Rzecznik Praw ObywatelskichMarcin Wiącek skierował do Ministra SprawiedliwościWaldemara Żurka wystąpienie generalne, w którym zaapelował o nowelizację przepisów dotyczących legalności publicznego rozpowszechniania informacji pochodzących z postępowania przygotowawczego, dotyczących tajemnicy komunikowania się, oraz o zainicjowanie zmian legislacyjnych w Kodeksie postępowania karnego (k.p.k.) we wskazanych zakresach. Oczekuje również zajęcia przez niego stanowiska.

Prawo do prywatności, a dostęp mediów do akt śledztwa

RPO podkreślił, że obecna praktyka przekazywania dziennikarzom materiałów śledczych przed ich ujawnieniem na rozprawie głównej – zwłaszcza gdy dotyczą życia prywatnego osób – prowadzi do konfliktu pomiędzy konkurującymi ze sobą wartościami konstytucyjnymi. Chodzi przede wszystkim o prawo do prywatności, dobro wymiaru sprawiedliwości, w tym jego apolityczność oraz prawo mediów do informowania opinii publicznej.

Rzecznik zwrócił uwagę, że priorytetem jest doprecyzowanie procedury wyrażania zgody na publiczne ujawnienie informacji z postępowania przygotowawczego. Wymaga to w szczególności określenia przesłanek wyrażania zgody oraz jej trybu.

Jak przyznał, kwestie te są unormowane w przepisach zawartych w kilku aktach prawnych o różnej randze, dlatego wskazane jest wydanie przez Prokuratora Generalnego wytycznych w kwestii współpracy prokuratorów z mediami. Dzięki temu możliwe będzie ujednolicenie praktyki udostępniania akt osobom trzecim wraz z wydaniem zezwolenia na upublicznienie informacji, uchylającym odpowiedzialność karną z art. 241 § 1 kodeksu postępowania karnego, który dotyczy naruszenia tajemnicy postępowania przygotowawczego.

Trójstopniowa procedura zgody. Nowe rozwiązanie RPO

Jego zdaniem, decyzja prokuratora powinna każdorazowo obejmować trzy elementy: wyrażenie zgody na dostęp do akt osobie trzeciej, zwolnienie z tajemnicy komunikacji elektronicznej i zgodę na upublicznienie informacji – po uzyskaniu upoważnienia, wraz z wykazaniem istnienia „ważnego interesu publicznego” w ujawnieniu i upublicznieniu określonych informacji z postępowania przygotowawczego.

Nowe gwarancje proceduralne

W opinii Rzecznika, niezbędne jest również rozpoczęcie prac legislacyjnych w celu wykonania wyroku Kaczmarek przeciwko Polsce. Chodzi o wprowadzenie przesłanek upublicznienia informacji z życia prywatnego osoby zaangażowanej w postępowanie karne, w tym w roli innej niż podejrzany lub oskarżony oraz wprowadzenia przesłanek zwolnienia z tajemnicy komunikacji elektronicznej w celach innych niż procesowe.

Jak podkreśla RPO, „rozważenia i analizy wymaga także ukształtowanie zabezpieczeń proceduralnych dla jednostki chroniących ją przed arbitralną ingerencją w życie prywatne oraz wprowadzenie ujednoliconych katalogów pouczeń dla osób, którym zostały ujawnione informacje ze śledztwa lub dochodzenia, przede wszystkim o konieczności zachowania w poufności informacji i nie rozpowszechniania ich publicznie, chyba że co innego wprost wynika z decyzji prokuratora podejmowanej na podstawie art. 156 § 5 k.p.k. w związku z art. 12 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze”.