Subskrybuj nas na Youtube
W marcu znaczna część przedsiębiorców musi wypełnić obowiązki sprawozdawcze za 2015 rok związane z ochroną środowiska i ewentualnie dokonać rozliczeń. To ogrom pracy i nierzadko kłopotów zarówno dla małych, jak i dużych firm. Bo choć stosunkowo niewielka grupa musi uiszczać wymagane przepisami opłaty, to sama sprawozdawczość, a nawet tylko opracowanie do niej danych i przekazanie ich zewnętrznej firmie, zajmuje dużo czasu i spędza sen z powiek większości właścicieli firm. Dzisiaj przypominamy krótko najważniejsze marcowe rozliczenia, które dotyczą największych grup przedsiębiorców.
/>
/>
/>
/>
Odpady
Zgodnie z przepisami o odpadach roczne sprawozdania do 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy składają:
● wytwórcy odpadów zobowiązani do prowadzenia ich ewidencji;
● prowadzący działalność polegającą na gospodarowaniu odpadami zobowiązani do prowadzenia ewidencji; nie dotyczy to prowadzących odbieranie odpadów komunalnych w zakresie zbierania i przetwarzania odpadów;
● wydobywający odpady ze składowiska (zwałowiska) na podstawie stosownej zgody lub decyzji.
– Ponieważ baza danych o odpadach, do której miało się składać sprawozdania w tym zakresie, jest wciąż w sferze projektów, przedsiębiorcy robią to na podstawie art. 37 „starej” ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 185, poz. 1243 ze zm.) w związku z art. 237a „nowej” ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.) – wyjaśnia Joanna Wilczyńska, ekspert opolskiej firmy ATMOTERM SA, zajmującej się doradztwem w zakresie środowiska.
Sprawozdania za 2015 r. należy sporządzać na dotychczasowych formularzach określonych rozporządzeniem ministra środowiska z 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach (Dz.U. nr 249, poz. 1674). Przedsiębiorcy przekazują formularze marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce wytwarzania, zbierania lub przetwarzania odpadów.
Uwaga 1. Prowadzenie uproszczonej ewidencji odpadów nie zwalnia z obowiązku przekazywania marszałkowi województwa zbiorczego zestawienia danych o odpadach. To znaczy, że prawie wszyscy przedsiębiorcy powinni takie sprawozdanie złożyć.
Uwaga 2. Jeżeli przedsiębiorca nie składa sprawozdań wymaganych ustawą o odpadach, otrzymuje mandat (do 500 zł, a przy zbiegu wykroczeń – do 1 tys. zł). Mandaty wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Jeżeli ktoś nie zgadza się na mandat – sprawa jest kierowana do sądu, który może wymierzyć grzywnę od 2 tys. zł do 5 tys. zł. Kary zostały obniżone – w ubiegłym roku maksymalna mogła sięgnąć 8,5 tys. zł.
Składanie zbiorczych sprawozdań z ustawy o odpadach nie wiąże się z obowiązkiem uiszczania opłaty marszałkowi. Konieczność jej płacenia dotyczy prowadzących składowiska i wynika nie z ustawy o odpadach, ale z prawa ochrony środowiska. Jeżeli jednak śmieci zostały przekazane na rzecz podmiotu, który nie ma właściwego zezwolenia na unieszkodliwianie odpadów albo pozwolenia zintegrowanego (a wiele składowisk nie ma ważnych decyzji), to ten, kto przekazał odpady, płaci marszałkowi za składowanie odpadów. Powinien to uczynić do końca marca.
Wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny
W marcu wiele sprawozdań muszą złożyć przedsiębiorcy wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny. Mają przy tym trudne zadanie, bo regulacje są wyjątkowo niejasne, a stan prawny pogmatwany. Wprawdzie obowiązuje już ustawa z 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. poz. 1688), ale zgodnie z art. 237a nowej ustawy o odpadach, do sprawozdań dotyczących sprzętu stosuje się starą ustawę z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1155 ze zm.).
Wprowadzającymi sprzęt są:
● produkujący i wprowadzający do obrotu sprzęt pod własnym oznaczeniem,
● wprowadzający do obrotu pod własnym oznaczeniem sprzęt produkowany przez innego przedsiębiorcę,
● dokonujący importu sprzętu (również na potrzeby własne).
Zgodnie z nią przedsiębiorcy składają sprawozdania dotyczące sprzętu. Chodzi o informacje:
● o liczbie i masie sprzętu wprowadzonego w drugiej połowie 2015 r. do obrotu na terytorium kraju z podziałem na grupy i rodzaje, które wskazuje załącznik nr 1 starej ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (za drugie półrocze 2015 r.),
● o masie zużytego sprzętu zebranego, poddanego przetwarzaniu, odzyskowi (w tym recyklingowi) oraz unieszkodliwieniu w okresie drugiego półrocza 2015 r.,
● o osiągniętych w 2015 r. poziomach zbierania, odzysku i recyklingu zużytego sprzętu,
● o wysokości należnej opłaty produktowej (jeżeli przedsiębiorca nie osiągnął wymaganych poziomów zbierania, odzysku i recyklingu i nie ma podpisanej umowy z organizacją odzysku) za drugie półrocze 2015 r.; opłatę po raz ostatni wnosi się do 31 marca na rachunek WFOŚiGW. W 2016 r. będzie inaczej.
Sprawozdania powinny trafić do głównego inspektora ochrony środowiska (GIOŚ).
