławkowie z 18 września 2025 r. w sprawie planu ogólnego gminy Sławków (Dz.Urz. Województwa Śląskiego, poz. 5402; dzienniki.slask.eu/legalact/2025/5402/).

Plan ogólny - Siemianowice Śląskie

Czwartym unieważnionym aktem w sprawie planu ogólnego jest uchwała Rady Miasta Siemianowice Śląskie z 25 września 2025 r. (nr 238/2025). Wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 29 października br. (nr IFIII.4131.1.97.2025) stwierdził jej nieważność w całości. Z 10 stronicowego uzasadnienia wynika, że uchwała została podjęta z naruszeniem zasad sporządzania planu ogólnego wynikających z ustaw i rozporządzeń. Jako powody unieważnienia wojewoda wskazał:

► 1. Naruszenie przepisów o powierzchni biologicznie czynnej. Zdaniem wojewody wartości minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej, ustalone w charakterystyce wyznaczonych w planie ogólnym gminy stref planistycznych (oznaczonych symbolami: 59SW, 8SU, 23SU, 40SU, 60SU, 65SU, 68SU, 69SU, 75SU, 76SU, 2SP, 23SP, 25SP, 33SP, 34SP, 36SP, 48SI) naruszyły zasady ustalania tego wskaźnika zawarte w art. 13e ust. 2 pkt 3 u.p.z.p. oraz par. 2 ust. 1 i 3 rozporządzenia p.p.o.g.

Wojewoda przypomniał, że par. 2 ust. 1 rozporządzenia p.p.o.g. zobowiązuje gminy do określenia w charakterystyce stref planistycznych minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej zgodnie z załącznikiem nr 1 do tego rozporządzenia (przy czym dopuszcza w tym zakresie zastosowanie wyjątku wskazanego w ust. 3 tego paragrafu). Tymczasem, jak zauważył, „w planie ogólnym miasta Siemianowice Śląskie, w charakterystyce stref planistycznych o oznaczeniach: 8SU, 23SU, 40SU, 60SU, 65SU, 69SU, 75SU ustalono minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej na poziomie 15 proc., w charakterystyce strefy planistycznej o oznaczeniu 68SU ustalono ten wskaźnik na poziomie 20 proc., natomiast w charakterystyce stref planistycznych o oznaczeniach: 59SW, 76SU ustalono ten wskaźnik na poziomie 25 proc.”.

► 2. Nieprawidłowo wytyczony obszar uzupełnienia zabudowy. Zdaniem wojewody obszar uzupełniania zabudowy stanowiący integralną część planu ogólnego miasta wyznaczony został niezgodnie z wytycznymi par. 1 ust. 1–5 rozporządzenia ministra rozwoju i technologii z 2 maja 2024 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru uzupełnienia zabudowy w planie ogólnym gminy (Dz.U. z 2024 r. poz. 729, dalej: rozporządzenie o.u.z.).

Co ciekawe, organ nadzoru w celu zweryfikowania poprawności wyznaczonego w planie ogólnym obszaru uzupełnienia zabudowy przeprowadził z wykorzystaniem danych przestrzennych przekazanych przez gminę w uzupełnieniu dokumentacji planistycznej oraz wtyczki APP2 do oprogramowania QGIS czynności, o których mowa w par. 1 ust. 1 pkt 1–5 rozporządzenia o.u.z.

Organ nadzoru ustalił, iż gmina do wykonania czynności, o których mowa w par. 1 ust. 1 rozporządzenia o.u.z., uwzględniła także budynki, którym w ewidencji gruntów i budynków przypisany został inny rodzaj Klasyfikacji Środków Trwałych niż wskazany w par. 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia o.u.z. W efekcie wyznaczony przez gminę wyjściowy obszar uzupełnienia zabudowy (jak również obliczona przez gminę łączna maksymalna powierzchnia powiększenia wyjściowego obszaru uzupełniania zabudowy) w wyniku rozszerzenia jego granic w ocenie wojewody były nieprawidłowe.

Ocenił, że rada gminy miała prawo wyznaczyć obszar uzupełnienia zabudowy, powiększając wyjściowy obszar maksymalnie o 998 761 mkw. (…). Organ nadzoru zweryfikował, iż w przyjętym planie poza granicami poprawnie wyznaczonego wyjściowego obszaru uzupełnienia zabudowy – powiększono te obszary o 1093190 mkw. „Wskazuje to, iż maksymalna powierzchnia powiększenia tego obszaru została znacznie przekroczona względem wartości wynikającej ze wzoru zawartego w par. 1 ust. 5 rozporządzenia o.u.z.” – podkreślił wojewoda.

