Subskrybuj nas na Youtube
W okresie letnim wzrasta zatrudnienie kelnerów, sprzedawców, kucharzy i budowlańców. Mimo że są oni często traktowani jak pracownicy drugiej kategorii, mają takie samo prawo do wypoczynku jak ci, którzy podpisali umowy na dłuższe okresy.
Czy przepisy zakazują rezygnacji z wypoczynku
Zostałam zatrudniona do pracy sezonowej przy zbiorze owoców na okres dwóch miesięcy kalendarzowych. Ponoć nie mogę zrezygnować z prawa do urlopu, choć chętnie bym to dobrowolnie zrobiła, aby otrzymać wyższą ostatnią pensję. Czy to prawda, że przepisy tego zakazują?
TAK
Pracownicy mogą wykorzystać urlopy wypoczynkowe tylko w naturze, w czasie trwającego zatrudnienia. Nie mogą skutecznie zrzec się prawa do urlopu. Dlatego nawet oświadczenie złożone przez pracownika dobrowolnie i z jego inicjatywy jest nieważne. Tak wynika również z orzecznictwa sądowego. Sąd apelacyjny w Katowicach w wyroku z 15 grudnia 2006 r. ( III APa 176/05 , LEX nr 310405) podkreślił, że strony, nawiązując stosunek pracy, nie mogą zastrzec, że wynagrodzenie będzie obejmowało ekwiwalent za urlop. Założenie takie prowadziłoby do sytuacji, w której pracownik już zawierając umowę o pracę zrzekałby się urlopu i godził na wypłatę ekwiwalentu. Wypłata ekwiwalentu pieniężnego w zamian za urlop jest natomiast możliwa tylko w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.
Podstawa prawna
Art. 152, art. 171 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Czy miesięczny staż wyklucza urlop na żądanie
Otworzyłem pensjonat w kurorcie nadmorskim i zatrudniłem na okres czerech miesięcy (od czerwca do końca września) pracownika. Wcześniej nie podejmował żadnej działalności zarobkowej, a więc jest to jego pierwsza praca. W lipcu złożył on wniosek o jeden dzień urlopu na żądanie. Czy fakt, że jest tak krótko zatrudniony, nie wyklucza udzielenia mu takiego urlopu? Czy w przypadku pracy przez kilka miesięcy w roku urlop na żądanie ustala się proporcjonalnie?
NIE
Urlop na żądanie stanowi część urlopu wypoczynkowego. Zatem możliwość skorzystania z niego przysługuje tylko pracownikom uprawnionym do urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że w sytuacji gdy pracownik może skorzystać z jednego dnia urlopu wypoczynkowego, to może go wykorzystać jako urlop na żądanie.
Rozpoczynający swoją pierwszą pracę uzyskują prawo do urlopu w roku kalendarzowym, w którym podjęli pracę, z upływem każdego miesiąca pracy, a nie z chwilą nawiązania stosunku pracy. Urlop taki po miesiącu pracy, gdy zatrudniony ma tylko 8-letni staż urlopowy, wynikający z ukończenia studiów wynosi 1,66 dnia (1/12 x 20 dni).
Z uwagi na to, że w pierwszym roku pracy nabycie urlopu wypoczynkowego następuje „z dołu”, rozpoczynający pracę nie może skorzystać z urlopu na żądanie w pierwszym miesiącu zatrudnienia. Nie dotyczy to jednak pracownika z przedstawionego stanu faktycznego, bo przepracował on już miesiąc (czerwiec).
Pula czterech dni urlopu na żądanie przysługuje na cały rok kalendarzowy. Wymiar tego urlopu nie zależy od okresu zatrudnienia. Zatem nawet jeśli w danym roku kalendarzowym pracownik świadczy pracę tylko przez kilka miesięcy, może wykorzystać te 4 dni. Do urlopu na żądanie nie stosuje się zasady proporcjonalności. Możliwa jest zatem taka sytuacja, że w roku kalendarzowym, w którym pracownik rozpoczął pracę, wszystkie dni urlopu wypoczynkowego wykorzysta on jako urlop na żądanie.
Podstawa prawna
Art. 153, art. 1672 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Czy zleceniobiorca ma także prawo do urlopu
Jestem studentem. Postanowiłem podjąć w okresie wakacji swoją pierwszą pracę zarobkową. Zostałem zatrudniony na podstawie umowy-zlecenia. Czy przysługuje mi prawo do urlopu i czy zatrudniający musi za mnie opłacać jakieś składki do ZUS?
NIE
Umowa-zlecenie jest jedną z umów cywilnoprawnych. Do umów-zleceń nie mają zastosowania przepisy kodeksu pracy, lecz kodeksu cywilnego. Z tego powodu zleceniobiorcy nie przysługują uprawnienia wyłącznie pracownicze, w tym nie może nabyć prawa do urlopu.
