Wypoczynkowy, bezpłatny i zdrowotny: Jakie urlopy przysługują pracownikowi

1 Urlop na żądanie

W ramach urlopu wypoczynkowego pracownik ma możliwość wykorzystania 4 dni tzw. urlopu na żądanie. Swoją nieobecność dana osoba powinna zgłosić przed rozpoczęciem pracy, najpóźniej w dniu jej rozpoczęcia.

Jednak pracodawca może nie zgodzić się na urlop na żądanie pracownika - co grozi pracownikowi, który pomimo to nie stawi się do pracy, dowiesz się tutaj>>

2 Urlop okolicznościowy

Pracodawca nie może natomiast odmówić pracownikowi urlopu okolicznościowego, czyli dodatkowych dni wolnych, które przysługujących mu w związku z zaistnieniem w jego życiu szczególnych sytuacji. Pracodawca musi więc zwolnić pracownika na czas obejmujący:
- 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy;
- 1 dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Przepisy nie określają dokładnie okresu, w którym pracownik może skorzystać z przysługujących mu dni wolnych, ale muszą one zostać przeznaczone bezpośrednio w związku z tymi szczególnymi zdarzeniami, na przykład na formalności związane ze ślubem lub pogrzebem.

Za czas urlopu okolicznościowego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, które jest liczone tak samo jak za urlop wypoczynkowy.

3 Urlop bezpłatny

Ten typ urlopu, który jest bezpłatną przerwą pracy, udzielany jest tylko na pisemny wniosek pracownika. To do pracodawcy należy jednak ostateczna decyzja, czy godzi się na jego nieobecność.

Nie ma określonej długości urlopu bezpłatnego. Jeżeli jednak trwa krócej niż trzy miesiące, nie wolno go przerywać, a jeśli dłużej - przy udzielaniu urlopu pracodawca i pracownik mogą przewidzieć możliwość wcześniejszego odwołania z urlopu, ale może ono jednak nastąpić tylko z ważnych powodów.

W czasie urlopu bezpłatnego zawieszeniu ulegają prawa i obowiązki zarówno pracownika, jak i pracodawcy - jakie dokładnie, dowiesz się tutaj>>

>>Czytaj też: Czy urlop bezpłatny chroni przed zwolnieniem

4 Urlop dla dla poratowania zdrowia

Niektóre grupy zawodowe mogą skorzystać również z urlopu dla poratowania zdrowia (regulowanego w innych aktach prawnych niż Kodeks pracy). Jest on udzielany pracownikom zatrudnionym na co dzień w cięższych i bardziej szkodliwych warunkach, wymagającym poddania się po pewnym okresie pracy leczeniu, celem odzyskania pełnej zdolności do pracy i jej prawidłowego kontynuowania.

Przede wszystkim mają do niego prawo nauczyciele po przepracowaniu co najmniej 7 lat, w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku, a łącznie w okresie całego zatrudnienia - 3 lat. O udzieleniu urlopu zdrowotnego decyduje lekarz ubezpieczenia zdrowotnego leczący nauczyciela. Szykują się jednak zmiany w Karcie nauczyciela, o czym przeczytasz tutaj>>

Poza nauczycielami, prawo do korzystania z urlopów dla poratowania zdrowia mają również:
1. nauczyciele akademiccy - przysługuje po przepracowaniu co najmniej 5 lat, w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo pól roku, a łącznie w okresie całego zatrudnienia - 2 lat,
2. sędziowie – maksymalnie na okres 6 miesięcy, zgodę wydaje minister sprawiedliwości,
3. prokuratorzy – (maksymalnie na okres 6 miesięcy, zgodę wydaje prokurator generalny,
4. policjanci – jednorazowo maksymalnie 6 miesięcy, a w czasie całej służby w sumie do 18 miesięcy, potrzebna jest zgoda komendanta i zaświadczenie od lekarza.

>>Czytaj też: Nauczyciele coraz zdrowsi. Przestali masowo korzystać z urlopów dla poratowania zdrowia

5 Urlopy rodzicielskie

Rodzice - zarówno matka, jak i ojciec - mają także prawo do przerw w pracy związanych z rodzicielstwem.

Po porodzie każda kobieta ma prawo do urlopu macierzyńskiego, jeżeli w chwili porodu pozostawała w stosunku pracy. Przysługuje on na okres 20 tygodni przy urodzeniu pierwszego dziecka, 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci, 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci, 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci, 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci.

Ponadto po wykorzystaniu całego urlopu macierzyńskiego kobieta może skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, który jest przyznawany jednorazowo i wynosi do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 8 tygodni w przypadku urodzenia dwóch lub większej liczby dzieci.

Z urlopu po urodzeniu dziecka mogą skorzystać także ojcowie - przysługuje on w wymiarze 2 tygodni do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. Urlop ojcowski może być udzielany równolegle z urlopem macierzyńskim.

>>Czytaj też: Dodatkowy macierzyński już wkrótce zostanie połączony z urlopem rodzicielskim?

Ojciec ma również prawo do urlopu rodzicielskiego - na równi z matką. Można z niego skorzystać bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego oraz pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie, wynosi on do 26 tygodni. Nie musi być wykorzystany jednorazowo - można z niego skorzystać od razu w pełnym wymiarze lub podzielić go na maksymalnie trzy części.

Za okres urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński. Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, a za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru. Jednak jeżeli kobieta zadeklaruje, że od razu wykorzysta cały przysługujący jej urlop macierzyński i rodzicielski, to zasiłek macierzyński otrzyma w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru przez cały ten okres.

Bezpłatny jest natomiast urlop wychowawczy. Rodzic może z niego skorzystać w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, które nie ukończyło 5 roku życia. Przysługuje on zarówno matce dziecka, jak i jego ojcu, a także opiekunom prawnym.

Więcej na ten temat urlopy rodzicielskiego przeczytasz tutaj>>

6 Urlop szkoleniowy

Przysługuje pracownikowi, który - za zgodą pracodawcy, z własnej inicjatywy lub z inicjatywy pracodawcy - podnosi swoje kwalifikacje zawodowe. Oprócz urlopu pracownik może otrzymać także zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.

Urlop szkoleniowy przysługuje w wymiarze:
– 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,
– 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,
– 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
– 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.