Subskrybuj nas na Youtube
Od 1 stycznia 2016 r. zacznie obowiązywać wyższe wynagrodzenie minimalne za pracę. Jego wzrost wpłynie nie tylko na wysokość niektórych świadczeń ze stosunku pracy. Podwyższone zostaną wszystkie obowiązujące w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych podstawy, progi i wskaźniki, dla których bazą jest najniższa płaca w kraju.
Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia, które corocznie ustala Rada Ministrów w porozumieniu z Radą Dialogu Społecznego. Z kolei wysokość tego wynagrodzenia dla pracowników w pierwszym roku pracy nie może być niższa niż 80 proc. pełnej stawki płacy minimalnej.
Nowa najniższa płaca
Od 1 stycznia 2016 r. wynagrodzenie minimalne dla pracowników pełnoetatowych wyniesie 1850 zł, a dla pracowników w pierwszym roku pracy – 1480 zł (1850 zł x 80 proc.) i będzie wyższe odpowiednio o 100 i 80 zł w stosunku do stawek z 2015 r. Przyszłoroczna wysokość minimalnego wynagrodzenia została określona w rozporządzeniu Rady Ministrów z 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz.U. poz. 1385). [tabela 1]
Powyższe wynagrodzenia to kwoty brutto, choć żadne przepisy prawa nie zawierają takiego określenia. Wynagrodzenie pracownika to zarówno część w postaci zaliczki na podatek oraz składek ubezpieczeniowych, jak i część przypadająca do wypłaty. Wartość netto uzyskuje się, pomniejszając wynagrodzenie brutto o potrąconą przez płatnika miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne finansowane odpowiednio w części i w całości ze środków ubezpieczonego.
Przy rozliczaniu wynagrodzenia na liście płac stosuje się ustawowe wskaźniki podatkowo-składkowe, tj. miesięczną normę kosztów uzyskania przychodów, zastosowanie bądź nie kwoty zmniejszającej podatek i stawki podatku z tabeli skali podatkowej oraz stopy procentowe składek na poszczególne ryzyka ubezpieczeń. W przyszłym roku parametry te ponownie nie ulegną zmianom, wobec czego wynagrodzenie minimalne netto dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, mającego prawo do:
1) kosztów uzyskania przychodów w wysokości 111,25 zł
2) kwoty zmniejszającej podatek poprzez złożenie w zakładzie pracy oświadczenia PIT-2 (przed pierwszą wypłatą w danym roku podatkowym)
- wyniesie 1355,69 zł, co wynika z zamieszczonej wzorcowej listy płac. [tabela 2]
Przy analogicznych wskaźnikach podatkowo-składkowych dla pracownika w pierwszym roku pracy wynagrodzenie minimalne netto wyniesie 1097,15 zł. [tabela 3]
Każda podwyżka wynagrodzenia, w tym również stawki minimalnej, jest dla pracownika korzystna. Jednak druga strona, tj. pracodawca, musi ponieść wyższe koszty finansowe takiego wzrostu. Tak będzie i w przyszłym roku. Koszt pracy jednego pracownika to wynagrodzenie miesięczne brutto oraz koszt składek na ZUS finansowanych przez pracodawcę jako płatnika:
● składka emerytalna – 9,76 proc.
● składka rentowa – 6,5 proc.
● Fundusz Pracy – 2,45 proc.
● Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 0,1 proc.
Pracodawca opłaca również pełną składkę na ubezpieczenie wypadkowe, zróżnicowaną co do wysokości w zależności od liczby ubezpieczonych i zagrożeń zawodowych. Dla uproszczenia w kalkulacji została przyjęta składka wypadkowa w wysokości 1,8 proc. (połowa najwyższej stopy procentowej obowiązującej od 1 kwietnia 2015 r. do 31 marca 2016 r.).
Koszt zatrudnienia pracownika wynagradzanego stawką minimalną w 2016 r. został przedstawiony w porównaniu do roku obecnego. [tabela 4]
Z przedstawionych obliczeń wynika, że od nowego roku pracodawca musi się liczyć ze wzrostem kosztu o 120,61 zł, w stosunku do kosztu z roku bieżącego (2231,29 zł – 2110,68 zł).
