Subskrybuj nas na Youtube
Mieszkańcy sołectw położonych w gminie Wielkie Dęby korzystają ze środków stanowiących fundusz sołecki. Wyodrębniona w budżecie gminy pula pieniędzy może być decyzją mieszkańców przeznaczana na wybrane przedsięwzięcia będące zadaniami własnymi gminy, służącymi poprawie warunków życia mieszkańców i zgodnymi ze strategią rozwoju gminy. Wieś Dąbki Małe zdecydowała, że za środki, które może uzyskać od gminy, wyremontuje w 2017 r. m.in. świetlicę. Sołtys, pan Roman, 20 września 2016 r. przekazał wójtowi gminy, panu Władysławowi, wniosek sołectwa Dąbki Małe o przyznanie środków z funduszu sołeckiego. Zmieścił się więc w ustawowym terminie, który upływał 30 września. Na początku stycznia 2017 r. wśród mieszkańców sołectwa pojawiły się jednak głosy, aby w miejsce pomysłu zawartego we wrześniowym wniosku zrealizować inny. Konkretnie zamiast remontu będącej jeszcze w nie najgorszym stanie świetlicy wykonać wpisującą się lepiej w bieżące potrzeby mieszkańców Dąbków Małych budowę siłowni zewnętrznej.
● ETAP 1 Weryfikacja prawnych możliwości
– Panie Władysławie – zagaił do wójta sołtys. – Po raz pierwszy spotykam się z taką sprawą. Zbudowaliście w Wielkich Dębach siłownię i teraz moi mieszkańcy też chcą taką. Z funduszu sołeckiego.
– Ale już przecież rozdysponowaliście fundusz na ten rok – przypomniał wójt. – Mieliście remontować świetlicę.
– Może jeszcze rok poczekać, a siłowni chcą i szkolne dzieciaki, i koło gospodyń. Da się coś z tym zrobić, panie wójcie? – nalegał sołtys.
– Zawracacie mi głowę, ale na szczęście jest jeszcze w urzędzie nasza prawniczka, pani Beata. Poprosimy ja i zobaczymy, jakie są możliwości.
Już po chwili panowie wyjaśnili prawniczce, o co chodzi.
– Przystępując do działań mających na celu zmianę pierwotnie określonych wnioskiem przedsięwzięć musimy w pierwszej kolejności zweryfikować, czy takie zmiany są możliwe w świetle terminów przewidzianych ustawą o funduszu sołeckim – odezwała się uczenie pani Beata. – Wniosek o zmianę przedsięwzięć lub ich zakresu sołectwo może bowiem złożyć nie wcześniej niż po uchwaleniu budżetu gminy na dany rok i nie później niż do 31 października danego roku budżetowego – kontynuowała.
CO NA TO PRAWO? RADA 1
● ETAP 2 Trzeba zwołać zebranie wiejskie
– To znaczy, że możliwość jest – sołtys uśmiechnął się z zadowoleniem. – Pani mecenas, proszę mi powiedzieć, od czego mam zacząć.
– Jeśli rozważają państwo taką zmianę, to nie warto zwlekać do ostatnich dni terminu na złożenie wniosku – odpowiedziała prawniczka. – Trzeba bowiem pamiętać, że wszystkie przedsięwzięcia przewidziane do realizacji na obszarze danego sołectwa powinny zostać wykonane do końca roku budżetowego, tj. do 31 grudnia 2017 r. Odkładanie złożenia wniosku o zmianę do ostatnich dni października może spowodować to, że niektóre z przedsięwzięć, z uwagi na ich charakter, będą niemożliwe do realizacji do końca roku.
– Tak mogłoby się skończyć i z waszą siłownią – poparł panią Beatę wójt. – Wymaga to bowiem przeprowadzenia wielu prac przygotowawczych w terenie, a te, ze względu na pogodę, mogą być niemożliwe do wykonania w okresie jesienno-zimowym.
– Biorąc to pod uwagę mieszkańcy Dąbków Małych powinni jak najszybciej przyjąć wniosek o zmianę przedsięwzięcia i przekazać go wójtowi – wyjaśniała prawniczka. – W tym celu niezbędne jest zwołanie zebrania wiejskiego. Jak bowiem stanowią przepisy ustawy o funduszu sołeckim, do wniosku o zmianę przedsięwzięcia lub jego zakresu stosuje się reguły przewidziane dla uchwalenia pierwotnego wniosku. Inicjatywa w sprawie wniosku o zmianę przedsięwzięć lub ich zakresu przysługiwać więc będzie sołtysowi, radzie sołeckiej lub co najmniej piętnastu pełnoletnim mieszkańcom sołectwa.
CO NA TO PRAWO? RADA 2
– Skoro mieszkańcy Dąbków tak chcą, to biorę na siebie zwołanie zebrania w sprawie zmiany przedsięwzięcia. Podejmiemy decyzję o rezygnacji z wykonania prac remontowych w świetlicy wiejskiej, a środki pierwotnie przeznaczone na ten cel zaproponujemy na budowę zewnętrznej siłowni – powiedział sołtys. – Nie będę czekał. Zgodnie ze statutem zwołam zebranie wiejskie na 14 lutego.
