Chora osoba ma prawo do kilku rodzaju świadczeń z tytułu niezdolności do pracy, w tym wynagrodzenia i zasiłku chorobowego. Jakie dokładnie świadczenia otrzyma osoba niezdolna do pracy, dowiesz się tutaj>> Wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy pracownik otrzyma przez pierwsze 33 dni choroby, natomiast od 34 dnia niezdolności do pracy wypłatę świadczenia przejmuje ZUS i wypłaca osobom ubezpieczonym zasiłek chorobowy. Inne są zasady wypłacania chorobowego dla osób 50+>> Wyjątkowo ZUS wypłaci świadczenie od samego początku, jeżeli pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników.
Kiedy choremu przysługuje zasiłek? Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy przysługują jednak tylko osobom objętym ubezpieczeniem zdrowotnym - obowiązkowym (umowa o pracę) lub dobrowolnym (umowa zlecenia, rzadko o dzieło - więcej na ten temat czytaj tutaj>>) po tzw. okresie wyczekiwania, który wynosi 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego przy ubezpieczeniu obowiązkowym i 90 dni przy ubezpieczeniu dobrowolnym. Ponadto niezdolność do pracy powinna powstać w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, czyli ustania zatrudnienia. Choroba musi przy tym trwać co najmniej 30 dni bez przerwy.W efekcie zasiłek chorobowy przysługuje też po zwolnieniu z pracy>>
Zasadniczo podstawę wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy. Jeżeli pracownik zachoruje przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, podstawa wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego jest ustalana za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia.
Większość chorych pracowników otrzyma wynagrodzenie i zasiłek w wysokości 80 procent podstawy, które ulegają jednak obniżeniu do 70 proc., gdy chory przebywa w szpitalu. Na 100 proc. świadczenia mogą liczyć tylko ofiary wypadku przy pracy, chore kobiety w ciąży i osoby oddające komórki bądź narządy. Więcej o zasiłku chorobowym za pobyt w szpitalu czytaj tutaj>>
Choroba w pierwszym miesiącu pracy. Co jeżeli niezdolność powstała w pierwszym miesiącu zatrudnienia? Przede wszystkim pracownik otrzyma wynagrodzenie/zasiłek chorobowy, o ile przed rozpoczęciem nowej pracy podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu, a przerwa miedzy ustaniem tego ubezpieczenia a aktualnym zatrudnieniem trwała nie dłużej niż 30 dni lub była spowodowana urlopem bezpłatnym, wychowawczym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej. Pracownik musi także posiadać przynajmniej 10 lat ze stażu pracy, kiedy podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu. Zobacz, komu wynagrodzenie/zasiłek przysługuje bez okresu wyczekiwania>>
Wynagrodzenie stałe. Podstawę wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, jakie pracownik uzyskałby za cały przepracowany miesiąc - chodzi o wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości.
Przykład: Pracownik był zatrudniony od 1 stycznia 2018 roku, ale w okresie od 8 do 12 stycznia był niezdolny do pracy. Miesięczny przychód pracownika to stała stawka 3 000 zł brutto. W tym wypadku wynagrodzenie/zasiłek chorobowy obliczamy, pomniejszając podstawę wymiaru o kwotę składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 13,71 proc. (składka emerytalna 9,76 proc., rentowa 1,50 proc. i chorobowa 2,45 proc.).
Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego: 3 000 zł – 13,71 proc. = 3 000 zł – 411,3 zł = 2 588,7 zł.
Wynagrodzenie/zasiłek chorobowy: 2 588,7 zł : 30 dni (za miesiąc zawsze przyjmuje się 30 dni)= 86,29 zł / 86,29 zł x 80 proc. x 5 dni choroby = 345,16 zł.
Natomiast wynagrodzenie za przepracowaną cześć miesiąca oblicza się dzieląc stałą, miesięczną stawkę wynagrodzenia przez 30 dni, a otrzymaną kwotę mnożąc przez liczbę dni nieobecności spowodowanej chorobą i odejmując od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc, czyli:
3 000 zł : 30 dni = 100 zł / 100 zł x 5 dni choroby = 500 zł / 3 000 zł – 500 zł = 2 500 zł
W efekcie pracownik otrzyma w styczniu w sumie wynagrodzenie w wysokości 2 500 zł + 345,16 zł = 2 845,16 zł.
Wynagrodzenie zmienne. Inaczej oblicza się wynagrodzenie/zasiłek chorobowy w przypadku, gdy umowa zawiera zapis o wynagrodzeniu miesięcznym zmiennym. Jeżeli pracownik w miesiącu, w którym zachorował przepracował chociażby jeden dzień, to podstawę wymiaru zasiłku stanowi miesięczne wynagrodzenie, obliczone poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika za faktycznie przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych, a następnie pomnożenie tego wyniku przez przez liczbę dni, które pracownik był zobowiązany przepracować w danym miesiącu kalendarzowym, czyli przez przez normę czasu pracy w danym miesiącu.
Przykład: Pracownik był zatrudniony od 1 stycznia 2018 roku, ale w okresie od 8 do 12 stycznia był niezdolny do pracy. Powinien więc przepracować w styczniu 23 dni, a przepracował 18 dni. Za przepracowane dni pracownik otrzymał 2000 zł.
2 000 zł – 274,2 zł (13,71 proc.) = 1 725,8 zł
1 725,8 zł : 18 dni = 95,88 x 23 dni = 2 205,18 zł - jest to podstawa wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego przy wynagrodzeniu zmiennym.
I analogicznie, jeżeli pracownik ma zagwarantowane wynagrodzenie w stałej wysokości i dodatkowo otrzymuje zmienne składniki wynagrodzenia, to gdy przepracował przynajmniej jeden dzień w pierwszym miesiącu pracy, wówczas podstawę wymiaru zasiłku stanowi miesięczne wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę oraz składniki zmienne wyliczane poprzez podzielenie osiągniętego wynagrodzenia za przepracowane dni przez liczbę dni faktycznie przepracowanych i pomnożenie przez normę czasu pracy w danym miesiącu.