Jedna kwota brutto – kilka netto
Pracodawca jako płatnik zarówno miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy, jak i składek na ZUS od przychodów pracowników ma obowiązek stosować właściwe koszty uzyskania przychodów, a także kwotę zmniejszającą podatek, o ile pracownik jest do tego uprawniony. Dwaj pracownicy wynagradzani taką samą stawką wynagrodzenia minimalnego mogą na rękę otrzymywać różne kwoty. A to dlatego, że koszty uzysku zostały określone ustawowo w dwóch różnych kwotowych normach miesięcznych – podstawowej 111,25 zł i podwyższonej 139,06 zł dla pracowników, których miejsce stałego lub czasowego zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę. Wysokość kosztów wpływa więc na podstawę opodatkowania, a tym samym na poziom zaliczki na podatek, i w konsekwencji na kwotę netto wynagrodzenia. Z kolei obliczając miesięczną zaliczkę na podatek, płatnik zmniejsza ją o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru (PIT-2), w którym stwierdzi, że:
1) nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika,
2) nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
3) nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki samodzielnie, tj. z własnej działalności gospodarczej, najmu lub dzierżawy,
4) nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
5) ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.
Niezłożenie oświadczenia w ogóle lub złożenie go po terminie (po pierwszej w roku podatkowym wypłacie) oznacza, że płatnik poprzestaje na obliczeniu zaliczki na podatek, stosując do podstawy opodatkowania (dochodu) odpowiednią stopę procentową podatku z tabeli skali. Kwotę zaliczki do zapłaty na rzecz urzędu skarbowego wyznacza się, odliczając od niej składkę zdrowotną w wysokości 7,75 proc. i zaokrąglając zaliczkę do pełnych złotych. Stosowanie bądź nie tej kwoty zmniejszającej również ma więc wpływ na wysokość wynagrodzenia netto. Im wyższa zaliczka, tym mniej do wypłaty dla pracownika. Kolejna tabela przedstawia kwoty netto minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 roku dla wszystkich opcji w zakresie obliczania podatku. [tabela 5]
Stosownie do wielkości etatu
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, to wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość 100- lub 80-proc. minimalnego wynagrodzenia ustalonego dla pełnego etatu, w zależności od roku pracy (art. 8 ust. 1 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę). Prawidłowe ustalenie płacy minimalnej dla niepełnoetatowca polega na pomnożeniu odpowiedniej stawki wynagrodzenia, tj. 1850 zł lub 1480 zł, przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu, odpowiednią dla części etatu, i podzieleniu przez liczbę godzin do przepracowania w tym miesiącu, dla pełnego etatu. [przykład 1, tabela 6]
Pensja minimalna a przełom roku
Wynagrodzenie za grudzień 2015 r. wypłacone w styczniu 2016 r. przysługuje jeszcze w wysokości obowiązującej w 2015 r., czyli 1750 zł lub 1480 zł. Często bowiem zdarza się, że zakłady pracy wypłacają wynagrodzenia w terminie przesuniętym na kolejny miesiąc. Oznacza to, że wynagrodzenie należne za dany miesiąc powinno być wypłacone najpóźniej 10. dnia miesiąca następnego. W takich przypadkach pensje za grudzień są płatne dopiero w styczniu nowego już roku. Pracownicy wynagradzani stawką minimalną mają zagwarantowaną wyższą kwotę od 1 stycznia. Z tym dniem zaczyna obowiązywać nowa, korzystniejsza płaca minimalna ustanowiona na dany rok. Zatem w styczniu, kiedy wypada termin wypłaty wynagrodzeń minimalnych, pracodawca powinien wypłacić pensję jeszcze w stawce zeszłorocznej – z dwóch powodów.