W konsekwencji organ nadzoru uznał, że „uchwała w sposób istotny narusza wymienione w rozstrzygnięciu nadzorczym przepisy, dotyczące zasad sporządzania planu ogólnego, (…) w związku z czym wydanie rozstrzygnięcia stało się konieczne i uzasadnione”.

► Warto przeanalizować:

  • rozstrzygnięcie nadzorcze nr IFIII.4131.1.97.2025 wojewody śląskiego z 29 października 2025 r. stwierdzające nieważność całości uchwały Nr 238/2025 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 25 września 2025 r. w sprawie planu ogólnego miasta Siemianowice Śląskie (Dz.Urz. Woj. Śląskiego, poz. 6114),
  • uchwałę nr 238/2025 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z 25 września 2025 r. w sprawie planu ogólnego miasta Siemianowice Śląskie (Dz.Urz. Woj. Śląskiego, poz. 5515).

Wnioski po pierwszych uchwałach w sprawie planów ogólnych dla jednostek samorządu terytorialnego

W kontrolowanych uchwałach wojewoda śląski wskazywał najczęściej na naruszenie przepisów prawa w obszarze wyznaczania powierzchni biologicznie czynnej, sumy chłonności terenu oraz zasad wyznaczania OUZ.

Przełożenie danych, na których pracują osoby sporządzające akty planowania przestrzennego, na język prawa okazało się wyjątkowo trudne. Może to być wynikiem uchybień osób przygotowujących dokumenty planistyczne związanych z odczytaniem zasad prawnych tworzenia planów ogólnych, błędnego sformułowania przepisów prawa, niepowiązanych ze sposobem pracy na danych przestrzennych. Jednak nie wykluczamy, że może być też błędem wykładni przepisów przez sam organ nadzorczy. Na zdecydowane rozstrzygnięcie jest jeszcze za wcześnie.

Konsekwencje aktualnie niewątpliwie ponoszą gminy. Sposób działania organów nadzoru zasadniczo nie dziwi. Każdy nowy rodzajowo akt prawa wymaga oceny w odniesieniu do nowych przepisów prawa. Wypowiedzi w tym zakresie stanowią sposób wykładni przepisów prawa i ich stosowania. Nierzadko jest tak, że taka wykładnia, formalnie niewiążąca dla każdej innej sprawy, dokonywana jest wiele lat po wejściu w życie przepisów czy funkcjonowania danego rodzaju aktów prawnych. Wykładnia dokonana przez Wojewodę Śląskiego w ramach prowadzonych postępowań nadzorczych pozwoliła chociażby na uniknięcie chaosu prawnego związanego z wywołaniem skutków prawnych przez nowe akty prawa miejscowego.

Ważne

Aktualnie przy pracach nad planami ogólnymi nie pozostaje nic innego, jak uważnie stosować wytyczne zawarte w rozstrzygnięciach nadzorczych Wojewody Śląskiego. Oczywiście nie mają one charakteru wiążącego w innych sprawach, ale zdecydowanie takie same kryteria oceny wszystkich planów ogólnych sprzyjać będą tworzeniu prawa pewnego i jednolitego w skali kraju.

Podstawy do unieważnienia aktu planistycznego

Nie jest tak, że każde uchybienie przepisom dotyczącym uchwał powoduje nieważność kontrolowanego aktu prawnego. Wprawdzie w myśl art. 91 ust. 1 u.s.g. uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne, jednak orzeka o tym organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia, w trybie określonym w art. 90 u.s.g. Przy czym może on orzec o nieważności uchwały lub zarządzenia w całości lub w części.

Zgodnie zaś z art. 91 ust. 4 u.s.g. w przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę lub zarządzenie wydano z naruszeniem prawa. We wszystkich jednak opisywanych przypadkach wojewoda śląski uznał, że stwierdzone przez niego naruszenia prawa miały charakter istotny.

