Wzrost minimalnego wynagrodzenia pociąga za sobą podniesienie również wielu innych obowiązkowych świadczeń i należności, dla których bazą jest najniższa pensja. Stanowi ona także kwotę graniczną przy potrąceniach z należności wypłacanych pracownikowi, a w pewnych przypadkach podstawę wymiaru składek na ZUS.
I. Dodatek za pracę w porze nocnej
Zatrudnionemu, który wykonuje pracę w porze nocnej, przysługuje specjalny dodatek do wynagrodzenia. Należy się on w związku z tym, że pracownik ten wykazuje aktywność w szczególnej porze przeznaczonej na spoczynek. Dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy w porze nocnej, w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Takie dodatkowe wynagrodzenie oblicza się, dzieląc minimalną stawkę (100- lub 80-proc.) przez wymiar czasu pracy ustalony dla każdego miesiąca zgodnie z art. 130 k.p. Dodatek jest zmienny, bo stanowi 20 proc. otrzymanej stawki godzinowej, która w każdym miesiącu może być inna.
W 2016 roku wysokość dodatku będzie się wahała między 2,10 zł a 2,43 zł. Dla pracowników w pierwszym roku pracy podstawą obliczenia dodatku jest kwota 1480 zł. [tabela 7]
II. podstawa dla zasiłku
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego w przypadku osoby zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracownika, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków zatrudnionego. Jeżeli mamy do czynienia z pracownikiem w pierwszym roku pracy, najniższą podstawę wyznacza kwota 80 proc. minimalnej pensji po stosownym odliczeniu składkowym. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te ulegają odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Wskazane wyżej zasady mają zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru takich świadczeń, jak:
● wynagrodzenie chorobowe,
● świadczenie rehabilitacyjne,
● zasiłek wyrównawczy,
● zasiłek macierzyński,
● zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
● zasiłek opiekuńczy.
Najniższa podstawa wymiaru zasiłków nie ma zastosowania do wynagrodzeń ubezpieczonych będących pracownikami, co do których nie mają zastosowania przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, m.in. pracowników młodocianych. Dotyczy to również zleceniobiorców oraz osób prowadzących działalność gospodarczą. [tabela 8]
Ustalając najniższą podstawę, należy wziąć pod uwagę także wszystkie składniki, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania danego zasiłku. Wynagrodzenie minimalne może się bowiem składać z różnych elementów. Należą do nich:
● premie,
● dodatki,
● nagrody,
● wynagrodzenia w formie akordowej, prowizyjnej, godzinowej czy stałej stawce miesięcznej.
Po ich zsumowaniu miesięczne wynagrodzenie nie może spaść poniżej kwoty ustawowej minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Jeżeli oprócz wynagrodzenia zasadniczego, niższego niż minimalna stawka, pracownik otrzymuje dodatkowe składniki, które w sumie dają co najmniej ustawowe minimum, a które nie są pomniejszane za czas pobierania zasiłków bądź wynagrodzenia chorobowego, np. premie, dodatek za staż pracy czy dodatek funkcyjny, to najpierw należy ustalić tzw. teoretyczną podstawę wymiaru danego świadczenia np. zasiłku chorobowego, a potem przyrównać ją do minimalnej podstawy zasiłkowej. Jeżeli ta hipotetyczna podstawa, a więc ustalona z uwzględnieniem składników, do których pracownik zachowuje prawo mimo choroby, jest równa bądź wyższa od minimalnej podstawy (ustawowej), to wówczas jako podstawę wymiaru zasiłku przyjmuje się faktyczne wynagrodzenie, bez składników dodatkowych, których nie wlicza się do podstawy. Z art. 41 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) wynika bowiem, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie jego pobierania, zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Gdyby była sytuacja odwrotna, tj. podstawa hipotetyczna byłaby niższa od ustawowej minimalnej, to wówczas świadczenie chorobowe należałoby obliczyć od tej ostatniej. [przykład 3]