Po pierwsze dlatego, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a w tym przypadku miała ona miejsce w grudniu. Wówczas ważna była stawka z danego roku. Po drugie należy respektować zasadę równości pracowników wobec prawa. Przyjęty przez pracodawcę termin wypłaty wynagrodzeń nie może wpływać na ich wysokość. Łatwo to zobrazować konkretnym przykładem. Załóżmy, że spółka z o.o. wypłaca pensje ostatniego dnia każdego miesiąca. Należności za grudzień zostaną więc zapłacone w tym miesiącu, w stawkach minimalnych grudniowych. Z kolei spółka jawna przyjęła termin 10. dnia każdego następnego miesiąca. Wynagrodzenia za grudzień będą płatne 10 stycznia. Nie ma uzasadnienia prawnego dla wypłaty tym pracownikom w styczniu wyższej stawki minimalnej, skoro wynagrodzenie przysługuje za grudzień. Należy więc wypłacić jeszcze stawkę minimalną z poprzedniego miesiąca, tj. 1750 zł. W przeciwnym razie pracownicy pierwszej firmy straciliby finansowo tylko z powodu krótszego terminu płatności wynagrodzeń.
Składka na FP
Warto też rozwiać wątpliwości co do kolejnego problemu, dotyczącego obowiązku opłacenia składki na Fundusz Pracy od wynagrodzenia za grudzień, w przypadku gdy jest ono wypłacone w styczniu, jeszcze w wysokości z poprzedniego roku. W związku z tym, że liczy się wynagrodzenie minimalne obowiązujące w grudniu 2015 r., składka jest należna, mimo że od stycznia pensja minimalna uległa podwyższeniu.
Moment uzyskania przychodu
Z kolei dla celów poboru zaliczki na podatek oraz należności składkowych wynagrodzenie wypłacone (postawione do dyspozycji) w styczniu (za grudzień) stanowi przychód stycznia, czyli już nowego roku podatkowego. Wobec tego pobory otrzymane w styczniu należy wykazać w informacji PIT-11 za nowy rok podatkowy, czyli 2016. Gdyby od 1 stycznia danego roku nastąpiły zmiany w wysokości parametrów, takich jak norma kosztów uzyskania przychodów, kwota zmniejszająca podatek czy stopa procentowa składki na ubezpieczenie społeczne/zdrowotne, to do przychodu styczniowego należałoby już zastosować nowe wskaźniki.
Stosowanie w umowach o pracę
Integralnym elementem treści umowy o pracę jest wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia. Pracodawca proponujący płacę na poziomie minimalnym może więc wskazać w umowie albo wysokość aktualnego minimalnego wynagrodzenia kwotowo (obowiązującego w roku zatrudnienia), albo dokonać zapisu ogólnego, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie minimalne (czyli bez określania konkretnej kwoty).
W pierwszym przypadku przy pensji minimalnej określonej w umowie o pracę kwotowo każda coroczna zmiana wysokości stawki wymaga zaktualizowania, bo zmieniają się warunki płacowe. Najczęściej sformalizowanie podwyżki odbywa się poprzez sporządzenie aneksu do umowy o pracę (zawarcie porozumienia zmieniającego). W tej sytuacji, jeśli aneks odnosi się do minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku, pracodawca musi jeszcze wprowadzić zmiany w regulaminie wynagradzania. Wprowadza się je na ogólnych zasadach, tzn. nowa regulacja wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od zaznajomienia z nią pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy (art. 772 par. 6 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy; t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.; dalej: k.p.). Warto zauważyć, że nawet gdyby pracodawca nie dopełnił obowiązku dostosowania umowy o pracę do bieżącego stanu prawnego w zakresie minimalnej pensji, to i tak zobowiązany będzie wypłacać pracownikowi wyższą stawkę.
