Sąd, uwzględniając żądanie zwolnionego pracownika, orzeka o przywróceniu go do pracy na poprzednich warunkach. Powinno to być to samo stanowisko, które zajmował przed rozwiązaniem umowy.
Zwolniona osoba po przywracającym wyroku sądu powinna wrócić na wcześniej zajmowane stanowisko. Poprzednie warunki to bowiem ta sama praca, a nie taka sama (wyrok Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2007 r., II PK 318/06, OSNP 2008/23 – 24/344).
W wyroku z 24 października 1997 r. SN sprecyzował, iż firma jest obowiązana zatrudnić pracownika na stanowisku, jakie zajmował on poprzednio, zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej pracy i za wynagrodzenie zgodne z obowiązującym u tego pracodawcy regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń (I PKN 326/97, OSNP 1998/15/454).
Za nieprzywrócenie zatrudnionego do pracy przedsiębiorcy grozi grzywna
Nie wystarczy również zaoferowanie podwładnemu pracy na stanowisku równorzędnym (wyrok SN z 2 grudnia 1992 r., I PRN 55/92, OSNC 1993/9/163). Niedopuszczalne jest także przywrócenie osoby do pracy na inne niż poprzednio zajmowane miejsce (wyrok SN z 29 lipca 1997 r., I PKN 217/97, OSNP 1998/11/324).
Nowe warunki
W praktyce zdarza się jednak, iż na skutek upływu czasu spowodowanego postępowaniem sądowym zmianie uległa struktura organizacyjna zakładu pracy, np. miejsce pracy zostało zlikwidowane lub przydzielono je nowemu pracownikowi. Podane sytuacje nie zwalniają jednak pracodawcy z konieczności ponownego zatrudnienia podwładnego na tym samym stanowisku. Po wykonaniu wyroku przywracającego do pracy mogą one natomiast uzasadniać zaproponowanie pracownikowi zawarcia porozumienia dotyczącego nowych warunków zatrudnienia.
Przy braku konsensusu stron możliwe jest, przy spełnieniu warunków określonych w art. 42 par. 4 k.p., czasowe powierzenie zatrudnionemu innej pracy niż określona w umowie lub dokonanie wypowiedzenia warunków pracy i płacy (w tym zajmowanego stanowiska).
Ostatecznie zaistniałe okoliczności mogą uzasadniać rozwiązanie umowy o pracę w drodze wypowiedzenia. Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż firma może podjąć wymienione czynności dopiero po wykonaniu wyroku, tj. dopuszczeniu przywróconej osoby do pracy (wyrok SN z 18 grudnia 2006 r., II PK 150/06, OSNP 2008/3 – 4/33).
Nieskuteczne jest więc zawarcie przez strony przed uprawomocnieniem się wyroku porozumienia rozwiązującego stosunek pracy (wyrok SN z 6 stycznia 2009 r., I BP 12/08, OSNP 2010/13 – 14/158).
Ponowne rozwiązanie
Warto również wskazać na przypadek, w którym przywrócenie do pracy następuje w związku ze stwierdzoną przez sąd niezgodnością rozwiązania umowy o pracę z przepisami prawa, np. z powodu podania zbyt ogólnej przyczyny (art. 30 par. 4 k.p.) czy braku konsultacji związkowej (art. 38 par. 1 k.p.).
Dopuszczalne jest wówczas, po przywróceniu do pracy, ponowne jej wypowiedzenie z powołaniem się na te same przyczyny (fakty), które leżały u podstaw poprzedniego wypowiedzenia, jeżeli przesłanki te nie zostały w poprzednim postępowaniu ocenione jako nieuzasadnione oraz zachowały aktualność w tym znaczeniu, że nadal stanowią taki powód wypowiedzenia w rozumieniu art. 45 par. 1 k.p.
O tym, czy są one dalej zasadne o decydują okoliczności konkretnej sprawy, w tym także sam upływ czasu (wyrok SN z 19 lipca 2005 r., II PK 372/04, OSNP 2006/11 – 12/175).
Egzekwowanie wyroku
Nie można wykluczyć, iż pomimo istnienia prawomocnego orzeczenia sądu oraz niezwłocznego zgłoszenia przez pracownika gotowości do pracy, pracodawca odmówi dopuszczenia go do pracy. Wówczas podwładny może wystąpić o wykonanie orzeczenia na drodze egzekucji świadczeń niepieniężnych (art. 1050 par. 1 k.p.c.). Jeżeli bowiem dłużnik (pracodawca) ma wykonać czynność, której inna osoba wykonać za niego nie może, a której wykonanie zależy wyłącznie od jego woli, sąd rejonowy, w którego okręgu czynność ma być wykonana, na wniosek wierzyciela (przywróconego pracownika) po wysłuchaniu stron wyznaczy dłużnikowi termin do wykonania i zagrozi mu grzywną, na wypadek gdyby w wyznaczonym terminie czynności nie wykonał.
Należy zaznaczyć, iż w związku z nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego od dnia 3 maja 2012 r. znacząco podwyższona zostanie wysokość grzywny wymierzanej przez sąd na wypadek niewykonania przez firmę takiego obowiązku (art. 1052 k.p.c.). Obecnie w jednym postępowaniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 1 tys. zł (po zmianach 10 tys. zł), a ogólna ich suma w tej samej sprawie nie może przewyższyć 100 tys. zł (po zmianach 1 mln zł). Dodatkowo, pracodawca, który uchyla się od wykonania prawomocnego orzeczenia sądu, naraża się na odpowiedzialność za wykroczenie. Czyn ten jest zagrożony karą grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł.
Podstawa prawna
Art. 42, art. 45 par. 1, art. 48 par. 1, art. 56 par. 1 oraz art. 282 par. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Elżbieta Olechno-Obolewicz