Jak od 1 stycznia 2016 r. będą rozliczane umowy-zlecenia
Jak od 1 stycznia 2016 r. będą rozliczane umowy-zlecenia

Zobacz również
Pracownikom, wynagradzanym stawką minimalną, którzy będą chorować na przełomie roku (np. grudzień–styczeń), oraz tym, którzy zachorują 1 stycznia 2016 r. lub później, przysługuje świadczenie zasiłkowe z podstawy podwyższonej do tej najniższej. [przykład 4]
III. składKI dla nowych firm
Od 1 stycznia 2016 r. wzrośnie najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób rozpoczynających działalność pozarolniczą. Podstawę ustalenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, prowadzących działalność pozarolniczą na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub przepisów szczególnych (w tym wspólników spółek cywilnych), w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa od 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Taka podstawa wymiaru nie ma jednak zastosowania do osób, które:
1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
W 2016 roku minimalna podstawa będzie wynosiła 555 zł (1850 zł x 30 proc.), co oznacza jej wzrost o 30 zł w stosunku do 2015 r. (525 zł). Preferencyjna podstawa wymiaru nie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne. [tabela 9]
IV. Kwoty wolne od potrąceń
Pracownicze wynagrodzenie podlega ochronie przed zajęciami z różnych tytułów. W ramach tej ochrony ustanowiono tzw. kwoty wolne od potrąceń. Obowiązują one zarówno przy potrąceniach dokonywanych bez zgody, jak i za zgodą pracownika. Należy przy tym zaznaczyć, że kwota wolna nie jest stosowana jedynie przy ściąganiu należności alimentacyjnych. Zagwarantowanie takiej kwoty, która nie podlega uszczuplaniu z tytułu potrąceń z różnych tytułów, zapewnia pracownikowi pewne minimum środków finansowych na zaspokojenie potrzeb życiowych. Przy czym wysokość kwoty wolnej jest uzależniona od rodzaju ściąganej należności.
Potrącenia przymusowe
Po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z wynagrodzenia za pracę podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne,
3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
4) kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. (kary porządkowe).
Powyższych potrąceń dokonuje się w podanej kolejności oraz bez zgody pracownika. Przy potrącaniu świadczeń alimentacyjnych nie obowiązuje żadna kwota wolna. W pozostałych przypadkach nienaruszona przy dokonywaniu potrąceń musi pozostać kwota:
1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (czyli 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto);
2) 75 proc. najniższego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
3) 90 proc. płacy minimalnej – przy potrącaniu kar porządkowych o charakterze pieniężnym.
Przy dokonywaniu potrąceń może pojawić się pytanie, jakie minimalne wynagrodzenie należy brać za podstawę ustalenia kwoty wolnej u pracowników w pierwszym roku pracy. W tej kwestii wypowiedział się Główny Inspektorat Pracy w piśmie z 16 października 2007 r. (GPP-416-4560-465/07/PE). Zdaniem GIP należy obliczać kwoty wolne od stawki 80 proc. (która to od 1 stycznia 2016 r. będzie wynosić 1480 zł). W kodeksie pracy użyto sformułowania „minimalne wynagrodzenie ustalane na podstawie odrębnych przepisów”, a więc zgodnie z ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Z tego aktu prawnego wynika zaś wysokość wynagrodzenia dla pracowników będących w drugim i kolejnych latach pracy oraz wynagrodzenie dla zatrudnionych w pierwszym roku pracy.
