Od 1 do 3 czerwca 2016 r. pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym. Natomiast od 6 do 17 czerwca przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby. 19 czerwca ustaje stosunek pracy. Pracownik jest wynagradzany płacą zasadniczą w stałej stawce miesięcznej wynoszącej 5000 zł brutto. Jak wyliczyć jego wynagrodzenie za czerwiec 2016 r.?
Zasady obliczania wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca w sytuacji gdy pracownik za pozostałą część tego miesiąca otrzymuje wynagrodzenie chorobowe, jak również wtedy, gdy pozostawanie w stosunku pracy nie obejmuje pełnego miesiąca, zostały uregulowane w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy [...] (dalej: rozporządzenie).
Do obliczenia wynagrodzenia należy zastosować dwa pomniejszenia. Pierwsze, wynikające z par. 11 rozporządzenia, to pomniejszenie płacy zasadniczej w związku z chorobą. Płacę zasadniczą należy podzielić przez 30, następnie pomnożyć razy dni choroby i tak otrzymany wynik odjąć od płacy zasadniczej. Następnie z uwagi na zakończenie stosunku pracy w trakcie miesiąca należy ponownie pomniejszyć płacę zasadniczą, jednak tym razem korzystając z metody opisanej w par. 12 rozporządzenia, czyli stawkę płacy zasadniczej podzielić przez liczbę dni roboczych przypadających do przepracowania w danym miesiącu, następnie pomnożyć przez liczbę dni roboczych nieprzepracowanych w związku z rozwiązaniem stosunku pracy i tak otrzymany wynik odjąć od płacy zasadniczej. [przykład 1]
Jednak czy powyższe postępowanie jest słuszne, skoro w par. 11 i 12 rozporządzenia jest mowa o przepracowanej części miesiąca, a pracownik w ogóle nie wykonywał w czerwcu pracy? Ponadto powstaje pytanie, czy wskazane przepisy rozporządzenia należy stosować również do obliczenia wynagrodzenia za trzy dni urlopu, czy też może wyliczyć je w inny sposób?
Przepisy nie są jednoznaczne, a ich interpretacja jest kłopotliwa. Skoro we wskazanych przepisach rozporządzenia jest mowa o przepracowanej części miesiąca, to czy istotna jest fizyczna obecność pracownika w pracy i wykonywanie przez niego zadań bądź innych czynności w związku z pracą? Jeśli tak, to nie można uznać, że urlop wypoczynkowy jest wykonywaniem pracy (a wówczas też nie można by zastosować par. 11 i 12 rozporządzenia do przypadków zwolnienia chorobowego i zakończenia umowy o pracę w sytuacji opisanej na wstępie). [opinia]
Urlop wypoczynkowy jest niewątpliwie związany ze stosunkiem pracy, lecz jego immanentną cechą jest niewykonywanie pracy, powstrzymanie się od służbowych czynności i regeneracja sił do pracy. Zatem przy takiej interpretacji należy uznać, że do obliczenia wynagrodzenia za czerwiec 2016 r. nie powinno się stosować przepisów rozporządzenia, czyli liczyć przez pomniejszanie, lecz wyliczyć wyłącznie wynagrodzenie za urlop i za chorobę.
Tu przepisy prawa pracy ponownie stają się problematyczne, albowiem nie wskazują, jak liczyć wynagrodzenie urlopowe dla pracowników ze stałą stawką miesięczną (w szczególności nie mówi o tym rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego [...]).
Być może warto oprzeć się w tym zakresie na interpretacji Głównego Inspektoratu Pracy (znak pisma: GPP-471-4560-24/09/PE/RP) w sprawie obliczenia stawki zasadniczej przy zmianie etatu w trakcie miesiąca. GIP wskazuje, aby miesięczną stawkę wynagrodzenia podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w miesiącu (wynikających z wymiaru czasu pracy pracownika), a następnie otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę godzin przepracowanych. Analogicznie w celu obliczenia wynagrodzenia za urlop należałoby podzielić płacę zasadniczą przez nominalną liczbę godzin pracy i pomnożyć przez liczbę godzin urlopu. [przykład 2]
Jednak biorąc pod uwagę przepisy nadrzędne wobec rozporządzenia, czyli kodeks pracy, należy mieć na uwadze, że za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował (art. 172 k.p.). Nie ulega też wątpliwości, że gdyby pracownik zamiast iść na urlop, przepracował chociaż dzień, to pracodawca musiałby do obliczeń zastosować przepisy rozporządzenia. [przykład 1] Czy w celu wyliczenia wynagrodzenia urlop należy traktować na równi z czasem pracy i jednak zastosować przepisy rozporządzenia?
