Umowy i urlopy rodzicielskie, czyli co wkrótce zmieni się w prawie pracy

1 Zmiany długości okresu wypowiedzenia

Nowelizacja kodeksu pracy przewiduje również zmiany w okresach wypowiedzeń - teraz są one takie same dla pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony, jak i na czas określony. Obecnie, czas wypowiedzenia umowy terminowej wynosi 2 tygodnie.

Zgodnie z nowymi przepisami, długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony będzie więc uzależniona od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy, a okresy wypowiedzenia zarówno w przypadku umów na czas określony i na czas nieokreślony wyniosą:
- 2 tygodnie - w przypadku zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres krótszy niż 6 miesięcy;
- 1 miesiąc - w przypadku zatrudnienia przez okres co najmniej 6 miesięcy;
- 3 miesiące - w przypadku zatrudnienia okresu co najmniej 3 lat.

>>Czytaj też: Jak skrócić okres wypowiedzenia umowy o pracę

2 Zwolnienie ze świadczenia pracy na wypowiedzeniu

Nowe przepisy precyzują też pewne kwestie, w tym wprowadzają możliwość zwolnienia pracownika przez pracodawcę z obowiązku świadczenia pracy. Jest to rozwiązanie często stosowane w praktyce, jednak do tej pory brak było w tej sprawie wyraźnych przepisów.

Teraz pracodawca będzie miał możliwość zwolnić pracownika ze świadczenia pacy na cały okres wypowiedzenia lub jego część, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Ma to dotyczyć zarówno umów o pracę na czas określony, jak i nieokreślony oraz umów o pracę na okres próbny.

3 Tylko 3 rodzaje umów o pracę

Przyjęta przez Sejm ustawa likwiduje też umowę na czas wykonania określonej pracy. Zostały więc tylko trzy rodzaje umów o pracę: umowa o pracę na czas nieokreślony oraz umowa o pracę na czas określony, a także umowa o pracę na okres próbny.

Ponadto w ustawie wyraźnie określono cel zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę na okres próbny. Będzie mogła ona zostać zawarta w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia do wykonywania pracy określonego rodzaju. Co do zasady pracodawca zatrudni pracownika na okres próbny tylko raz. Ponowne zatrudnienie pracownika na okres próbny będzie możliwe tylko, gdy będzie on zatrudniony do wykonywania innego rodzaju pracy lub w przypadku 3-letniej przerwy w zatrudnieniu pracownika na takim samym stanowisku u tego samego pracodawcy.

4 Kto zasiądzie w Radzie Dialogu Społecznego

Kolejna ustawa, przyjęta w ekspresowym tempie przez Sejm, ustanawia nowe zasady konsultowania i negocjowania ze stroną społeczną kwestii związanych z zatrudnieniem i rynkiem pracy. Teraz ustawa trafi do Senatu, wejdzie w życie 14 dni od ogłoszenia.

Zgodnie z nowymi przepisami, Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych zostanie zastąpiona przez Radę Dialogu Społecznego, do której wejdą przedstawiciele pracowników, pracodawców i strony rządowej, ale Rada będzie ciałem niezależnym. W sumie każda ze stron będzie mieć po 24 reprezentantów, których będzie powoływał i odwoływał prezydent. Swoich przedstawicieli do Rady wprowadzą też sam prezydent oraz prezesi NBP i GUS. Na czele rady stanie przewodniczący na roczną kadencję (obecnie przewodniczącego Komisji Trójstronnej bezterminowo powołuje premier). Funkcja ta będzie rotacyjna - przewodniczącym będzie naprzemiennie kandydat związków, pracodawców i rządu.

Pracodawcy i związki zawodowe będą mogły wysuwać propozycje zmian w prawie, jeśli uzgodnią wspólny projekt. Rząd będzie miał obowiązek się nim zająć, a jeśli tego nie zrobi, będzie musiał to uzasadnić. Strony pracowników i pracodawców będą też opiniować projekty rządowe, zyskają też prawo wspólnego występowania do Sądu Najwyższego o wykładnię przepisów prawa i do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie konstytucyjności przepisów.