W praktyce przyjęło się takie właśnie stanowisko, choć nie zgadza się z nim departament prawa pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Jego zdaniem należy stosować jedną, pełną kwotę minimalnego wynagrodzenia i na jej podstawie ustalać kwotę wolną od potrąceń dla wszystkich pracowników. MPiPS argumentuje, że jest to korzystniejsze dla młodszych stażem pracowników, a ponadto na każdy rok kalendarzowy ogłaszana jest jedna kwota płacy minimalnej, a tylko wynagrodzenie dla osób w pierwszym roku pracy stanowi jej odsetek. [przykład 5, tabele 10 i 11]
Potrącenia dobrowolne
Przy potrąceniach dobrowolnych, na których dokonywanie pracownik musi wyrazić pisemną zgodę, również stosuje się kwoty wolne. [tabele 12 i 13]
Bez zgody zatrudnionego lub bez zachowania wymaganej formy pracodawca nie ma prawa uszczuplić żadnej należności, ani na swoją rzecz, ani na korzyść innych podmiotów. Wysokość kwot wolnych zależy od tego, na czyją rzecz potrącenia są dokonywane. I tak, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
1) 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
2) 80 proc. powyższej kwoty określonej w punkcie 1 – przy potrącaniu innych należności niż określone wyżej (to jest innych niż na rzecz pracodawcy; np. składka dla związków zawodowych czy z tytułu polisy grupowego ubezpieczenia na życie).
Angaż na część etatu
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dotyczy to zarówno potrąceń przymusowych, jak i dobrowolnych. Przy czym w odniesieniu do tych ostatnich nie wynika to wprost z kodeksu pracy. Takie jest jednak stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 22 lutego 2011 r., GPP-364-4560- 8-1/11/PE/RP.
Kwota wolna dla niepełnoetatowców obliczana jest w praktyce na dwa sposoby.
● Metoda pierwsza
1. Wyliczamy kwotę wynagrodzenia minimalnego brutto dla odpowiedniej części etatu.
2. Ustalamy wartość netto pensji.
Przykład: pracownik zatrudniony na 1/4 etatu (podstawowe koszty, PIT-2). Kwota jego wynagrodzenia minimalnego brutto wynosi 462,50 zł (1850 zł : 4). Kwota wolna – wynagrodzenie netto – to 393,58 zł. [tabela 15]
● Metoda druga
1. Ustalamy kwotę wynagrodzenia minimalnego netto dla pełnego etatu.
2. Powyższą kwotę redukujemy odpowiednio do wymiaru czasu pracy.
Przykład: pracownik zatrudniony na 1/4 etatu (podstawowe koszty, PIT-2). Kwota wynagrodzenia minimalnego netto wynosi 338,92 zł (1355,69 zł : 4) i taka też jest kwota wolna.
Pierwszy sposób jest dla pracownika korzystniejszy, bo gwarantuje mu wyższą kwotę wolną, i ten sposób przyjął się w praktyce, aczkolwiek obie metody są prawidłowe pod względem prawnym. Wynika to z art. 871 par. 2 k.p., który można interpretować właśnie na dwa sposoby. [tabele 14 i 15]
Kwota wolna na przełomie roku
Dokonując potrąceń z wynagrodzeń wypłaconych w 2016 r., ale należnych za rok ubiegły, należy stosować nowe kwoty wolne, czyli obowiązujące od 1 stycznia 2016 r., obliczone według wyższego minimalnego wynagrodzenia. Główny Inspektorat Pracy wyjaśnił, że kwotę wolną od potrąceń należy wyznaczyć według najniższej dopuszczalnej płacy obowiązującej w roku, w którym ma miejsce wypłata świadczenia, niezależnie od tego, za jaki okres ono przysługuje (pismo GIP z 26 stycznia 2011 r., GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP). Jest to stanowisko korzystne dla pracownika – dłużnika, bo pozwala na zatrzymanie wyższej kwoty gwarantowanej, niż gdyby zajęte wynagrodzenie było wypłacone w roku, za który jest należne. Warto pamiętać, że jeżeli w styczniu 2016 r. wypłacimy – oprócz wynagrodzenia bieżącego lub grudniowego z terminem styczniowym – wynagrodzenie zaległe za 2015 r., tj. wypłacone z opóźnieniem, to należy zastosować dwie kwoty wolne – starą z 2015 roku i nową z 2016 roku. ©?
Inne świadczenia i należności, których wysokość zależy od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę
● Maksymalna odprawa pieniężna, przysługująca pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn innych niż te dotyczące pracownika – 27 750 zł (15-krotność stawki minimalnej).
● Odszkodowanie dla pracowników, wobec których pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu – nie niższe niż 1850 zł.
