W razie zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego państwo członkowskie może przywrócić kontrole na granicach z innymi państwami UE – orzekł trybunał w Luksemburgu.
Sprawa trafiła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na kanwie poprzedniego dużego kryzysu migracyjnego w Europie, który miał miejsce w 2015 r. Wówczas to Austria od połowy września przywróciła kontrole na granicach z Węgrami i Słowenią. Ich prowadzenie wydłużano kilkakrotnie, przy czym od maja 2016 r. do listopada roku następnego państwo opierało się na kolejnych zaleceniach Rady UE. Dopiero od 11 listopada 2017 r. robiło to znów z własnej inicjatywy – na półroczne okresy.
W końcu niejaki NW, wjeżdżający ze Słowenii do Austrii, został poddany weryfikacji i ukarany grzywną w wysokości 36 euro za odmowę okazania paszportu. Wniósł on sprawę do sądu w Styrii (prowincja Austrii przy granicy ze Słowenią), wskazując, że kontrola i sankcja są sprzeczne z kodeksem Schengen. Sąd ten skierował zaś pytania prejudycjalne do TSUE.
Trybunał orzekł, że przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych jest dopuszczalne w wypadku zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego, ale na maksymalny okres 6 miesięcy. Zdaniem unijnego ustawodawcy jest to bowiem czas wystarczający, by podjąć (w razie potrzeby wraz z innymi państwami) odpowiednie działania, które mają zapobiec temu zagrożeniu. Możliwe jest co prawda przywrócenie kontroli na kolejny półroczny okres, nawet bezpośrednio po poprzednim, ale tylko jeśli wynika to z nowego zagrożenia. Przywrócenie kontroli państwom członkowskim może też zalecić Rada UE, ale nie na dłużej niż dwa lata.
W opisywanej sprawie TSUE stwierdził, że Austria po wygaśnięciu ostatniego zalecenia Rady UE nie wskazała żadnego nowego zagrożenia. Zmuszenie pod groźbą kary do okazania dowodu tożsamości na granicy wewnętrznej Unii jest niedopuszczalne, jeśli przywrócenie kontroli było sprzeczne z kodeksem Schengen. Tak zaś zdaniem TSUE było w tym wypadku. Kazus ten może mieć wkrótce duże znaczenie w związku z narastającym kolejnym kryzysem migracyjnym spowodowanym rosyjską agresją na Ukrainę.©℗
orzecznictwo
Wyrok TSUE z 26 kwietnia 2022 r. w sprawach połączonych C-368/20 i C-369/20 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
