Pracownikowi zwolnionemu z powodu reorganizacji urzędu przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne, i to nawet wtedy, gdy nie przepracował w danym roku sześciu miesięcy. Ta zasada nie ma jednak zastosowania do osób, których stosunek pracy wygasł.
Dodatkowe wynagrodzenie roczne przysługuje zarówno pracownikom, jak i urzędnikom służby cywilnej, a także osobom zatrudnionym na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej. Nie ma też znaczenia rodzaj umowy, na podstawie której dana osoba świadczy pracę ani wymiar zatrudnienia. Warunek, który musi spełnić członek korpusu służby cywilnej, aby nabyć prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości, to przepracowanie u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Jeśli ktoś nie przepracował tyle, nabywa prawo do trzynastki w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem że było to co najmniej 6 miesięcy.
Przy ustalaniu prawa do dodatkowego wynagrodzenia:

staż pracy – liczony w miesiącach i latach – upływa w przeddzień dnia odpowiadającego liczbie dnia początkowego;miesiąc obejmuje 30 dni, a rok 365 dni. W konsekwencji minimalny okres przepracowany w danym roku uprawniający do trzynastki to 180 dni (30 dni x 6 miesięcy);ustalając, czy pracownik osiągnął wymagane 180 dni pracy, od łącznej liczby dni kalendarzowych jego zatrudnienia (wliczając w to urlop wypoczynkowy, niedziele, święta i dni wolne z racji pięciodniowego tygodnia pracy), odejmuje się dni przez niego nieprzepracowane (np. z powodu choroby);bez znaczenia jest, czy pracownik przepracował minimum sześć miesięcy bez przerwy, czy na okres ten składało się kilka umów o pracę z tym samym pracodawcą, nawet jeśli między nimi były przerwy.

W świetle przepisów ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym aktualność zachował pogląd Sądu Najwyższego, który został zaprezentowany w uchwale z 7 września 1995 r. (I PZP 23/95) w zakresie art. 5 ust. 1 uchylonej ustawy z 10 lipca 1985 r. o rocznych nagrodach z zakładowego funduszu nagród w państwowych jednostkach organizacyjnych niebędących przedsiębiorstwami państwowymi. SN uznał w niej, że przerwa w okresach zatrudnienia przypadająca na dni ustawowo wolne od pracy nie powoduje wykluczenia uznania, że pracownik przepracował cały rok kalendarzowy. [PRZYKŁAD 1]
Należy podkreślić, iż prawo do trzynastki nabywa pracownik, który efektywnie przepracował u danego pracodawcy co najmniej sześć miesięcy. Nie wystarczy więc pozostawanie w tym czasie w stosunku pracy, ale faktyczna obecność i faktyczne jej świadczenie (korzystanie z urlopu wypoczynkowego jest traktowane na równi z okresem świadczenia pracy). Nie podlegają natomiast wliczeniu okresy pobierania przez osobę niezdolną do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego.
Odwołanie członka zarządu usprawiedliwia wypowiedzenie umowy, ale bez winy pracownika
Odwołanie członka zarządu usprawiedliwia wypowiedzenie umowy, ale bez winy pracownika

Zobacz również
Kiedy krócej
Od wymogu przepracowania co najmniej pół roku u danego pracodawcy w roku kalendarzowym, za który ustalane jest prawo do trzynastki, jest jednak zamknięty katalog wyjątków. Przepracowanie co najmniej 6 miesięcy nie jest wymagane m.in. w przypadkach:

rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne, przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem, likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją;podjęcia zatrudnienia w wyniku przeniesienia służbowego, na podstawie powołania lub wyboru w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn go dotyczących w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jego reorganizacją, a także po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej;korzystania z urlopów wychowawczego, macierzyńskiego, ojcowskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu dla poratowania zdrowia, urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego (dotyczy nauczycieli, w tym akademickich), oraz urlopu rodzicielskiego;wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.

