PIT: Nie każdy rozwodnik to „osoba samotnie wychowująca dziecko”

Komu przysługuje prawo do obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci? Odpowiedź na tak postawione pytanie nie jest jednoznaczna z uwagi na „elastyczną” definicję wychowywania dziecka w pojedynkę. Wątpliwości rozwiewa stanowisko KIS wyrażone w interpretacji indywidualnej dot. preferencyjnego rozliczenia podatku.

Sprawa dotyczyła rozwodnika wychowującego trójkę dzieci. Wnioskodawca w opisie stanu faktycznego przypomniał, że sąd orzekł o swobodnym sposobie kontaktów z dziećmi, a kosztami utrzymania dzieci obciążył obie strony. Jak sam dodaje, rodzice bezspornie dzielą się obowiązkami wychowawczymi. Ponadto wnioskodawca „w żaden sposób nie podważa zaangażowania i udziału w wychowaniu i opiece nad wszystkimi dziećmi matki oraz miłości i troski, jaką ich darzy.”

W związku z tak przedstawionym stanem faktycznym, wnioskodawca dodaje, że interpretacja pojęcia „osoba samotnie wychowująca dzieci” zawartego w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych musi uwzględniać nadrzędny interes dzieci i nie może tym samym zmierzać do wyeliminowania lub znaczącego ograniczenia jego udziału w ich wychowywaniu i opiece. Organ podatkowy, choć przyznaje słuszność motywacji podatnika, jest jednak zdania, iż ten w świetle prawa nie jest osobą samotnie wychowującą dzieci.

Warunki skorzystania z preferencji wyznacza ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatnik określony w zeznaniu podatkowym jako osoba samotnie wychowująca dziecko odprowadzi podatek w podwójnej wysokości od połowy swoich dochodów. Jeśli zatem dochody takiego podatnika przekroczyły kwotę 85 528 zł, to skorzystanie z preferencji pozwoli uniknąć opodatkowania zarobków według 32 proc. stawki. Obowiązującym progiem będzie wówczas stawka 18 proc. Art. 6 ustawy o PIT wskazuje na warunki skorzystania z preferencji. Mowa tutaj podatnikach stanu wolnego, wdowcach i rozwodnikach, a także osobach żyjących w separacji. Z ulgi można skorzystać także pozostając w związku małżeńskim, jeżeli drugi z małżonków został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Nieodzownym warunkiem jest sprawowanie opieki nad dziećmi. W ustawie mowa o małoletnich, o podopiecznych otrzymujących zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną bez względu na wiek, a także o uczniach i studentach, którzy nie ukończyli 25 roku życia. Pełnoletnie dziecko może zarabiać, jednak dochody te nie mogą przekroczyć kwoty wolnej od podatku, co stanowi warunek skorzystania z preferencji. Istotna jest też forma opodatkowania dochodów. Z ulgi nie skorzystają liniowcy i ryczałtowcy.

Reasumując, ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania PIT dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków: posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko, wychowywania samotnie w roku podatkowym dziecka i limitu dochodów pełnoletniego podopiecznego.

O ile drugi warunek nie budzi wątpliwości interpretacyjnych, o tyle kwestia statusu „osoby samotnie wychowującej dziecko” bywa problematyczna.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny – czytamy w wyjaśnieniu KIS.

Jak dodano, podatnik chcący skorzystać z preferencji musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. „Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby” – dodano w stanowisku KIS.

Ostatecznie organ nie podzielił stanowiska wnioskodawcy nie uznając go za „osobę samotnie wychowującą dziecko”. Preferencja ta uzależniona jest bowiem nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka.

„Dwie osoby – wnioskodawca i jego była żona – wychowują te same dzieci, co wyklucza możliwość uznania, że którakolwiek z tych osób wychowuje dzieci samotnie. Prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje bowiem wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują te dzieci”- czytamy w interpretacji.

Podstawa prawna: Interpretacja indywidualna ws. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko (Sygn. 0115-KDIT2-2.4011.2.2019.1.MM)