– Tylko musi pan pamiętać, żeby zawiadomić mieszkańców do 7 lutego – przypomniał wójt. – Bo w waszym statucie macie wymóg zawiadamiania o zebraniu z tygodniowym wyprzedzeniem.
● ETAP 3 Jak sformułować wniosek
– Pani mecenas, jak mam ten wniosek sformułować? – dopytywał pan Roman.
– Z poddanego pod głosowanie zebrania wiejskiego wniosku powinno wynikać, że mieszkańcy sołectwa Dąbki Małe, zamiast wykonania określonych prac remontowych w świetlicy wiejskiej, przewidują do realizacji na obszarze swojego sołectwa przedsięwzięcie polegające na budowie siłowni zewnętrznej – tłumaczyła prawniczka. – Dodatkowo wniosek powinien zawierać oszacowanie kosztów przedsięwzięcia. – Co istotne, koszty zmienionego przedsięwzięcia nie mogą prowadzić do przekroczenia środków przyznanych sołectwu w pierwotnej uchwale budżetowej. Ważnym elementem z punktu widzenia prawidłowości wniosku jest jego uzasadnienie.
CO NA TO PRAWO? RADA 3
– Głosowanie nad wnioskiem powinno się odbyć także w zgodzie z regulacjami waszego statutu – przypomniał wójt.
– 14 lutego nasze wiejskie zebranie, jako organ uchwałodawczy sołectwa, z pewnością przyjmie uchwałę w sprawie wniosku o zmianę przedsięwzięcia – nie miał wątpliwości pan Roman.
– W ten sposób zdecydujecie państwo o przeznaczeniu środków przyznanych sołectwu w uchwale budżetowej na budowę zewnętrznej siłowni – dodała pani Beata. – Proszę też pamiętać, żebyście z zebrania wiejskiego sporządzili protokół, którego treść obejmie m.in. wskazanie liczby uczestniczących w mieszkańców, streszczenie przebiegu obrad oraz wynik głosowania.
● ETAP 4 Wójt zweryfikuje, rada przyjmie
– Przyjęty uchwałą zebrania wiejskiego wniosek sołectwa Dąbki Małe o zmianę przedsięwzięcia przekaże pan mnie – dodał od razu wójt. – Ja będę miał siedem dni na weryfikację wniosku pod kątem spełniania przez niego warunków formalnych.
– Co pan będzie sprawdzał? – zapytał sołtys.
– To, czy wniosek zawiera wszystkie wymagane prawem elementy, tj. wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa, oszacowanie ich kosztów oraz uzasadnienie – wyjaśnił pan Władysław.
– Sprawdzeniu przez wójta podlegać też będzie prawidłowość przeprowadzenia zebrania wiejskiego – weszła w słowo prawniczka. – Dlatego, panie sołtysie, proszę nie zapomnieć o przekazaniu wraz z wnioskiem sołectwa o zmianę przedsięwzięcia w ramach funduszu sołeckiego na rok 2017 kopii protokołu z przeprowadzonego w tej sprawie zebrania wiejskiego. W interesie sołectwa jest, żebyście nie popełnili błędów.
CO NA TO PRAWO? RADA 4
● ETAP 5 Uwzględnienie zmiany w budżecie
– Liczę, że wszystko się uda – pewnie powiedział pan Roman. – I co dalej będzie z tym wnioskiem?
– Przyjęty przez sołectwo wniosek o zmianę przedsięwzięcia trafi ostatecznie do rady gminy –wyjaśniła pani Beata. – Ta uwzględni zgłoszoną zmianę w budżecie gminy. Warto pamiętać, że na tym etapie wniosek sołectwa może być odrzucony przez radę, ale tylko gdy zaplanowane przedsięwzięcie nie spełnia warunków przewidzianych dla objęcia jego finansowania środkami funduszu, czyli przede wszystkim nie jest zadaniem własnym gminy – zastrzegła pani mecenas.
– Zważywszy na to, że budowa zewnętrznej siłowni stanowi zadanie własne z obszaru kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, rada gminy z pewnością przychyli się do wniosku Dąbków Małych o zmianę przedsięwzięcia – wójt uspokoił lekko zaniepokojonego sołtysa. – A potem mieszkańcy sołectwa będą mogli przystąpić do realizacji budowy swojej wymarzonej zewnętrznej siłowni – dodał.
RADA 1 Ważne regulacje
Zgodnie z art. 239 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.; dalej: u.f.p.), organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę budżetową przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego. Budżet gminy Wielkie Dęby na 2017 r. został uchwalony 29 grudnia 2016 r. Data ta wyznaczać będzie początek okresu do złożenia wniosku o zmianę przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach funduszu sołeckiego. Ostateczny termin wynika wprost z ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 301 ze zm.; dalej: u.f.s.) i upłynie 31 października 2017 r.