Jeśli zaś pracodawca w umowie o pracę podał tylko ogólny zapis o prawie pracownika do minimalnej pensji, to nie ma już żadnych formalnych obowiązków. Nie musi wówczas dokonywać żadnych zmian w treści umowy po wejściu w życie nowej kwoty wynagrodzenia minimalnego. W takiej sytuacji pracownik automatycznie nabywa prawo do aktualnego minimum. Zaleca się jednak poinformowanie zatrudnionego, najlepiej na piśmie, o bieżącej wysokości minimalnego wynagrodzenia. [przykład 2]
Tabela 1. Wynagrodzenie minimalne w latach 2015 i 2016
| Wynagrodzenie minimalne | 2015 r. | 2016 r. |
| Pierwszy rok pracy | 1400 zł | 1480 zł |
| Kolejne lata pracy | 1750 zł | 1850 zł |
Tabela 2. Wzorcowa lista płac
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| Wynagrodzenie | 1850 zł | 1850 zł |
| Składki na ubezpieczenia społeczne | 253,64 zł | – podstawa wymiaru – 1850 zł– składka emerytalna – 1850 zł x 9,76 proc. = 180,56 zł– składka rentowa – 1850 zł x 1,5 proc. = 27,75 zł– składka chorobowa – 1850 zł x 2,45 proc. = 45,33 złŁączna kwota składek – 253,64 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne– do zapłaty do ZUS– do odliczenia od zaliczki na podatek | 143,67 zł123,72 zł | – podstawa wymiaru – 1596,36 zł (1850 zł, po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne – 253,64 zł)1596,36 zł x 9 proc. = 143,67 zł1596,36 zł x 7,75 proc. = 123,72 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 97 zł | Przychód do opodatkowania – 1850 zł– podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych – 1485 zł[1850 zł (przychód) – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodów) – 253,64 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)]– zaliczka do urzędu skarbowego – 97 zł(1485 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 220,97 zł – zaliczka na podatek – 123,72 zł (składka zdrowotna) = 97,25 zł |
| Kwota wynagrodzenia netto | 1355,69 zł | 1850 zł – (253,64 zł – 143,67 zł – 97 zł) |
Tabela 3. Pensja w pierwszym roku pracy
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| Wynagrodzenie | 1480 zł | 1480 zł |
| Składki na ubezpieczenia społeczne | 202,91 zł | – podstawa wymiaru – 1480 zł– składka emerytalna – 1480 zł x 9,76 proc. = 144,45 zł– składka rentowa – 1480 zł x 1,5 proc. = 22,20 zł– składka chorobowa – 1480 zł x 2,45 proc. = 36,26 złŁączna kwota składek – 202,91 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne– do zapłaty do ZUS– do odliczenia od zaliczki na podatek | 114,94 zł98,97 zł | – podstawa wymiaru – 1277,09 zł (1480 zł, po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne – 202,91 zł)1277,09 zł x 9 proc. = 114,94 zł1277,09 zł x 7,75 proc. = 98,97 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 65 zł | Przychód do opodatkowania – 1480 zł– podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych – 1166 zł[1480 zł (przychód) – 111,25 zł – koszty uzyskania przychodów – 202,91 zł – składki na ubezpieczenia społeczne]– zaliczka do US – 65 zł(1166 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 163,55 zł – zaliczka na podatek – 98,97 zł (składka zdrowotna) = 64,58 zł |
| Kwota wynagrodzenia netto | 1097,15 zł | 1480 zł – (202,91 zł – 114,94 zł – 65 zł) |
Tabela 4. Koszty płacy obciążające pracodawcę
| Poszczególne elementy płacy | Płaca minimalna w 2015 r. – 1750 zł | Płaca minimalna w 2016 r. – 1850 zł |
