Umowy o pracę stają się ostatnio jednym z przewodnich haseł kampanii wyborczych i nadrzędnym postulatem bardzo aktywnych ostatnimi czasy związków zawodowych. Są one alternatywną dla umów cywilnoprawnych formą zatrudnienia. Wielu pracownikom wydaje się, że najlepszą dla nich umową o pracę jest umowa na czas nieokreślony. Czy faktycznie?

W dzisiejszym poradniku opowiemy zatem o zaletach i wadach terminowej umowy o pracę, która – wbrew pozorom – jest bardziej pewna dla pracownika aniżeli umowa na czas nieokreślony.

Umowa na czas określony jest umową terminową

Umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. Umowa na czas określony jest zatem umową o pracę zawartą na określony, oznaczony w umowie czas, a więc jest umową terminową (zob. R. Terlecki, N. Szok, Prawo pracy w praktyce, Warszawa 2015, s. 39).

Zalety umowy o pracę na czas określony

Wbrew pozorom umowa na czas określony wcale nie jest sprzeczna z interesem pracownika. Wręcz przeciwnie, przyjmuje się, że właśnie umowa na czas określony najmocniej formalnie stabilizuje pracownika w zatrudnieniu (zob. wyr. SN z dnia 26 sierpnia 1999 r., I PKN 215/99). W umowie tej wskazany jest okres czasu, w którym pracownik ma gwarancję zatrudnienia. Co więcej, przepisy Kodeksu pracy wskazują, że co do zasady strony stosunku pracy nie mogą rozwiązać umowy o pracę na czas określony w drodze wypowiedzenia. Niemniej jednak cecha ta stanowi także jej wadę.

Umowa o pracę na czas określony może również prowadzić do zawarcia umowy na czas nieokreślony. Ze względów na ochronę interesów pracownika i zasadę trwałości stosunku pracy ustawodawca wykluczy możliwość zawierania umów o pracę na czas określony w nieskończoność (zob. R. Terlecki, N. Szok, Prawo pracy w praktyce, Warszawa 2015, s. 41). Jej zaletą jest to, ze nie może być zawierana w sposób nieograniczony. Obecnie jest tak, ze zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. Co więcej, uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony. Innymi słowy, trzecia zawarta między stronami umowa na czas określony jest traktowana jak umowa zawarta na czas nieokreślony.

Od 22 lutego 2016 roku zacznie obowiązywać nowelizacja Kodeksu pracy, która wprowadza zasadę, że łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dłuższy niż okres 33 miesięcy, lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż 3, to uważa się, że pracownik, odpowiednio od dnia następującego po upływie okresu, o którym mowa wyżej (33 miesiące), lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Wady umowy o pracę na czas określony

W praktyce zdarza się, że umowy na czas określony są przez pracodawców często nadużywane. Przejawia się to w tym, że zawierane są na zbyt długie okresy czasu, co wskazuje wręcz na obejście przez pracodawców przepisów prawa pracy o konsekwencjach prawnych zatrudnienia na czas nieokreślony. Faktem jest, że Kodeks pracy nie wskazuje przy tym ani dolnej, ani górnej granicy czasu trwania umowy na czas określony (zob. R. Terlecki, N. Szok, Prawo pracy w praktyce, Warszawa 2015, s. 40).

W praktyce umowy na czas określony zdają się być także niekorzystne dla pracowników wówczas, gdy dochodzi do rozwiązywania stosunku pracy przez zakład pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W myśl ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, odprawa przysługuje wtedy, gdy doszło do rozwiązania stosunku pracy przez zakład pracy, a nie wówczas, gdy stosunek pracy uległ rozwiązaniu wskutek upływu czasu. Dlatego w praktyce pracodawcy czekają, aż umowa o pracę na czas określony ulegnie rozwiązaniu z mocy prawa (a więc po prostu upłynie czas, na który została zawarta) co skutkuje brakiem obowiązku wypłaty odprawy pieniężnej przewidzianej przepisami wyżej wskazanej ustawy.

Wadą – z punktu widzenia pracownika - może być to, że umowy na czas określony – co do zasady – nie mogą zostać przez niego wypowiedziane. Generalną zasadą jest, że każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na okres próbny bądź na czas nieokreślony. Jedynie przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Oznacza to tyle, że jeżeli w umowie o prace na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy nie znajdzie się klauzula dopuszczająca jej wypowiedzenie, pracownik nie może rozwiązać łączącego go z pracodawcą stosunku pracy za wypowiedzeniem.

Podstawa prawna:

Art. 25, art. 33 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (T.j. Dz.U. z 2014 r., poz.1502)

Natalia Szok, aplikant radcowski, redaktor SerwisPrawa.pl