Taki sposób obliczania jest na pewno korzystny dla pracownika, lecz nie jest sprawiedliwy w stosunku do wynagradzanych stawką godzinową, przez co może dojść do dyskryminacji pracowników. W sytuacji nieprzepracowania ani jednego dnia w miesiącu najlepiej będzie wypłacić pracownikowi wyłącznie wynagrodzenie chorobowe (obliczone według zasad zawartych w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 372) oraz wynagrodzenie za urlop (wobec braku podstawy prawnej do jego obliczania ze stałej stawki można się posiłkować interpretacją GIP i miesięczną stawkę wynagrodzenia podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w miesiącu).
PRZYKŁAD 1
Obliczenie zgodnie z par. 11 i 12 rozporządzenia
Pomniejszenie za chorobę: 5000 zł : 30 dni x 12 dni choroby = 2000 zł.
Pomniejszenie w związku z rozwiązaniem stosunku pracy = 5000 zł : 176 godzin (nominał w czerwcu 2016 r.) x 72 godziny nieprzepracowane (od 20 do 30 czerwca) = 2045,45 zł.
Wynagrodzenie za czerwiec =
5000 zł – 2000 zł – 2045,45 zł = 954,55 zł.
Oprócz powyższego wypłacamy też wynagrodzenie chorobowe w kwocie 1380,72 zł brutto, obliczone następująco:
4314,50 zł (wynagrodzenie zasadnicze pomniejszone o składki ZUS pracownika) : 30 = 143,82 zł
143,82 zł x 80 proc. = 115,06 zł
115,06 zł x 12 dni = 1380,72 zł.
PRZYKŁAD 2
Obliczenie zgodnie ze stanowiskiem GIP
W związku z nieprzepracowaniem ani jednego dnia wynagrodzenie za urlop obliczamy następująco:
5000 zł : 176 godzin (nominał w czerwcu 2016 r.) x 24 godziny urlopu = 681,82 zł.
OPINIA EKSPERTA
Dominika Latawiec-Chara, adwokat w kancelarii Tomczak i Partnerzy
Urlop wypoczynkowy a okres wykonywania obowiązków
Prawo pracownika do odpoczynku jest jedną z podstawowych zasad prawa pracy. Jego przyznanie uzasadnione jest koniecznością zapewnienia wypoczynku i regeneracji sił. Do dziś jednak niektóre jego aspekty są rozbieżnie oceniane. Przykładem takiej wątpliwości jest m.in. zagadnienie, czy w przypadkach, w których przepisy prawne odwołują się do pracownika, który przepracował część miesiąca, pod tym pojęciem należy rozumieć również pracowników przebywających na urlopach wypoczynkowych? W mojej ocenie odpowiedź na powyższe pytanie powinna być negatywna.
O ile bowiem nie budzi wątpliwości, że prawo pracownika do wypoczynku jest immanentnie związane ze stosunkiem pracy, czego wyrazem jest choćby zawarty w art. 152 par. 2 k.p. zakaz zrzeczenia się prawa do urlopu, o tyle korzystanie z prawa do wypoczynku nie stanowi wykonywania pracy. Wręcz przeciwnie, istota urlopu polega na zapewnieniu pracownikowi przerwy w pracy.
Powyższy pogląd jest również akceptowany przez ustawodawcę, czego wyrazem jest art. 172 k.p., zgodnie z którym za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Wynika z niego wprost, że ustawodawca w celu określenia wysokości wynagrodzenia za czas urlopu pracownika przyjmuje pewną fikcję polegającą na zrównaniu okresu wypoczynku z okresem wykonywania pracy. Zaś z faktu przyjęcia tej fikcji wynika konieczność regulacji zasad ustalenia wysokości wynagrodzenia urlopowego, co nastąpiło w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego [...]. Zresztą w rozporządzeniu tym ustawodawca niejednokrotnie zrównuje okres urlopu z okresem wykonywania pracy, czego wyrazem jest np. par. 12 ust. 2 rozporządzenia, zgodnie z którym „okres urlopu wypoczynkowego w zakresie prawa do deputatu traktuje się na równi z okresem wykonywania pracy” – co a contrario prowadzi do wniosku, że wyprowadzanie ogólnej tezy, iż przebywanie przez pracownika na urlopie wypoczynkowym jest równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, byłoby nieuzasadnione.
Podstawa prawna
Art. 80, art. 172 i art. 183a ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Par. 11 i par. 12 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289).
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.).