● Odszkodowanie dla pracownika, który rozwiązał umowę o pracę z powodu mobbingu – nie mniej niż 1850 zł.
● Minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestoju – 1850 zł.
● Wynagrodzenie gwarancyjne za niewykonywanie pracy z powodu rozkładu czasu pracy – nie niższe niż 1850 zł dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, wynagradzanego w inny sposób niż stałą stawką miesięczną.
● Świadczenie pieniężne z tytułu odpłatnej umowy o praktykę absolwencką – 3700 zł (dwukrotność stawki minimalnej).
● Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartej umowy-zlecenia, w której odpłatności w ogólne nie określono lub określono, ale inaczej niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie – 1850 zł.
● Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem bądź osób duchownych, podlegających z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy – 1850 zł.
● Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla pracowników przebywających na urlopach wychowawczych – 1387,50 zł (1850 zł x 75 proc.).
● Podstawa wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne dla osób fizycznych, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym m.in. z tytułu działalności gospodarczej lub współpracy przy niej, umowy-zlecenia lub współpracy przy niej (nie mają tytułów wymienionych w art. 6a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) – 1387,50 zł (75 proc. minimalnego wynagrodzenia).
● Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla osób podlegających im dobrowolnie, niemających żadnego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych – 1850 zł.
● Maksymalna jednorazowa refundacja składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia skierowanego bezrobotnego – 5550 zł (300 proc. minimalnego wynagrodzenia).
Tabela 7. Wysokość dodatku za pracę w porze nocnej w 2016 roku (pierwszy rok pracy i kolejne lata; pełny etat)
Miesiąc Sposób obliczenia Wysokość dodatku
Pierwszy rok pracy Kolejne lata pracy Pierwszy rok pracy Kolejne lata pracy
Styczeń (1480 zł : 152 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 152 godz.) x 20 proc. 1,95 zł 2,43 zł
Luty (1480 zł : 168 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 168 godz.) x 20 proc. 1,76 zł 2,20 zł
Marzec (1480 zł : 176 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 176 godz.) x 20 proc. 1,68 zł 2,10 zł
Kwiecień (1480 zł : 168 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 168 godz.) x 20 proc. 1,76 zł 2,20 zł
Maj (1480 zł : 160 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 160 godz.) x 20 proc. 1,86 zł 2,31 zł
Czerwiec (1480 zł : 176 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 176 godz.) x 20 proc. 1,68 zł 2,10 zł
Lipiec (1480 zł : 168 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 168 godz.) x 20 proc. 1,76 zł 2,20 zł
Sierpień (1480 zł : 176 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 176 godz.) x 20 proc. 1,68 zł 2,10 zł
Wrzesień (1480 zł : 176 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 176 godz.) x 20 proc. 1,68 zł 2,10 zł
Październik (1480 zł : 168 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 168 godz.) x 20 proc. 1,76 zł 2,20 zł
Listopad (1480 zł : 160 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 160 godz.) x 20 proc. 1,86 zł 2,31 zł
Grudzień (1480 zł : 168 godz.) x 20 proc. (1850 zł : 168 godz.) x 20 proc. 1,76 zł 2,20 zł
Tabela 8. Najniższa podstawa wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego w 2016 roku dla osób w pierwszym roku pracy i kolejnych
Rok pracy Podstawa Obliczenie Podstawa w zależności od wymiaru czasu pracy
1/2 1/4 3/4
Pierwszy rok pracy 1277,09 zł 1480 zł – (1480 zł x 13,71 proc.) 638,55 zł 319,27 zł 957,82 zł
Kolejne lata pracy 1596,36 zł 1850 zł – (1850 zł x 13,71 proc.) 798,18 zł 399,09 zł 1197,27 zł
Tabela 9. Najniższa podstawa wymiaru i kwoty składek na ubezpieczenia społeczne dla nowych przedsiębiorców w latach 2015–2016