Z kolei strona rządowa została zobowiązana do przedstawienia do 10 maja każdego roku wstępnej prognozy wielkości makroekonomicznych stanowiących podstawę do prac nad ustawą budżetową. W ciągu 10 dni przedstawiciele pracodawców i pracowników przygotują wspólne stanowisko dotyczącego wzrostu wynagrodzeń w strefie budżetowej, minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wzrostu rent i emerytur z FUS. Potem rząd przedstawi Radzie projekt ustawy budżetowej.

5 Czy kobieta może ciężko pracować?

Rząd porządkuje też przepisy zakazujące wykonywania niektórych prac przez kobiety - chce rozdzielić te dotyczące pracownic w ciąży lub karmiących piersią oraz pozostałych zatrudnionych.

Zgodnie ze znowelizowanym art. 176 k.p., kobiety w ciąży i karmiące piersią (teraz jest mowa o wszystkich pracownicach) nie będą mogły wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych, które mogą mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. Na tej podstawie wydane zostanie rozporządzenie zawierające wykaz takich prac - między innymi przy przenoszeniu ciężarów, w narażeniu na hałas, drgania lub działanie szkodliwych substancji chemicznych.

Nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia, przy czym rozporządzenie z 10 września 1996 r. będzie obowiązywać do wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych (nie dłużej niż 9 miesięcy od wejścia w życie nowelizacji).

>>Czytaj też: Zmiany w Kodeksie pracy: Prawo nie będzie dyskryminowało kobiet

6 Urlop rodzicielski w częściach

Koalicja rządowa liczy również, że uda się przyjąć trzecią ważną ustawę – prezydencki projekt rozszerzający uprawnienia rodzicielskie pracowników (po pierwszym czytaniu w Sejmie trafiła do prac w komisji sejmowej).

Najistotniejszym zapisem tej ustawy jest możliwość wykorzystania maksymalnie 16 tygodni urlopu rodzicielskiego - nie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, ale w późniejszym terminie – aż do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 6 lat. Rodzic będzie mógł wykorzystać te 16 tygodni urlopu rodzicielskiego w jednej lub dwóch ratach (jedna rata trwa minimum 8 tygodni), jednocześnie odpowiednio redukowana będzie liczba rat, w jakich będzie mógł wykorzystać bezpłatny urlop wychowawczy.

Wydłużony został także czas, w którym rodzice mogą łączyć wykonywanie pracy w niepełnym wymiarze (maksymalnie na pół etatu) z korzystaniem z rodzicielskiego - maksymalnie przez 64 tygodnie (a nie jak dotychczas przez 32 tygodnie). Także rodzice zatrudnieni na różnych podstawach (np. samozatrudniona matka i ojciec pracownik) będą mogli dzielić się poszczególnymi częściami płatnej opieki na dziecko. Z kolei ojciec będzie mógł wykorzystać urlop ojcowski do ukończenia przez dziecko dwóch lat (obecnie ma na to rok).

Ponadto dwa dni zwolnienia przysługujące obecnie rodzicom dzieci do 14. roku życia będzie można wykorzystać w wymiarze godzinowym, jeśli pracodawca porozumie się ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników.

>>Czytaj też: Dłuższe urlopy i świadczenia przedemerytalne: Kto dostaje pieniądze za siedzenie w domu

7 Kolejny etap ozusowania śmieciówek

Wreszcie od od 1 stycznia 2016 r. powstanie obowiązek odprowadzania składek do ZUS od wszelkich umów zleceń do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli zarobki ubezpieczonego nie przekroczą wysokości minimalnego wynagrodzenia, będzie musiał zgłosić do ZUS drugą i kolejne umowy aż do osiągnięcia tego limitu. Przy czym oskładkowaniu będzie podlegać pełna kwota wynagrodzenia.

Od początku 2015 roku ozusowane zostały już dochody członków rad nadzorczych, o czym więcej przeczytasz tutaj>>

Zablokowana została więc możliwość stosowania podwójnych umów. Według obowiązujących dzisiaj przepisów, jeżeli pracownik ma podpisane dwie umowy zlecenia, to podlega ubezpieczeniom tylko z jednej z nich (wybranej przez siebie), niezależnie od kwoty wynagrodzenia. Powszechne jest więc, że firma podpisuje z daną osobą dwie umowy: jedną na kwotę 50 i drugą na 3000 złotych. Składki musi płacić tylko od pierwszej, a druga już oskładkowaniu nie podlega. W najbliższym czasie ma się to zmienić.

Koszty ozusowania śmieciówek, czyli ile zapłaci za zmiany pracownik>>