Polskie społeczeństwo należy do jednego z najmłodszych w Europie. Jednak tempo jego starzenia jest jedno z najszybszych. Szacuje się, że stosunek liczby osób powyżej 65 roku życia do populacji w wieku 20-64 lata zwiększy się niemal trzykrotnie. Tymczasem liczba seniorów aktywnych zawodowo jest wciąż jedna z najniższych wśród krajów OECD – wynika z najnowszego raportu organizacji „Lepsza praca wraz z wiekiem: Polska 2015”.
Jedną z cech charakterystycznych polskiego rynku pracy jest wczesny wiek wycofywania się z rynku pracy. Problem ten dotyczy szczególnie kobiet. Stosunek wskaźników zatrudnienia wśród mężczyzn do wskaźników zatrudnienia wśród kobiet w wieku 55-64 lata występujący w Polsce jest wyższy (1,6) od średniej OECD (1,4). Ponadto w krajach OECD różnice płacowe zmniejszyły się w ciągu ostatnich 10 lat, w Polsce pozostają bez zmian – czytamy w raporcie.
W 2013 roku bezrobocie w grupie wiekowej 55-64 wynosiło 8 proc. – jest to wynik zbliżony do średniej unijnej ale wyższy od średniej OECD (6 proc.). Polscy bezrobotni seniorzy są jednak w lepszej sytuacji niż średnio dla OECD. Rzadziej bowiem są dotknięci długoterminowym bezrobociem. Dłużej niż 12 miesięcy bez pracy pozostawało 46 proc. z nich. Jednak w porównaniu do innych krajów w Polsce dużo więcej seniorów jest zatrudnionych tymczasowo lub jest samozatrudniona, podczas gdy liczba pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin jest niewielka. OECD zauważa, że zdecydowanie łatwiej jest odnaleźć się na rynku pracy osobom z wyższym wykształceniem.
- W tym miejscu należy wspomnieć, że zmiany, które zaszły na rynku pracy, jeśli chodzi o uczestnictwo w nim osób w wieku 50+, już są znaczące - mówiła podczas ponia sejmowej Komisji Polityki Senioralnej dyrektor Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz Małgorzata Sarzalska. - Zanotowano na przykład znaczący wzrost zatrudnienia w przedziale wiekowym 55-59 lat. W latach 2009-2013 wzrósł on o 20 pkt. procentowych.
- Eksperci OECD na przykład zwrócili nam uwagę na duże różnice wskaźnika zatrudnienia kobiet i mężczyzn. W ocenie twórców raportu Polacy w wieku 50 plus mają też niższe kompetencje niż wynosi średnia OECD. Autorzy raportu powoływali się tutaj na wyniki badania PIAAC (Międzynarodowe Badanie Kompetencji Osób Dorosłych - przyp. red.). Zgodnie z tym badaniem Polacy w wieku 55-64 mają np. kłopot ze zrozumieniem tekstu pisanego - poinformowała.
- Innym wątkiem poruszonym w raporcie są kwestie zdrowotne - dodała. - W tym miejsc należy też przypomnieć, że bardzo duża część osób w omawianej grupie wiekowej ma wykształcenie średnie, zawodowe lub podstawowe. Tym samym wiele z nich pracuje fizycznie. Ma to wpływ zarówno na ich kondycję fizyczną, jak i pozycję na rynku pracy.
Eksperci OECD zaproponowali Polsce wdrożenie zmian obejmujących:
- systemy emerytalne dla wszystkich grup zawodowych powinny zawierać te same przepisy i regulacje,
- należy podjąć działania poprawiające sytuację kobiet na rynku pracy, wesprzeć je w wykonywaniu zadań opiekuńczych,
- należy zapobiegać wycofywaniu się starszych pracowników z rynku pracy za pośrednictwem systemu rentowego,
- potrzeba kompatybilności systemu zasiłków dla bezrobotnych z systemem pomocy społecznej.