Składki na poszczególne ubezpieczenia Rok 2015 Rok 2016
Emerytalne (19,52 proc.) 102,48 zł 108,34 zł
Rentowe (8 proc.) 42 zł 44,40 zł
Chorobowe (2,45 proc.)– dla osób z ubezpieczeniem dobrowolnym 12,86 zł 13,60 zł
Wypadkowe (1,8 proc.) – przy założeniu, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób 9,45 zł 9,99 zł
Łączny koszt składek 166,79 zł(bez składki chorobowej – 153,93 zł) 176,33 zł(bez składki chorobowej – 162,73 zł)
Tabela 10. Wysokość kwot wolnych od potrąceń przymusowych w 2016 roku (pierwszy rok pracy)
Rodzaj należności KUP* podstawowe, PIT-2 KUP* podstawowe, bez PIT-2 KUP* zamiejscowe, PIT-2 KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych 1097,15 zł 1051,15 zł 1102,15 zł 1056,15 zł
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi 822,86 zł 788,36 zł 826,61 zł 792,11 zł
Kary pieniężne porządkowe 987,44 zł 946,04 zł 991,94 zł 950,54 zł
*KUP – koszty uzyskania przychodu
Tabela 11. Wysokość kwot wolnych od potrąceń przymusowych w 2016 r. (kolejne lata pracy)
Rodzaj należności KUP* podstawowe, PIT-2 KUP* podstawowe, bez PIT-2 KUP* zamiejscowe, PIT-2 KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych 1355,69 zł 1308,69 zł 1360,69 zł 1313,69 zł
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi 1016,77 zł 981,52 zł 1020,52 zł 985,27 zł
Kary pieniężne porządkowe 1220,12 zł 1177,82 zł 1224,62 zł 1182,32 zł
*KUP – koszty uzyskania przychodu
Tabela 12. Wysokość kwot wolnych od potrąceń dobrowolnych w 2016 roku (pierwszy rok pracy)
Rodzaj należności KUP* podstawowe, PIT-2 KUP* podstawowe, bez PIT-2 KUP* zamiejscowe, PIT-2 KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
Należności na rzecz pracodawcy 1097,15 zł 1051,15 zł 1102,15 zł 1056,15 zł
Należności inne niż na rzecz pracodawcy 877,72 zł 840,92 zł 881,72 zł 844,92 zł
*KUP – koszty uzyskania przychodu
Tabela 13. Wysokość kwot wolnych od potrąceń dobrowolnych w 2016 roku (kolejne lata pracy)
Rodzaj należności KUP* podstawowe, PIT-2 KUP* podstawowe, bez PIT-2 KUP* zamiejscowe, PIT-2 KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
Należności na rzecz pracodawcy 1355,69 zł 1308,69 zł 1360,69 zł 1313,69 zł
Należności inne niż na rzecz pracodawcy 1084,55 zł 1046,95 zł 1088,55 zł 1050,95 zł
*KUP – koszty uzyskania przychodu
Tabela 14. Kwoty wolne od potrąceń w wysokości 100 proc. wynagrodzenia minimalnego dla wybranych części etatu (pierwszy rok pracy)
Wymiar czasu pracy KUP podstawowe, PIT-2 KUP podstawowe, bez PIT-2 KUP zamiejscowe, PIT-2 KUP zamiejscowe, bez PIT-2
1/2 590,02 zł 536,08 zł 595,06 zł 541,08 zł
1/4 319,27 zł 277,54 zł 319,27 zł 282,54 zł
3/4 839,62 zł 793,62 zł 844,62 zł 798,62 zł
Tabela 15. Kwoty wolne od potrąceń w wysokości 100 proc. wynagrodzenia minimalnego dla wybranych części etatu (kolejne lata pracy)
Wymiar czasu pracy KUP podstawowe, PIT-2 KUP podstawowe, bez PIT-2 KUP zamiejscowe, PIT-2 KUP zamiejscowe, bez PIT-2
1/2 711,34 zł 664,34 zł 716,34 zł 669,34 zł
1/4 393,58 zł 342,17 zł 399,09 zł 347,17 zł
3/4 1033,52 zł 986,52 zł 1038,52 zł 991,52 zł
PRZYKŁAD 3
Do podstawy tylko wynagrodzenie zasadnicze
Przyjmijmy, że pracownik w pierwszym roku pracy, zatrudniony od 1 września 2015 r. na 3/4 etatu, zachoruje w styczniu 2016 r. Nabył już uprawnienia do świadczeń chorobowych. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu wrzesień–grudzień 2015 r. Otrzymuje on wynagrodzenie miesięczne w stałej wysokości 1000 zł oraz premię stałą regulaminową w wysokości 200 zł i dodatek za warunki pracy (praca w terenie) – 100 zł. Premia i dodatek nie są zmniejszane za czas choroby, a więc nie powinny być wliczone do podstawy chorobowego. Podstawa obliczona tylko z wynagrodzenia zasadniczego wynosi 862,90 zł (1000 zł – 13,71 proc.). Jednak najpierw należy sprawdzić, jaka jest ta podstawa, łącznie z premią i dodatkiem, a potem dopiero przyrównać ją do minimalnej.
