W zależności od sposobu rozwiązania stosunku pracy, pracownikom przysługują odmienne uprawnienia. Zobacz, jak prawidłowo złożyć wypowiedzenie umowy o pracę>>
Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem. Najbardziej korzystne dla pracownika jest rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem. Z opcji tej może skorzystać zarówno pracodawca, jak i pracownik. Przede wszystkim zatrudniony ma w tym wypadku prawo do odpowiednio długiego okresu wypowiedzenia, różniącego się w zależności od rodzaju umowy. Ile dokładnie wynoszą okresy wypowiedzenia, dowiesz się tutaj>> W przypadku umowy na czas określony i nieokreślony okres wypowiedzenia jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Ponadto, jeśli to pracodawca wypowiedział pracownikowi umowę, zatrudnionemu przysługują w okresie wypowiedzenia dni wolne na poszukiwanie pracy (z zachowaniem wynagrodzenia). Wymiar zwolnienia w przypadku pracownika, który znajduje się w okresie dwutygodniowego i miesięcznego wypowiedzenia, wynosi 2 dni robocze. W przypadku trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia pracownik ma prawo do 3 wolnych dni. Jak dokładnie wykorzystać dnie wolne na poszukiwanie pracy, dowiesz się tutaj>>
Pracodawca może również zwolnić takiego pracownika z obowiązku świadczenia pracy na cały lub część okresu wypowiedzenia, a za cały okres zwolnienia pracownik otrzyma wynagrodzenie. Dokładnie, jak obliczyć pensję pracownika na wypowiedzeniu, dowiesz się tutaj>> Pracownik może też otrzymać ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop, jeśli pracodawca nie zdecyduje się udzielić podwładnemu zaległego urlopu w okresie wypowiedzenia. Zobacz, jak obliczyć ekwiwalent za urlop wypoczynkowy w 2017 roku
Ponadto, w przypadku, gdy przyczynę rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę stanowią wyłącznie przyczyny niedotyczące pracowników, pracownik otrzyma także odprawę pracowniczą, która przysługuje zawsze przy zwolnieniach grupowych. Więcej o odprawach przeczytasz tutaj>>
Zwolnienia grupowe. Jednorazowa odprawa, jaka przysługuje pracownikowi w ramach zwolnienia grupowego, zależy od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi:
- wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
- wysokość dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy przez okres od 2 do 8 lat,
- wysokość trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy przez okres ponad 8 lat.
Maksymalna kwota odprawy pieniężnej nie może przy tym przekroczyć kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Ponadto, w przypadku zwolnień grupowych zasadniczo pracownikowi przysługują takie same prawa, jak przy zwyczajnym wypowiadaniu umowy o pracę. Firma musi więc udzielić pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego lub wypłacić mu ekwiwalent, udzielić na jego wniosek dni wolnych na poszukiwanie pracy oraz zagwarantować okres wypowiedzenia. Jednak przy zwolnieniach grupowych przepisy pozwalają na skrócenie trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia umowy o pracę do jednego miesiąca. Za skrócony czas pracownikowi należy się odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia, a pełen okres wypowiedzenia (3 miesiące) wlicza się do okresu zatrudnienia pracownika - nawet jeśli pracodawca nie zdecydował się na skrócenie okresy wypowiedzenia.
Wypowiedzenie zmieniające. Prawo do wolnych dni na poszukiwanie pracy przysługuje także pracownikowi, który odmówił przyjęcia proponowanego wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy. Kiedy pracodawca może ci wręczyć wypowiedzenie zmieniające, dowiesz się tutaj>>
Zarówno w przypadku przyjęcia, jak i odrzucenia wypowiedzenia zmieniającego obowiązują ustawowe okresy wypowiedzenia, czyli przy umowach o pracę na okres określony i stały od 2 tygodni do 3 miesięcy. Tak jak przy normalnym wypowiedzeniu, pracownik musi wykorzystać przysługujący mu urlop lub otrzymać ekwiwalent pieniężny, ma też prawo do zwolnienia ze świadczenia pracy.
Porozumienie stron. Dni wolnych na poszukiwanie pracy nie otrzyma natomiast osoba odchodząca z pracy za porozumieniem stron. Należą się one bowiem pod warunkiem, że samo rozwiązanie umowy nastąpiło przez wypowiedzenie ze strony pracodawcy.
Pracownik otrzyma także odprawę, jeżeli porozumienie stron jest częścią odejść z pracy w ramach zwolnień grupowych. Pozostałe warunki rozstania, w tym okres wypowiedzenia, pracownik i pracodawca ustalają poprzez porozumienie.
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia. Tak jak pracodawca może rozstać się z pracownikiem w trybie natychmiastowym (Zobacz, kiedy można dyscyplinarnie zwolnić pracownika>>), tak pracownik może odejść z firmy z dnia na dzień. Oto, kiedy pracownik może natychmiast zwolnić się z pracy>>
W tym wypadku pracownik nie ma prawa do okresu wypowiedzenia ani dni wolnych na poszukiwanie pracy, ale musi wykorzystać urlop wypoczynkowy zaległy oraz przysługujący mu urlop bieżący w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u pracodawcy w danym roku kalendarzowym - i powinien to zrobić do końca okresu wypowiedzenia. W związku z tym, że w tej sytuacji okresu wypowiedzenia w ogóle nie ma, pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi ekwiwalent pieniężny za cały niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Tak wylicza się ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy>>
Ponadto, jeśli zatrudniony odchodzi z pracy, ponieważ pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków, to przysługuje mu odszkodowanie. Nie zostanie ono natomiast wypłacone w sytuacji rozwiązania przez pracownika stosunku pracy ze względu na szkodliwe warunki pracy. Odszkodowanie wynosi wysokość wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony to za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia - czyli odszkodowanie nie przekroczy równowartości wynagrodzenia za 3 miesiące.
O odszkodowanie lub o przywrócenie do pracy może starać się także osoba zwalniana dyscyplinarnie. Więcej o tym, kiedy dostaniesz odszkodowanie od pracodawcy, przeczytasz tutaj>> A w przypadku, gdy pracodawca zwalniając dyscyplinarnie naruszył przepisy w sposób rażący, jest również narażony na odpowiedzialność wykroczeniową.