Dzwonią i dzwonią, bo prawo nie działa. Za telemarketing bez zgody nałożono tylko dwie kary

Tylko dwie kary za telemarketing bez zgody nałożono w Polsce od czasu zaostrzenia przepisów przed prawie czterema laty. Sami klienci też niezbyt chętnie zgłaszają naruszenia.

Każdego dnia dziesiątki tysięcy ludzi w Polsce odbiera telefony od telemarketerów. Irytacja i rzucenie słuchawką, to chyba najczęstsza reakcja. Tymczasem od prawie czterech lat przepisy wprost zabraniają wykonywania telefonów w celach marketingu bezpośredniego bez zgody abonenta. Dotyczy to zresztą także SMS-ów czy e-maili. Jak pokazuje praktyka, przepisy sobie, a życie sobie.

RODO: Czy karty stałego klienta służą wyłudzeniu naszych danych osobowych?

Wydawałoby się, że złość na niechciane telefony od telemarketerów powinna przełożyć się na liczbę skarg składanych na firmy wydzwaniające bez zgody klientów. Tak jednak nie jest. W ubiegłym roku skierowano do Urzędu Komunikacji Elektronicznej nieco ponad 100 zgłoszeń tego typu, w pierwszym półroczu 2018 r. nadeszło ich 68. To w zasadzie tyle co nic, gdy porówna się to chociażby z masowo zgłaszanymi skargami do Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Tylko w ciągu pierwszych dwóch miesięcy stosowania RODO wpłynęło ich już ok. 1,3 tys.

– Telemarketing realizowany bez zgody jest dla wielu osób bardzo irytujący – przyznaje Witold Chomiczewski, radca prawny z kancelarii Lubasz & Wspólnicy.

– Widzę dwie przyczyny, dla których skargi nie wpływają. Po pierwsze, wiedza o możliwości ich kierowania do prezesa UKE nie jest powszechna. Przeciętny konsument zwyczajnie nie wie, że ma taką możliwość. Po drugie, na sporządzenie skargi i jej wysłanie potrzeba czasu. Podejrzewam, że wielu osobom tego czasu zwyczajnie szkoda i dlatego ostatecznie rezygnują z podejmowania działań prawnych – domniemywa prawnik.

Wbrew pozorom przesłanie zgłoszenia o naruszeniu prawa przez firmę zajmującą się telemarketingiem nie wymaga zbyt dużo zachodu. Można to zrobić za pośrednictwem formularza internetowego umieszczonego na stronie internetowej uke.gov.pl.

Dwóch ukaranych

W 2014 r., kiedy nowelizowano ustawy – Prawo telekomunikacyjne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1907 ze zm.), branża telemarketingowa grzmiała, że nowe prawo praktycznie zlikwiduje rynek. Nic takiego się nie wydarzyło, choć obowiązujący od niespełna czterech lat przepis w teorii rzeczywiście jest dość restrykcyjny. Zgodnie z art. 172. ust. 1 ustawy zakazane jest używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego, chyba że abonent lub użytkownik końcowy uprzednio wyraził na to zgodę. Mówiąc wprost – telemarketer powinien mieć zgodę, by zadzwonić do nas i próbować coś sprzedać. I nie ma żadnego znaczenia, czy numer wylosował „system”, czy skądś go zdobył, czy też wykręcił na chybił trafił.

– Przepisy, które miały ograniczyć nielegalny telemarketing, zwyczajnie nie działają. Nie działają, ponieważ są niejasne i nieprecyzyjne, a przez to utrudniają ich stosowanie i karanie. A poza tym prezes UKE nie wydaje się też organem najwłaściwszym w sprawach związanych z ochroną prywatności, co też może mieć tutaj znaczenie. Krótko mówiąc, model zwalczania nielegalnego telemarketingu przy pomocy art. 172 prawa telekomunikacyjnego zwyczajnie się nie sprawdził – komentuje dr Paweł Litwiński, adwokat w kancelarii Barta Litwiński.

Kurier nie może odmówić przyjęcia zapłaty w drobnych

Efekt? Od początku obowiązywania zaostrzonych przepisów prawa telekomunikacyjnego UKE nałożył tylko dwie kary za złamanie zakazu telemarketingu bez zgody i to przy okazji postępowań, których głównym zarzutem było co innego. Pierwszą, w 2015 r., wymierzono Telekomunikacji dla Domu, w którym główny wątkiem było pobieranie od konsumentów opłaty wyrównawczej w przypadku wypowiedzenia przez nich umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Kara za to wyniosła ok. 39 tys. zł, a za telefonowanie bez zgody ok. 19 tys. zł. W 2016 r. UKE nałożył zaś karę 270 tys. zł za złamanie zakazu wynikającego z art. 172 ust. 1 prawa telekomunikacyjnego na PGT S.A.

To nie RODO

Rozgłos, jaki zyskało RODO, sprawił, że wielu ludzi to w nim zaczęło upatrywać najskuteczniejszej metody walki ze spamem czy telefonami telemarketerów.

– Na podstawie wpływających skarg można wysnuć wniosek, że w niektórych przypadkach z kompetencjami organu ochrony danych osobowych błędnie łączone są także zagadnienia, które związane są tylko z przesyłaniem niezamówionej informacji handlowej czy sprzeczne z art. 172 prawa telekomunikacyjnego – przyznaje Agnieszka Świątek-Druś, rzecznik Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

RODO, choć dotyka wielu kwestii związanych z telemarketingiem, nie reguluje wprost zasad dotyczących jego dopuszczalności.

– Uważam, że prezes UODO nie powinien zajmować się oceną dopuszczalności prowadzenia telemarketingu, czyli uzyskania zgody oraz jej prawidłowości. W tym zakresie właściwy jest prezes UKE. Artykuł 172 PT implementuje bowiem do prawa polskiego art. 13 dyrektywy 2002/58/WE. Jej przepisy z kolei są szczególną regulacją względem RODO, co wynika z art. 95 i motywu 173 RODO – zwraca uwagę Witold Chomiczewski.

Przyznaje to również sam UODO. Niezgodne z przepisami RODO, w tym art. 21, przetwarzanie danych w celach marketingowych może być – podobnie jak w poprzednim stanie prawnym – przedmiotem rozstrzygnięcia organu ds. ochrony danych osobowych, ale działanie polegające jedynie na wysyłaniu niezamówionej informacji handlowej czy telemarketingu już wykraczają poza jego obszar zainteresowania. – To nie są kwestie ochrony danych osobowych, więc RODO tego w ogóle nie dotyczy, oczywiście poza zarzutami dotyczącymi pobocznych naruszeń, jak niespełnienie obowiązku informacyjnego albo dzwonienie mimo sprzeciwu – mówi dr Paweł Litwiński.