Subskrybuj nas na Youtube
Jeżeli sąd z urzędu wie o tym, że podstawa wniosku o wpis do księgi wieczystej może być niezgodna z prawem, wolno mu oddalić wniosek – uchwalił Sąd Najwyższy.
Na wokandzie Sądu Najwyższego stanęła nietypowa sprawa – pytanie prawne rzecznika praw obywatelskich o zakres kognicji sądów wieczystoksięgowych. Problemem okazał się tu jeden z przepisów procedury cywilnej: zgodnie bowiem z art. 6268 par. 2 k.p.c., rozpoznając wniosek o wpis, sąd wieczystoksięgowy bada jedynie jego treść i formę, dołączone do niego dokumenty oraz treść księgi wieczystej. Natomiast zgodnie z art. 6269 k.p.c. sąd oddala wniosek, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania. Kwestią sporną okazało się to, czy na tym etapie postępowania sąd ma prawo uwzględnić okoliczności, które nie wynikały z wniosku ani załączonych do niego dokumentów, ale były znane sądowi z urzędu.
Wcześniej obowiązujący art. 46 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 707) stanowił, że postanowienie odmawiające dokonania wpisu może opierać się na okolicznościach, które są powszechnie znane lub doszły do wiadomości sądu rejonowego w inny sposób. Przepis ten jednak wykreślono w 2001 r. Z kolei k.p.c. podobnych uregulowań nie zawiera. To mogłoby zaś wskazywać na zawężenie zakresu orzekania sądu wieczystoksięgowego: przyjmując taką wykładnię, sąd ten mógłby tylko badać formalną stronę wniosku. Nie wolno by mu było brać pod uwagę okoliczności, które zna z innych źródeł: np. że akt notarialny, który był podstawą wpisu, został sfałszowany albo transakcja sprzedaży nieruchomości była przeprowadzona z naruszeniem prawa. To mogłoby zaś prowadzić do nadużyć, tym bardziej że i orzecznictwo sądowe nie było w tej kwestii jednolite. Dlatego RPO zdecydował się na przesłanie do SN pytania prawnego: czy sąd wieczystoksięgowy może odmówić dokonania wpisu w księdze wieczystej wówczas, gdy istnieje znana mu urzędowo przeszkoda do jego dokonania powodująca, że dokonanie wpisu prowadziłoby do naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa?
W odpowiedzi SN, obradując w składzie siedmiu sędziów, wydał uchwałę, w której stwierdził, że sąd może w takiej sytuacji oddalić wniosek o wpis do księgi wieczystej. Tym samym SN dopuścił możliwość także merytorycznej oceny wniosku, biorąc pod uwagę znane sądowi wieczystoksięgowemu przeszkody dla dokonania wpisu.
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego z 25 lutego 2016 r., sygn. akt III CZP 86/15
