Prawnicy nie chcą pracować w sądach

„Od kilku lat, zwłaszcza w dużych ośrodkach miejskich, obserwuje się trudności w obsadzaniu stanowisk asystenckich w sądach. Kandydaci posiadający odpowiednie kwalifikacje i predyspozycje preferują zatrudnienie w wolnych zawodach prawniczych lub sektorze prywatnym” - wskazano w uzasadnieniu tego projektu, przygotowanego przez sejmową komisję sprawiedliwości.

Młodszy asystent sędziego

Jak w związku z tym dodano „zasadne jest ustanowienie regulacji umożliwiających wykorzystanie potencjału intelektualnego studentów prawa dla dobra wymiaru sprawiedliwości i umożliwienie im zatrudnienia w sądach na stanowiskach merytorycznych, czyli właśnie na proponowanym stanowisku młodszego asystenta sędziego”.

Zgodnie z zapisami Prawa o ustroju sądów powszechnych „asystent sędziego wykonuje czynności zmierzające do przygotowania spraw sądowych do rozpoznania oraz czynności z zakresu działalności administracyjnej sądów”. Obecnie ustawa ta przewiduje stanowisko asystenta sędziego, który m.in. musi ukończyć studia prawnicze i uzyskał mieć ukończone 23 lata oraz starszego asystenta sędziego, który wcześniej był asystentem przez co najmniej 10 lat i uzyskiwał pozytywne okresowe oceny, albo złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski.

Młodszy asystent sędziego po III roku studiów

Z kolei - jak przewidziano w projekcie - na stanowisku młodszego asystenta sędziego mogłaby być zatrudniona osoba, która jest studentem jednolitych studiów magisterskich na kierunku prawo i ukończyła trzeci rok tych studiów oraz ukończyła 20 lat.

„Należy podkreślić, że (...) warunkiem zatrudnienia na stanowisku młodszego asystenta sędziego jest nie tylko ukończenie trzeciego roku studiów prawniczych, lecz także zachowywanie statusu studenta tych studiów w okresie zatrudnienia. Odpowiada to założeniu, że okres zatrudnienia na stanowisku młodszego asystenta sędziego ma być zarówno czasem wdrożenia do wykonywania obowiązków asystenta sędziego i nabywania doświadczenia w tym zawodzie, jak i czasem przeznaczonym na uzupełnienie wykształcenia, tak aby dana osoba docelowo objęła stanowisko asystenta sędziego” - wskazują autorzy projektu. Oznaczałoby to, że „zaprzestanie studiów będzie stanowiło podstawę wypowiedzenia umowy o pracę”.

Według pomysłodawców taka regulacja jest - jak zaznaczono - szansą „na pozyskanie szczególnie wyróżniających się wiedzą młodych ludzi, z założeniem, że umożliwienie im podjęcia pracy asystenta sędziego jeszcze podczas studiów zachęci ich do kontynuowania kariery w tym zawodzie również po uzyskaniu tytułu magistra na kierunku prawo, co miałoby pozytywny wpływ na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, zmagającego się z brakami kadrowymi w obszarze personelu asystenckiego”.

Krajowy Niezależny Samorządny Związek Zawodowy przeciwny studentom - asystentom

Propozycja taka, jeszcze na etapie koncepcji, wywoływała rozbieżne oceny, także bardzo negatywne. Pomysł krytykuje cześć sądowych związkowców. W opinii przesłanej do tego projektu Krajowy Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Ad Rem” zrzeszony w Forum Związków Zawodowych zaapelował „o wycofanie się z tego krótkowzrocznego i prowizorycznego rozwiązania”. „Rozgoryczenie asystentów sędziów spowodował przede wszystkim fakt, że zamiast docenić ich pracę zarówno finansowo, jak i tworząc szanse i drogi awansu, próbuje się ich zastąpić +tańszymi+ studentami” - napisali związkowcy.

Z kolei autorzy projektu wskazują, że „kandydaci na stanowiska asystenckie, bez względu na to, czy będą studentami, czy absolwentami prawa, będą ubiegać się o zatrudnienie w postępowaniu konkursowym, w toku którego ich wiedza oraz predyspozycje zostaną zweryfikowane”. „Eliminuje to zagrożenie, że pojawienie się studentów na stanowiskach asystenckich doprowadzi do obniżenia jakości pracy asystentów sędziów” - ocenili. Dodali ponadto, że projekt - poza utworzeniem stanowiska młodszego asystenta - zapewnia asystentom „realną perspektywę awansu finansowego w trakcie kariery zawodowej”.

Posiedzenie sejmowej komisji sprawiedliwości i praw człowieka, na którym ma się odbyć pierwsze czytanie tego projektu, przewidziano we wtorek, 8 lipca 2025 r. o godz. 18. (PAP) mja/ rbk/