Należy podkreślić, że ww. przyczyny nieobecności nie są okresami „przepracowanymi”, tzn. nieobecność w pracy z powodu np. urlopu macierzyńskiego nie oznacza, że pracownik za ten okres nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Natomiast przebywanie na urlopie macierzyńskim (oraz w innych wymienionych przypadkach) nie pozbawia prawa do trzynastki w sytuacji, gdy ktoś nie przepracował wymaganych 6 miesięcy. Wysokość trzynastki zostanie wówczas obliczona proporcjonalnie do okresu przepracowanego. [PRZYKŁAD 2]
Likwidacja lub reorganizacja
Przepracowanie 6 miesięcy nie jest wymagane m.in. w przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn go dotyczących, likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją. [PRZYKŁAD 3]
Do wypłaty trzynastki pomimo nieprzepracowania 6 miesięcy będzie zobowiązany także pracodawca zatrudniający osobę, której poprzedni stosunek pracy został rozwiązany w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy w związku z likwidacją jego jednostki organizacyjnej lub jej reorganizacją. Bez znaczenia przy tym jest, czy poprzedni pracodawca należał do sfery budżetowej i czy pracownikowi przysługiwało u niego prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. [PRZYKŁAD 4]
Niekorzystne wygaśnięcie
Ustawy reformujące strukturę administracji publicznej dość często przewidują, iż stosunki pracy pracowników przejętych przez nowego pracodawcę wygasną w przypadku niezaproponowania tym osobom w określonym terminie nowych warunków pracy albo w razie nieprzyjęcia tych warunków. W takim przypadku pracownik, który do wygaśnięcia stosunku pracy nie przepracował u tego pracodawcy 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym – nie nabędzie prawa do trzynastki. Wygaśnięcie stosunku pracy nie jest bowiem jedną z form jego rozwiązania (formy te zostały wskazane w art. 30 k.p). Na uprawnienie to nie będzie miał też wpływu fakt, iż pracownik po wygaśnięciu stosunku pracy przeszedł na emeryturę i otrzymał odprawę. Warunkiem zwolnienia z wymogu przepracowania 6 miesięcy jest bowiem rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2006 r. sygn. akt II PK 14/06, w którym czytamy, że „(...) Przepis art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym nie ma zastosowania do każdego sposobu ustania stosunku pracy, lecz tylko do jego rozwiązania (w drodze porozumienia stron lub wypowiedzenia) w związku z zaistnieniem okoliczności w przepisie tym wskazanych. Tym samym nie odnosi się do ustania stosunku pracy na skutek jego wygaśnięcia”.
Jak wprowadzić premie do systemu wynagradzania
Jak wprowadzić premie do systemu wynagradzania

Zobacz również
Trochę lepiej przy powołaniu
Osoby zatrudnione na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej również nie muszą spełniać warunku przepracowania co najmniej 6 miesięcy dla uzyskania prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Przepisy przewidują bowiem taki wyjątek także dla osób podejmujących zatrudnienie na podstawie powołania.[PRZYKŁAD 5]
Zasada ta nie dotyczy jednak trzynastki przysługującej za rok kalendarzowy, w którym następuje odwołanie z wyższego stanowiska pracy, chyba że do odwołania dochodzi z przyczyn wskazanych w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników albo po rozwiązaniu stosunku pracy pracownik przejdzie na emeryturę lub rentę. [PRZYKŁAD 6]
W lepszej sytuacji są pracownicy powołani na wyższe stanowisko w służbie cywilnej u tego samego pracodawcy, który udziela im urlopu bezpłatnego na czas powołania. [PRZYKŁAD 7]
Urlop bezpłatny nie jest czasem efektywnie przepracowanym, nie może więc być uwzględniony przy ustalaniu okresu przepracowanego u pracodawcy, który go udzielił. Udzielnie go na czas powołania nie mieści się też w katalogu wyjątków od wymogu przepracowania 6 miesięcy jako warunku nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Wyjątkiem takim jest jedynie rozwiązanie stosunku pracy w związku z powołaniem. [PRZYKŁAD 8]
Jeżeli jednak przed powołaniem na wyższe stanowisko pracownik zostanie przeniesiony do urzędu, w którym będzie powołany, ustalając prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należy wliczyć także okres przepracowany u poprzedniego pracodawcy. [PRZYKŁAD 9]

PRZYKŁAD 1

Mężczyzna został zatrudniony w jednym z urzędów od 2 stycznia 2017 r. i pracował w nim do końca roku. W takim przypadku pracownik przepracował cały rok. 1 stycznia jest bowiem dniem ustawowo wolnym od pracy.