| Składki na ubezpieczenia:– emerytalne 9,76 proc.– rentowe 6,5 proc.w części finansowanej przez pracodawcę– razem | 170,80 zł113,75 zł284,55 zł | 180,56 zł120,25 zł300,81 zł |
| Składka na ubezpieczenie wypadkowe – według stopy 1,8 proc. (połowa najwyższej stopy procentowej w okresie od 1 kwietnia 2015 r. do 31 marca 2016 r.) | 31,50 zł | 33,30 zł |
| Składka na Fundusz Pracy – 2,45 proc. | 42,88 zł | 45,33 zł |
| Składka na FGŚP – 0,1 proc. | 1,75 zł | 1,85 zł |
| Razem | 2110,68 zł (360,68 zł + 1750 zł) | 2231,29 zł (381,29 zł + 1850 zł) |
Tabela 5. Wynagrodzenia w kwotach netto dla pracownika w pierwszym roku pracy i w kolejnych latach
| Rok pracy | Koszty uzyskania przychodów | Kwota zmniejszająca podatek | Minimalne wynagrodzenie netto | ||
| Podstawowe | Podwyższone | Jest PIT-2 | Nie ma PIT-2 | ||
| Pierwszy rok | 111,25 zł | ? | 1097,15 zł | ||
| 111,25 zł | ? | 1051,15 zł | |||
| 139,06 zł | ? | 1102,15 zł | |||
| 139,06 zł | ? | 1056,15 zł | |||
| Kolejne lata | 111,25 zł | ? | 1355,69 zł | ||
| 111,25 zł | ? | 1308,69 zł | |||
| 139,06 zł | ? | 1360,69 zł | |||
| 139,06 zł | ? | 1313,69 zł | |||
Tabela 6. Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 roku dla niektórych niepełnych wymiarów czasu pracy
| Wymiar czasu pracy | Liczba godzin w miesiącu | Kwota wynagrodzenia dla pierwszego roku pracy i kolejnych lat | |
| Dla części etatu | Dla pełnego etatu | ||
| 1/2 | 76808488 | 152160168176 | pierwszy rok pracy – 740 złkolejne lata – 925 zł |
| 1/4 | 38404244 | jw. | pierwszy rok pracy – 370 złkolejne lata – 462,50 zł |
| 3/4 | 114120126132 | jw. | pierwszy rok pracy – 1110 złkolejne lata – 1387,50 zł |
| 7/8 | 133140147154 | jw. | pierwszy rok pracy – 1295 złkolejne lata – 1618,75 zł |
PRZYKŁAD 1
Kwota proporcjonalna do wymiaru etatu
Pracownica z trzyletnim okresem pracy została w styczniu 2016 r. zatrudniona na 3/4 etatu ze stawką minimalną. W styczniu będą do przepracowania 152 godziny pracy w pełnym wymiarze, a dla 3/4 etatu – 114 godzin (152 godz. : 4 x 3). Wynagrodzenie minimalne wynosi więc 1387,50 zł:
[(1850 zł x 114 godz.) : 152 godz.] = 1387,50 zł
Wynagrodzenie w tej wysokości będzie prawidłowe dla całego 2016 roku. W przyszłym roku – oprócz wymiaru styczniowego – będą jeszcze trzy nominały czasu pracy w różnych miesiącach: 160, 168 i 176 godzin. Dla 3/4 etatu wymiar czasu pracy wynosi odpowiednio 120, 126 i 132 godziny. Podstawiając te dane do wzoru, otrzymujemy po kolei (dla 114 godzin wynik już mamy wyżej):
● [(1850 zł x 120 godz.) : 160 godz.] = 1387,50 zł
● [(1850 zł x 126 godz.) : 168 godz.] = 1387,50 zł
● [(1850 zł x 132 godz.) : 176 godz.] = 1387,50 zł
Gdyby dla pracownicy był to pierwszy rok pracy, jej wynagrodzenie wyniosłoby po 1110 zł miesięcznie. Dla przykładu:
[(1480 zł x 114 godz.) : 152 godz.] = 1110 zł
PRZYKŁAD 2
Zmiana wielkości etatu i płacy minimalnej
1 września 2015 r. pracodawca zatrudnił pracownika na 1/8 etatu, z minimalnym wynagrodzeniem za pracę odpowiednim do części etatu. Takie warunki zostały zawarte w umowie o pracę zawartej na czas określony, tj. do końca września 2016 r. Do końca grudnia 2015 r. pracownik jest wynagradzany stawką 218,75 zł (1750 zł : 8). Od 1 stycznia 2016 r. w drodze porozumienia zmieniającego pracownik pracuje na 1/2 etatu. Nie może więc dostawać mniej niż 925 zł.
