Brak możliwości wniesienia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa prowadzi do uprzedmiotowienia mężczyzn, którzy dowiedzieli się, że nie są biologicznymi rodzicami swoich pełnoletnich dzieci – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.

TK badał art. 63 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis ten stanowi, że mąż matki (a więc domniemany ojciec) może domagać się przed sądem stwierdzenia, że nie jest rodzicem dziecka, o ile dziecko to nie ukończyło jeszcze 18. roku życia.

Zaprzeczenie ojcostwa jako realizacja konstytucyjnego prawa

Sąd konstytucyjny uznał, że zaskarżony artykuł w zakresie, w jakim regulacja ta ogranicza termin na wniesienie pozwu o zaprzeczenie ojcostwa przez domniemanego rodzica do czasu osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości, jest niezgodny z ustawą zasadniczą. Jak tłumaczył Bogdan Święczkowski, sędzia sprawozdawca, tego typu powództwo należy kwalifikować jako instytucję realizacji konstytucyjnego prawa jednostki do poznania i prawnego uznania własnej tożsamości biologicznej.

- Tym samym rozwiązanie prawne polegające na wyłączeniu możliwości skutecznego wytoczenia powództwa po dniu osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości stanowi ograniczenie konstytucyjnego prawa mężczyzny do ustalenia, czy dziecko jego żony rzeczywiście od niego pochodzi – mówił prezes TK, przedstawiając ustne motywy uzasadnienia wyroku.

Trybunał Konstytucyjny po stronie mężczyzn

Zdaniem sądu konstytucyjnego wprowadzone ograniczenie jest środkiem zbyt uciążliwym dla mężczyzn, którzy o tym, że dziecko od nich nie pochodzi, dowiedzieli się po dniu osiągnięcia przez nie pełnoletniości.

- Tracą oni bowiem możliwość wytoczenia stosownego powództwa z powodu przyjęcia przez ustawodawcę arbitralnej granicy związanej z wiekiem dziecka – podkreślał sędzia sprawozdawca. I dodawał, że wprowadzone ograniczenia doprowadziły do rażącego zmarginalizowania pozycji prawnej mężczyzny, który znalazł się w takiej sytuacji.

- Zdaniem TK konstytucyjnie właściwym rozwiązaniem legislacyjnym, spełniającym wymogi konieczności oraz proporcjonalności sensu stricto ograniczeń konstytucyjnych praw i wolności człowieka, jest określenie, że mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, bez wskazywania momentu końcowego związanego z dniem osiągnięcia przez nie pełnoletniości – dodał Święczkowski.

Orzecznictwo

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 marca 2025 r., sygn. akt SK 80/22