Urząd stanu cywilnego nie może odmawiać towarzystwu ubezpieczeniowemu dostępu do danych z karty zgonu, powołując się na tajemnicę statystyczną – uznał NSA.
Sprawa dotyczyła udostępnienia karty zgonu, o którą zwróciło się do USC towarzystwo ubezpieczeniowe. Kierownik urzędu odmówił jednak wglądu do niej, powołując się na przepisy art. 26 ust. 4 prawa o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1681), zgodnie z którymi dane zawarte w karcie zgonu (sporządzanej przez lekarza, stanowiącej podstawę do wystawienia przez USC aktu zgonu) służą wyłącznie do celów statystycznych. Tym samym ich udostępnianie musi podlegać zasadom wynikającym z przepisów ustawy o statystyce publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 459 ze zm.), której z kolei art. 10 nakazuje objęcie danych statystycznych bezwzględnie obowiązującą ochroną.
Od tej decyzji towarzystwo odwołało się do wojewody śląskiego, który zgodził się z decyzją kierownika USC i ją utrzymał. Skarga do gliwickiego WSA także została oddalona.
Jednak zupełnie inaczej rozstrzygnął sprawę Naczelny Sąd Administracyjny. Wyrok WSA został uchylony, ale NSA nie poprzestał na tym i uchylił wszystkie wcześniejsze decyzje administracyjne, zarówno wojewody, jak i kierownika USC. Uznał bowiem, że w tym wypadku organ nie powinien powoływać się na przepisy o tajemnicy statystycznej, gdyż dotyczą one innych zagadnień niż kwestia dostępności do danych z akt stanu cywilnego.
NSA zgodził się, że dokumentacja dotycząca zgonu, w fazie powstawania, regulowana jest przez różne przepisy, w tym unormowania regulujące obowiązki lekarza i ustalające sposoby przekazywania danych o zgonie do statystyki publicznej. I w tym zakresie dane podlegają ścisłej ochronie. Natomiast jeżeli chodzi o udostępnianie danych ze zbiorów stanu cywilnego, to miarodajne jest unormowanie art. 26 ust. 4 prawa o aktach stanu cywilnego, zgodnie z którym dokumenty z akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego, na żądanie sądu, prokuratora, osoby, której akt stanu cywilnego dotyczy, lub osoby mającej interes prawny, mogą być wydawane w sposób wskazany w ustawie. Zatem przepisy o statystyce publicznej nie mogą niweczyć tej regulacji, pozbawiając osoby, które wykażą interes prawny lub uprawnienie, dostępu do tych danych.
Niezależnie od tego towarzystwa ubezpieczeniowe mają mocniejszą pozycję, gdyż dostęp do danych z USC reguluje także ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1130 ze zm.), której art. 42 ust. 1 stanowi, że sąd, prokuratura, policja oraz inne organy i instytucje, na wniosek zakładu ubezpieczeń, w związku z wypadkiem lub zdarzeniem losowym będącym podstawą ustalania odpowiedzialności, udzielają informacji o stanie sprawy oraz udostępniają zebrane materiały niezbędne do ustalenia okoliczności tych zdarzeń oraz wysokości odszkodowania. Także ten przepis stanowi podstawę do uzyskania przez towarzystwo ubezpieczeniowe danych ze zbiorów USC i – zdaniem NSA – nie można odmówić ich udostępnienia, powołując się na przepisy o tajemnicy statystycznej.
ORZECZNICTWO
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 września 2022 r., sygn. akt II OSK 3051/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