WSA w Olsztynie w wyroku z 17 sierpnia 2023 r. (sygn. akt II SA/Ol 378/23) wskazał, że przywołane unormowania określają tryb i zakres procedowania przez organ nadzoru, który rozstrzyga o zgodności lub sprzeczności z prawem uchwał lub zarządzeń organów samorządu terytorialnego, oceniając tylko ich legalność, czyli sprawdza, czy wydane zostały na podstawie i w granicach prawa. Stanowi o tym wprost art. 85 u.s.g., zgodnie z którym nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem. W związku z tym rola organu nadzoru według WSA sprowadza się do:

  • weryfikacji zgodności kontrolowanego aktu z wymaganą procedurą przy jego wydaniu oraz zastosowaną normą prawa materialnego,
  • oceny skali naruszenia i jego wpływu na obowiązywanie aktu (stwierdzenia nieważności kontrolowanego aktu w całości lub w części, gdy naruszenie jest istotne lub, w przypadku nieistotnego naruszenia prawa – orzeczenia wydaniu aktu z naruszeniem prawa).

W doktrynie i w orzecznictwie przyjmuje się, że istotne naruszenie prawa to uchybienie prowadzące do skutków, które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym. Do takich zalicza się m.in. naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego, a także przepisów regulujących procedury podejmowania uchwał, powodujące pozostawanie uchwały w sprzeczności z określonym przepisem prawnym.

WSA w Łodzi w wyroku z 19 lutego 2025 r., sygn. akt III SA/Łd 840/24, wskazał, że „Za istotne naruszenie prawa, będące podstawą do stwierdzenia nieważności aktu, uznaje się takiego rodzaju naruszenia prawa jak: podjęcie uchwały przez organ niewłaściwy, brak podstawy do podjęcia uchwały określonej treści, niewłaściwe zastosowanie przepisu prawnego będącego podstawą podjęcia uchwały, naruszenie procedury podjęcia uchwały”. Wojewoda śląski ten katalog uchybień rozszerzył o jasno wskazane uchybienia w treści planów ogólnych.

Jakie są skutki stwierdzenia nieważności aktu przez wojewodę?

Zgodnie z art. 92 ust. 1 u.s.g. stwierdzenie przez organ nadzoru nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy wstrzymuje ich wykonanie z mocy prawa w zakresie objętym stwierdzeniem nieważności, z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego.

Jak stwierdził NSA w wyroku z 10 września 2024 r., (sygn. akt III OSK 1109/24) „Wstrzymanie wykonania aktu na podstawie art. 92 ust. 1 ustawy należy rozumieć jako tymczasowe pozbawienie wynikających z niego bezpośrednio i pośrednio skutków prawnych. Dopiero od daty doręczenia gminie rozstrzygnięcia nadzorczego organy gminy nie mogą traktować aktu objętego tym rozstrzygnięciem jako aktu obowiązującego i wywołującego skutki prawne”.

Czy inne organy nadzoru będą orzekały podobnie?

Sposób kontroli uchwał JST przez organy nadzoru oraz sądy administracyjne budzi wiele wątpliwości, ale jest to zagadnienie na odrębną analizę. Z praktyki wynika, że to poglądy organów nadzoru wyznaczają sposób rozumienia przepisów prawa, dlatego niewątpliwie powinno być tak, że te wytyczne należy dalej stosować przy tworzeniu prawa (chyba że organ nadzoru dopuścił się rażąco wadliwej wykładni prawa). Zdecydowanie pożądane jest, by zapadające w przyszłości rozstrzygnięcia dotyczące planów ogólnych były ze sobą spójne i jednolite, co zapewni stabilność i przewidywalność procesu planistycznego.

Czy wojewoda musiał unieważnić cały plan?

Wojewoda w omawianych rozstrzygnięciach nadzorczych uznał, że z uwagi na brzmienie art. 13a ust. 1 u.p.z.p. („Dla obszaru gminy, z wyłączeniem morskich wód wewnętrznych oraz terenów zamkniętych innych niż ustalane przez ministra właściwego do spraw transportu, rada gminy uchwala plan ogólny gminy (…)”] – nie ma możliwości stwierdzenia nieważności uchwał w części, pomimo iż stwierdzone uchybienia odnosiły się do wybranych stref planistycznych.

Nie ma podstaw prawnych wynikających wprost z ustawy do przyjęcia odmiennego stanowiska.

Planowane zmiany w przepisach

W poselskim projekcie ustawy o zmianie u.p.z.p. oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1839) przewiduje się wprowadzenie przepisu w następujących brzmieniu: „Dopuszcza się stwierdzenie nieważności uchwały rady gminy w sprawie planu ogólnego gminy w części, również w odniesieniu do pierwszego planu ogólnego gminy w danej gminie”.

Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika, że zmiana ta ma na celu wyjaśnienie wątpliwości interpretacyjnych, dotyczących możliwości stwierdzenia nieważności pierwszego planu ogólnego w części. ©℗