Żałoba narodowa - kto ją ogłasza?

Przepisy dotyczące ogłaszania żałoby narodowej są zawarte w ustawie z 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych. Zgodnie z nimi żałobę narodową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wprowadza Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w drodze rozporządzenia. Powinno ono określać przyczyny wprowadzenia oraz czas trwania żałoby narodowej, uwzględniając uwarunkowania kulturowe i historyczne oraz przyjęte w tym zakresie zwyczaje. Rozporządzenie wymaga kontrasygnaty premiera.

Szczegółowe regulacje dotyczące procedury ogłaszania żałoby narodowej znajdują się w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 października 2011 r. w sprawie zasad i trybu ogłaszania żałoby narodowej (Dz.U. 2011 nr 225, poz. 1353). Zgodnie z tym aktem prawnym, żałoba narodowa może być ogłoszona w przypadku:

  • Śmierci osoby pełniącej urząd Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, Marszałka Sejmu lub Senatu.
  • Katastrofy lub klęski żywiołowej powodującej znaczne straty w ludziach lub mieniu.
  • Innych wydarzeń o szczególnym znaczeniu dla narodu, takich jak zamachy terrorystyczne, tragiczne wypadki czy śmierć wybitnych osobistości.

Ogłoszenie żałoby narodowej oraz określenie czasu jej trwania jest indywidualną decyzją prezydenta - przepisy nie precyzują, w jakich dokładnie przypadkach może zostać ogłoszona ani jak długo ma trwać. Zazwyczaj trwa od jednego do kilku dni, a w wyjątkowych przypadkach może być przedłużona - jedna z najdłuższych trwała osiem dni i została ogłoszona przez Bronisława Komorowskiego po katastrofie samolotu Tu-154M pod Smoleńskiem.

Żałoba narodowa - koncerty i imprezy zostaną odwołane?

Przepisy ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych precyzują tylko jeden obowiązek, jaki wiąże się z wprowadzeniem żałoby narodowej - w czasie jej trwania flagę państwową opuszcza się do połowy masztu. Ustawa ta nie zawiera żadnych ograniczeń, jakie wiążą się z tym dniem. Nie ma zatem ustawowego obowiązku odwoływania żadnych imprez, koncertów czy wydarzeń sportowych, ograniczenia mogą jednak znaleźć się w rozporządzeniu, które wprowadza żałobę.

Imprezy te mogą zostać odwołane przez premiera lub wojewodę na podstawie przepisów ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Art. 37. [Żałoba narodowa]

1. Prezes Rady Ministrów może z powodu żałoby narodowej zarządzić, na czas jej trwania, zawieszenie organizowania imprez artystycznych i rozrywkowych.

2. Wojewoda może z powodu klęski żywiołowej lub w celu zapobieżenia epidemii albo ze względu na żałobę, na czas niezbędny, zarządzić zawieszenie organizowania imprez określonych w ust. 1 na terenie województwa lub jego części.

Donald Tusk poinformował we wtorek o przesunięciu obchodów 1000-lecia Korony Polskiej. "Warszawskie obchody 1000-lecia Korony Polskiej, w tym koncert i pokaz dronów, odbędą się w najbliższą niedzielę, a nie, jak planowano, w sobotę" — napisał Donald Tusk na portalu X.

Jak wyjaśniał na antenie TVN24 Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jan Grabiec są "pewne zalecenie dla koncesjonariuszy, stacji telewizyjnych, dla telewizji publicznej, żeby uszanować uczucia tych, którzy uczestniczą w żałobie tego dnia". - Natomiast jeśli chodzi o inne formy aktywności kulturalnej czy sportowej, nie ma ścisłych zakazów prawnych. To jest kwestia wrażliwości, wyczucia poszczególnych organizatorów - powiedział Grabiec. Rozporządzenie wprowadzające żałobę narodową po śmierci prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza zawierało zapis o uwzględnieniu przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji, nadawców koncesjonowanych oraz redakcje dzienników i czasopism "potrzeby uczczenia pamięci Pana Pawła Adamowicza".

Grabiec, dopytywany, czy mogą odbywać się tego dnia koncerty, stwierdził, że "formalnie nie ma przeszkody, wydarzenia kulturalne mogą mieć miejsce". Podobnie, decyzja o ewentualnym odwołaniu imprez sportowych, należy do organizatorów. - Z całą pewnością nie administracji - wyjaśnił. Zapewnił też, że "nie będzie sankcji" za zorganizowanie takich wydarzeń.