Do tej pory usługa asystencji była realizowana na podstawie programów Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które były skierowane do samorządów oraz organizacji pozarządowych. Taka formuła powodowała jednak, że osoba niepełnosprawna mogła skorzystać z pomocy asystenta tylko tam, gdzie samorząd zgłosił się do programu lub w jej miejscu zamieszkania działała organizacja, która otrzymała dotację z resortu rodziny. To właśnie ma się zmienić dzięki nowym przepisom, które będą gwarantować dostęp do wsparcia asystenta niezależnie od tego gdzie mieszka osoba niepełnosprawna.

Asystencja osobista dla młodzieży i dorosłych

Przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projekt ustawy o asystencji osobistej osób niepełnosprawnych przewiduje, że będą z niej mogły skorzystać dwie grupy osób. Pierwsza to niepełnosprawna młodzież w wieku od 13 do 18 lat, pod warunkiem posiadania przez osobę orzeczenia o niepełnosprawności z takimi samymi wskazaniami jakie są potrzebne do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego lub orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. Natomiast druga grupa to osoby dorosłe, przy czym w ich przypadku będzie obowiązywać ograniczenie dotyczące górnej granicy wieku. Usługa asystencji będzie bowiem dostępna do ukończenia przez osobę niepełnosprawną 65 lat. Warunkiem przyznania usługi asystencji będzie posiadanie przez osoby pełnoletnie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia – tej samej, która jest potrzebna do świadczenia wspierającego – z liczbą punktów wynoszącą minimum 80 w liczącej 100 punktów skali.

Wniosek o asystencję osobistą do wojewódzkiego zespołu

Wnioski o ustalenie prawa do asystencji będą składane do wojewódzkich zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON). To zatrudniani w nich specjaliści będą na podstawie wspomnianej decyzji, formularza samooceny oraz formularza oceny potrzeb osoby niepełnosprawnej wydawać decyzję przyznającą asystencję. Będzie zawierać ona określać m.in. liczbę godzin usługi asystencji. Projekt ustawy przewiduje, że dla osoby dorosłej będzie to od 20 do 240 godzin miesięcznie, a dla młodych osób niepełnosprawnych od 20 do 80 godzin miesięcznie. Decyzja będzie też określać rodzaje czynności wykonywanych przez asystenta, okres przyznania usługi – będą to maksymalnie trzy lata oraz wysokość stawki godzinowej wynagrodzenia asystenta.

Osoba niepełnosprawna wybierze asystenta

Za organizację usługi asystencji będzie odpowiadał powiat i to do niego będzie musiała zgłosić osoba niepełnosprawna, która otrzyma decyzję przyznającą tę formę wsparcia. Projekt ustawy przewiduje, że powiat może: samodzielnie zapewniać usługę asystencji, zawierać w tej sprawie porozumienie z gminą lub zlecać ją organizacji pozarządowej. Co istotne osoba niepełnosprawna będzie mogła sama wybrać osobę, która będzie jej świadczyła usługi asystencji.

Projekt ustawy trafi teraz do Sejmu, a jej wejście w życie ma nastąpić 1 stycznia 2027 r. Od tego dnia będzie można składać wnioski do WZON i początkowo będzie on miał 120 dni na jego rozpatrzenie. Sama usługa asystencji będzie zaś uruchomiona od 1 kwietnia 2027 r. przy czym na początku obejmie ona tylko osoby, które na decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia mają 90 punktów. Osoby z mniejszą liczbą punktów będą wchodzić do systemu asystencji w kolejnych latach, najpóźniej, bo dopiero od 2030 r. taką możliwość będą miały osoby w wieku 13-18 lat. MRPiPS szacuje z usługi asystencji skorzysta około 100 tys. osób niepełnosprawnych.