Subskrybuj nas na Youtube
Trybunał Konstytucyjny zbada kolejną sprawę, która dotyczy konstytucyjności wynagradzania prawników zgodnie z przepisami rozporządzenia ministra sprawiedliwości (Dz.U. z 2018 r. poz. 536).
Tym razem chodzi o wynagrodzenie radcy prawnego ustanowionego kuratorem strony, której miejsce pobytu jest nieznane. Instytucja ta jest uregulowana w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, a kuratora ustanawia się w momencie, gdy wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Dzięki temu sprawie można nadać dalszy bieg. Problem tkwi jednak w tym, że podobnie jak w przypadku stawek prawników wyznaczanych z urzędu wynagrodzenie w takim przypadku ustala się zgodnie z rozporządzeniem. Przepisy stanowią, że kurator otrzymuje kwotę nieprzekraczającą 40 proc. stawek minimalnych. Ewentualne jej podwyższenie zależy wyłącznie od uznania sędziego.
W sprawie, która zawisła w TK, radca prawny z uwagi na nakład pracy i wartość przedmiotu sporu wniósł o przyznanie mu wynagrodzenia w kwocie, którą otrzymałby prawnik z wyboru. Sąd nie przychylił się do tego wniosku i oparł się na przepisach rozporządzenia. Ostatecznie radca prawny zdecydował się na wniesienie skargi konstytucyjnej, w której zarzuca m.in. naruszenie zasady równości wobec prawa i niezasadne różnicowanie sytuacji podobnych podmiotów. Problem tkwi bowiem w tym, że choć sprawa wymagała od niego takiego samego zaangażowania jak od prawnika reprezentującego powoda, to jego wynagrodzenie obniżono o połowę. Jak zaznacza radca w uzasadnieniu skargi, aby nie narażać się na zarzut dyskryminacji, minister sprawiedliwości powinien ustalić stawkę wynagrodzenia kuratora na takim samym poziomie jak prawnika z wyboru.
Nierówności dotyczą również marginesu swobody sędziego w wyznaczaniu wynagrodzenia. Radca prawny jako kurator musi zadowolić się co najwyżej poziomem stawki minimalnej, a prawnik z wyboru może otrzymać nawet jej sześciokrotność (jeśli jest to uzasadnione nakładem pracy). Problemem jest również pozostawienie zbyt dużego zakresu swobody w trakcie ustanawiania wynagrodzenia.
„Wprowadzony system regulacji wynagrodzeń kuratorów w sprawach cywilnych, w ramach którego pozostawiono władzy publicznej (sądom) bardzo dużą swobodę w zakresie widełek płacowych (…) oraz wprowadzono normy bardzo nieostre warunkujące podwyższenie tego wynagrodzenia, bez jednoczesnego wprowadzenia przepisów gwarantujących minimalne wynagrodzenie i zapewniających jego ochronę, narusza konstytucyjną zasadę ochrony praw majątkowych; i to wobec podmiotów, które działają z polecenia władzy publicznej i podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za nienależyte wykonywanie obowiązków” – czytamy w uzasadnieniu skargi.
Jak podkreśla adwokat Anna Çoban, partner w Kancelarii Adwokackiej Çoban Legal, niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, z jak dużym nakładem pracy i kosztami wiąże się funkcja kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Często są to godziny spędzone na poszukiwaniach, wyjazdach, telefonach i researchu internetowym. By zapewnić takiej osobie ochronę jej praw, prawnik stawia się też na posiedzeniach i przygotowuje niezbędne pisma.
– Stawki kuratorów w takich sprawach nie zachęcają. Często można spotkać się z sytuacją, że osoba wyznaczona na kuratora składa wniosek o zwolnienie z tej funkcji, wiedząc, z jakim nakładem pracy i czasu się to wiąże, i mając świadomość, jakie za to otrzyma wynagrodzenie. Procedura wyznaczania kuratora trwa wiele miesięcy i prowadzi do przedłużenia postępowania. To duży problem procesowy, w mojej praktyce spotkałam się z sytuacją, że sąd przez wiele miesięcy starał się wyznaczyć kuratora, co wstrzymało postępowanie na prawie rok – wyjaśnia Anna Çoban.
Prawniczka zaznacza, że cieszy się z tego, że sprawa trafiła do TK. – 20 grudnia br. trybunał uznał ustanawianie niższych stawek dla adwokatów z urzędu za niezgodne z konstytucją. Uważam, że również w tym przypadku tak będzie – komentuje.©℗