PRZYKŁAD 2

W 2017 r. pracownik pracował od 1 stycznia do 30 kwietnia. Od 1 maja do końca roku przebywał na urlopie wychowawczym. W tej sytuacji otrzyma dodatkowe wynagrodzenie roczne w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu, czyli 4/12 całego wynagrodzenia rocznego.

PRZYKŁAD 3

W związku z reorganizacją urzędu pracownik służby cywilnej otrzymał wypowiedzenie. Umowa została rozwiązana z dniem 30 kwietnia 2017 r. Pracownikowi została wypłacona odprawa przewidziana w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. 2016 poz. 1474 ze zm.). Pomimo nieprzepracowania 6 miesięcy przysługuje mu dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2017 r. w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu.

PRZYKŁAD 4

Pracownik został zatrudniony w urzędzie od 1 października 2017 r. Wcześniej pracował w prywatnej firmie, która z dniem 30 czerwca 2017 r. rozwiązała z nim stosunek pracy w ramach zwolnień grupowych. Pomimo przepracowania w urzędzie jedynie 3 miesięcy r. pracownikowi będzie przysługiwała trzynastka za 2017 r. proporcjonalnie do przepracowanego okresu.

PRZYKŁAD 5

Osoba została powołana na wyższe stanowisko w służbie cywilnej 4 grudnia 2017 r. Pracownikowi temu będzie przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2017 r. w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego.

PRZYKŁAD 6

Dyrektor komórki organizacyjnej w urzędzie X został odwołany ze stanowiska 10 lutego 2017 r. Pracownika obowiązywał jednomiesięczny okres wypowiedzenia. W związku z tym jego stosunek pracy z urzędem X rozwiązał się 31 marca 2017 r. Od 1 kwietnia pracownik powrócił do pracy w urzędzie Y (w urzędzie tym korzystał z urlopu bezpłatnego na czas powołania), w którym pracował do końca 2017 r. W tym przypadku pracownik nie nabędzie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w urzędzie X. Natomiast w urzędzie Y nabędzie prawo do trzynastki w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu (9/12).

PRZYKŁAD 7

1 marca 2017 r. pracownik zatrudniony dotąd na stanowisku niebędącym wyższym stanowiskiem w służbie cywilnej został powołany na wyższe stanowisko w tym samym urzędzie. Na czas powołania dyrektor generalny udzielił mu urlopu bezpłatnego na dotychczasowym stanowisku. Do 31 grudnia 2017 r. pracownik zajmował wyższe stanowisko i jednocześnie korzystał z urlopu bezpłatnego.
Pracownikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne zarówno za okres zatrudnienia w 2017 r. na stanowisku niebędącym wyższym stanowiskiem w służbie cywilnej, jak i na wyższym stanowisku. Prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego zależy bowiem od przepracowanego u danego pracodawcy czasu. Bez znaczenia jest, czy na okres ten składało się kilka stosunków pracy, czy jeden. Nie ma też ograniczenia pozwalającego na zliczanie jedynie zakończonych okresów zatrudnienia.

PRZYKŁAD 8

Od 1 marca 2017 r. pracownik zatrudniony w urzędzie X został powołany na wyższe stanowisko w służbie cywilnej w urzędzie Y. W związku z powołaniem dyrektor generalny urzędu X udzielił pracownikowi urlopu bezpłatnego na czas powołania. Urlop ten trwał do 31 grudnia 2017 r. W tym przypadku pracownik nie otrzyma dodatkowego wynagrodzenia rocznego w urzędzie X, natomiast otrzyma je proporcjonalnie do okresu przepracowanego w urzędzie Y.

PRZYKŁAD 9

Pracownik zatrudniony w urzędzie X od 1 kwietnia 2017 r. został przeniesiony na podstawie art. 64 ustawy o służbie cywilnej do urzędu Y na stanowisko niebędące wyższym w służbie cywilnej. Z dniem 2 kwietnia 2017 r. pracownik ten został powołany na wyższe stanowisko w służbie cywilnej w urzędzie Y. Do dnia 31 grudnia 2017 r. pracownik był zatrudniony na tym stanowisku. Na czas powołania dyrektor generalny udzielił pracownikowi urlopu bezpłatnego. W tym przypadku urząd Y, ustalając prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2017 r., uwzględnia zarówno okres zatrudnienia w 2017 r. w urzędzie X, jak i w urzędzie Y.
Podstawa prawna
Art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2217 ze zm.),
Art. 53a ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U z 2017 r. poz. 1889 ze zm.)