1000 zł + 200 zł + 100 zł = 1300 zł; 1300 – 13,71 proc. = 1121,77 zł
Z powyższego wynika, że hipotetyczna podstawa wymiaru u pracownika jest wyższa od tej minimalnej wynoszącej dla 3/4 etatu 957,82 zł. Zatem podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za styczeń należy przyjąć w wysokości faktycznej, czyli z samego wynagrodzenia zasadniczego – 862,90 zł.
PRZYKŁAD 4
Należność za czas choroby dla starszego pracownika
60-letni pracownik z 35-letnim stażem pracy, zatrudniony na 1/2 etatu, zachorował w grudniu 2015 r. Zwolnienie lekarskie obejmuje okres od 21 grudnia do 5 stycznia 2016 r. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe za cały okres niezdolności do pracy, z tym że od 1 stycznia otwiera się nowy limit – 14 dni choroby w roku płatnych wynagrodzeniem na podstawie art. 92 k.p. Innymi słowy, 5 dni choroby zostanie już zaliczone do limitu na 2016 r. Pracownik jest wynagradzany stawką minimalną. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za okres od 21 do 31 grudnia 2015 r. stanowi kwota 755,04 zł (875 zł – 13,71 proc.), a za okres od 1 do 5 stycznia kwota 798,18 zł. [tabela 8]
PRZYKŁAD 5
Kwota dla komornika w przypadku pierwszego zatrudnienia
Kobieta po ukończeniu szkoły wyższej została zatrudniona w biurze rachunkowym na pełen etat. Jest to jej pierwsza praca, więc na początek dostała wynagrodzenie w wysokości 1111,86 zł netto (podstawowe koszty uzysku, złożony PIT-2). Ma zajęcie komornicze niealimentacyjne z tytułu niespłaconej pożyczki. Kwota graniczna wynosi w tym przypadku 50 proc. wynagrodzenia netto, tj. 555,93 zł. Pracodawca musi pozostawić jej kwotę wolną, która wynosi 1097,15 zł. [tabela 10] Przy zachowaniu kwoty wolnej w wysokości 100 proc. powyższego minimum na poczet pożyczki pracodawca może przekazać 14,71 zł (1111,86 zł – 1097,15 zł). Gdyby przyjąć stanowisko resortu pracy, kwota wolna wyniosłaby 1355,69 zł, tj. 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto. [tabela 11] Wówczas komornik nie ściągnąłby nic na rzecz wierzyciela.
Podstawa prawna
Rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz.U. poz. 1385).
Art. 45 i 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).
Art. 871 par. 1 i 2, art. 91, art. 92 par. 1 i 2, art. 129 par. 5, art. 130, art. 1518 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracę z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 192).
Art. 6 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679 ze zm.).
Art. 5 ustawy 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz.U. nr 127, poz. 1052 ze zm.).
Art. 18 ust. 5d, 7 i 14, art. 18a, art. 18b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 47 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 149 ze zm.).