RADA 2 Zgodnie z postanowieniami statutu
Zebranie wiejskie w sprawie uchwalenia wniosku o zmianę przedsięwzięć lub ich zakresu powinno się odbyć według zasad określonych w statucie sołectwa. Ze statutu sołectwa Dąbki Małe wynika, że zebranie wiejskie zwołuje sołtys z własnej inicjatywy bądź wójta gminy, na wniosek rady sołeckiej lub co najmniej 1/5 mieszkańców uprawnionych do udziału w zebraniu wiejskim. Termin i miejsce zebrania sołtys – w myśl statutu – podaje do publicznej wiadomości mieszkańcom poprzez ogłoszenie na tablicy ogłoszeń sołectwa, a dodatkowo za pomocą środków porozumiewania się na odległość (poczta elektroniczna, wiadomość tekstowa SMS). Zebranie nie może się odbyć wcześniej niż przed upływem 7 dni od daty jego ogłoszenia (ten wymóg statutu należy mieć również na uwadze w kontekście ostatecznej daty na dokonanie zmian, tj. 31 października 2017 r.).
RADA 3 Trzeba pamiętać o tytule prawnym do terenu
Uzasadnienie powinno się przede wszystkim koncentrować na wykazaniu, że zmienione przedsięwzięcie stanowi zadanie własne gminy. Nie powinno budzić wątpliwości, że rozważane przez sołectwo przedsięwzięcie spełnia ten warunek. Jak stanowi art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.), do zadań własnych gminy należą sprawy z obszaru kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych. Ponadto przedsięwzięcie ma być zrealizowane na gruncie stanowiącym własność gminy. Jest to o tyle istotne, że tego rodzaju nakłady powinny być czynione przez gminę na terenie, do którego posiada tytuł prawny. Uzasadniając realizację przedsięwzięcia, wypada się odwołać również do strategii rozwoju gminy.
RADA 4 Decyduje rada gminy
Warto wiedzieć, że w razie gdyby wójt stwierdził we wniosku jakieś błędy formalne, odrzuciłby wniosek sołectwa. W takim wypadku zebranie wiejskie miałoby prawo ponownego uchwalenia wniosku. Należy mieć na względzie, że u.f.s. daje jedynie siedem dni (od przekazania sołtysowi informacji na ten temat) na ponowne uchwalenie wniosku. W tym czasie konieczne jest ponowne zwołanie zebrania wiejskiego. W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę na zapis statutu sołectwa, zgodnie z którym zebranie wiejskie może się odbyć nie wcześniej niż przed upływem 7 dni od daty zawiadomienia o nim mieszkańców. Regulacja ta budzi wątpliwości w zestawieniu z ustawowym wymogiem przekazania przez sołtysa ponownie uchwalonego wniosku w terminie 7 dni od otrzymania informacji o jego odrzuceniu przez wójta. Warto zatem w przyszłości ukształtować zapisy statutu w taki sposób, aby możliwość przeprowadzenia zebrania w sprawie ponownego uchwalenia wniosku nie budziła wątpliwości.
Alternatywnie – w sytuacji odrzucenia wniosku przez wójta – sołtys może podtrzymać wniosek w kształcie pierwotnie przyjętym przez zebranie wiejskie.
W przypadku ponownego uchwalenia wniosku bądź w przypadku jego podtrzymania przez sołtysa podlega on rozpatrzeniu przez radę gminy. Rozstrzygnięcie rady gminy w tym zakresie wiąże wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
PODSUMOWANIE
Fundusz sołecki to wyodrębnione w budżecie gminy środki, o przeznaczeniu których decyduje zebranie wiejskie. Ustawa o funduszu sołeckim przewiduje możliwość zmiany przedsięwzięć lub ich zakresu przewidzianych do realizacji w ramach funduszu.
Planując przedsięwzięcia w ramach funduszu sołeckiego (lub ich zmiany w trakcie roku budżetowego), a potem je realizując, nie można zapominać, że środki te (jako część budżetu gminy) stanowią środki publiczne w rozumieniu finansów publicznych. W konsekwencji należy do nich stosować przewidziane w u.f.p. zasady gospodarowania środkami publicznymi. Oznacza to przede wszystkim, że wszelkie wydatki ponoszone na realizację przedsięwzięcia w ramach funduszu sołeckiego powinny być uwzględnione w uchwale budżetowej gminy. Ich wydatkowanie powinno być natomiast dokonywane m.in. w sposób celowy i oszczędny, z uwzględnieniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów.
W kontekście wykonywania przedsięwzięć w ramach funduszu sołeckiego istotny jest także status prawny sołectw jako jednostek pomocniczych gminy. Wszelkie działania związane z ich realizacją mają uwzględniać to, że sołectwa nie posiadają osobowości prawnej. Będą więc zawsze działać w ramach osobowości prawnej gminy, która je utworzyła. Z uwagi na to stroną wszelkich umów, np. w omawianym powyżej przypadku dotyczących zakupów urządzeń będących elementami zewnętrznej siłowni, będzie gmina, a mienie nabyte w toku realizacji przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego stanowić będzie własność gminy.