Jeśli zleceniobiorca jest studentem i nie ukończył 26 lat, nie muszą być opłacane za niego do ZUS żadne składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Podstawa prawna
Art. 734–751 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 152 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Art. 6 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Czy pracownik tymczasowy otrzyma więcej dni wolnych
Podpisałam umowę o pracę na trzy miesiące. Zostałam zatrudniona jako tłumaczka w ośrodku wypoczynkowym. Dostałam od pracodawcy informację, że za taki okres pracy mam prawo do 5 dni urlopu wypoczynkowego, co wynika z krótkiego wcześniejszego stażu pracy. Moja koleżanka, która również zawarła trzymiesięczną umowę, twierdzi, że przysługuje jej 6 dni urlopu, a jest jeszcze studentką i nigdzie nie pracowała. Czy ma znaczenie to, że została zatrudniona przez agencję pracy tymczasowej?
TAK
Do ustalenia uprawnień urlopowych pierwszej pracownicy stosuje się przepisy kodeksu pracy. Wymiar urlopu zależy zatem od posiadanego stażu pracy i poziomu wykształcenia. Poza tym musi być ustalony proporcjonalnie do przepracowanego okresu. Jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat (do tego okresu wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia, a także okres nauki, np. w przypadku szkoły wyższej 8 lat, a średniej ogólnokształcącej 4 lata), wymiar urlopu wynosi 20 dni. Gdy jednak okres zatrudnienia w roku kalendarzowym obejmuje trzy miesiące, trzeba ustalić proporcję. Dlatego pracownicy będzie przysługiwał 5-dniowy urlop [20 dni x 3/12 (liczba przepracowanych miesięcy w roku)].
W przypadku pracowników tymczasowych wymiar urlopu, jak i sposób jego udzielania, wynika nie z kodeksu pracy, ale z ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Zgodnie z nią takiemu pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze dwóch dni za każdy miesiąc pozostawania w dyspozycji pracodawcy użytkownika. Wymiar urlopu nie jest powiązany z wcześniejszym okresem zatrudnienia. Zatem fakt, że druga pracownica w przedstawionej sytuacji jest studentką i jeszcze nie pozostawała w zatrudnieniu, nie ma wpływu na jej uprawnienia urlopowe. Dlatego jeśli pracownik tymczasowy przepracuje trzy miesiące, to nabędzie prawo do sześciu dni urlopu. Trzeba jednak wspomnieć, że gdy okres wykonywania pracy przez pracownika tymczasowego jest krótszy niż sześć miesięcy (a tak jest w analizowanej sytuacji), możliwość wykorzystania przez niego urlopu w naturze zależy od osiągnięcia przez agencję pracy tymczasowej i pracodawcę użytkownika porozumienia w tej kwestii. Jeśli do niego nie dojdzie, będzie mu przysługiwał ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Podstawa prawna
Art. 154, art. 155, art. 1551 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Art. 10, art. 17 ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. nr 166, poz. 1608 ze zm.).
Czy pierwszy urlop przysługuje dopiero po miesiącu pracy
Zaraz po obronie pracy magisterskiej podpisałem pierwszą umowę o pracę. Zostałem zatrudniony w ośrodku wczasowym na trzy miesiące. Umowa została jednak wcześniej, bo po trzech tygodniach od rozpoczęcia pracy, rozwiązana za porozumieniem stron. Pracodawca twierdzi, że nie nabyłem prawa do urlopu, mimo że jak sprawdziłem, mam ośmioletni staż urlopowy z tytułu ukończenia szkoły wyższej. Czy ma on rację?
TAK
W myśl kodeksu pracy pracownik w pierwszym roku kalendarzowym zatrudnienia nabywa prawo do urlopu sukcesywnie – z upływem każdego miesiąca pracy. Przysługuje on w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu jaki miałby po przepracowaniu, roku. W przypadku osób rozpoczynających karierę zawodową bezpośrednio po studiach podstawa do obliczenia pierwszego urlopu będzie wynosiła 20 dni. Zatem urlop po miesiącu pracy będzie przysługiwał w wymiarze 1,66 dnia [1/12 (liczba przepracowanych miesięcy w roku) x 20 dni].
Sytuacja, że za wykonaną pracę pracownik nie nabędzie prawa do urlopu, może wystąpić tylko wyjątkowo. Będzie tak jednak w przedstawionym stanie faktycznym. Pracownik podjął bowiem swoją pierwszą pracę i był zatrudniony krócej niż miesiąc, bo umowa została rozwiązana po trzech tygodniach. Jeśli jednak podejmie w tym roku kalendarzowym pracę u kolejnego pracodawcy, to nabędzie u niego prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego, gdy okres zatrudnienia (z uwzględnieniem poprzednich trzech tygodni pracy) wyniesie łącznie 30 dni.
Podstawa prawna
Art. 153, art. 154 par. 1, art. 155 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).