Uwaga. W przepisach o zużytym sprzęcie jest luka. Brakuje przepisów o składaniu sprawozdań za pierwsze półrocze 2015 r. Jednak dla porządku ci przedsiębiorcy, którzy tego nie zrobili, powinni sprawozdania i za ten okres złożyć.
Ponadto wprowadzający sprzęt jest zobowiązany do sporządzenia i przedłożenia do GIOŚ do 15 marca wykazu zakładów przetwarzania, z którymi zawarł umowę w zeszłym roku.
Opakowania
Wprowadzający produkty w opakowaniach muszą zarówno złożyć sprawozdania, jak i uiścić opłaty produktowe do 15 marca. Wcześniej data składania sprawozdań upływała na koniec miesiąca, ale opłaty można było wnosić w połowie marca. W przypadku rozliczeń za opakowania przedsiębiorca, który nie chce się rozliczać samodzielnie i ponosić wysokich opłat, może to robić za pomocą organizacji odzysku opakowań. Zgodnie z ustawą z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. poz. 888 ze zm.) obowiązek rozliczeń mają:
● wytwarzający opakowania,
● importujący opakowania lub dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań,
● eksportujący opakowania lub dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy opakowań,
● wprowadzający produkty w opakowaniach,
● eksportujący produkty w opakowaniach lub dokonujący ich wewnątrzwspólnotowej dostawy,
● organizacje odzysku opakowań.
Przedsiębiorcy rozliczający się z opakowań robią to za 2015 i za 2016 r. na podstawie art. 237b nowej ustawy o odpadach.
Uwaga 1. Od tego roku obowiązuję nowy wzór formularza, na którym należy przedstawić sprawozdanie. Zawarty jest w rozporządzeniu ministra środowiska z 10 lutego 2016 r. w sprawie wzoru formularza sprawozdania za rok 2015 i za rok 2016 (Dz.U. poz. 182). Będzie więc też obowiązywał przy sprawozdaniu za bieżący rok.
Uwaga 2. Obowiązek wnoszenia opłat produktowych nie obejmuje tych przedsiębiorców, którzy w 2015 r. wprowadzili na rynek produkty w opakowaniach o łącznej masie nieprzekraczajacej tony. Zwolnienie (nie jest obligatoryjne) jest traktowane jako pomoc de minimis, a więc do 15 marca zainteresowani przedsiębiorcy muszą przedłożyć marszałkowi dokumenty potwierdzające uprawnienie do skorzystania z wspomnianego wsparcia.
Sprawozdanie składa się i opłatę wnosi na konto urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy.
Uwaga 3. Dotychczasowe sprawozdania OPAK-1, OPAK-2 i OPAK-3 dotyczące opakowań trzeba było składać do 31 marca, a teraz wszystkie analogiczne, ale już według ww. nowego wzoru – do 15 marca.
Opłaty za korzystanie ze środowiska
Opłaty roczne za korzystanie ze środowiska, podobnie jak przed rokiem, przedsiębiorcy wnoszą do 31 marca. W tym samym terminie składają wykazy, czyli sprawozdania, z których wynika wysokość opłaty. Przesyła się je – podobnie jak opłaty – marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce, w którym znajduje się instalacja. Przedsiębiorcy mogą składać wykazy w wersji papierowej lub elektronicznie (nie ma już obowiązku przesyłania sprawozdania na papierze).
Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat sprawozdania w wersji elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu albo przy użyciu profilu zaufanego e-PUAP, przekazuje się na skrzynkę podawczą urzędu marszałkowskiego.
Sprawozdania trzeba złożyć niezależnie od tego, czy opłatę się wnosi czy nie, a nawet wtedy, gdy są to tzw. sprawozdania zerowe (np. ktoś korzystał z samochodu, ale w 2014 r. go sprzedał i nie kupił nowego przez cały 2015 r.).
W wykazach należy poinformować o korzystaniu ze środowiska w zakresie:
● wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza,
● wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi,
● poboru wody (nie z wodociągu, ale z własnego ujęcia),
● składowania odpadów – co do zasady dotyczy to prowadzących składowiska.
Samodzielne obliczenia mogą przysporzyć bólu głowy. Skomplikowane jest zwłaszcza wyliczenie opłaty z dużych lub nietypowych instalacji, dla których nie ma stawek ryczałtowych. Żeby tego dokonać, trzeba znać procesy technologiczne, w których powstają poszczególne zanieczyszczenia, a także ilości emitowanych substancji. Wtedy lepiej, tak jak przy podatkach, zatrudnić zewnętrzną firmę. Niestety koszt obliczeń przy skomplikowanych procesach niekiedy znacznie przewyższa opłatę, którą trzeba przekazać marszałkowi województwa. W prostszych przypadkach warto się pokusić o samodzielne wyliczenia, zwłaszcza że na stronach urzędów marszałkowskich można znaleźć liczne przykłady obliczeń (trzeba oczywiście przyjąć do nich stawki obowiązujące w 2015 r., bo nie zawsze są one aktualne). Sam sposób wyliczeń za 2015 r. jednak się nie zmienił. W sieci można wyszukać także kalkulatory, które ułatwiają obliczenia w przypadku niewielkich pieców, przeładunku benzyn lub pojazdów. Można skorzystać np. z kalkulatora zamieszczonego na stronie urzędu marszałkowskiego woj. mazowieckiego lub małopolskiego.
Trzeba też pamiętać, aby przekazywane wykazy zostały podpisane przez osobę upoważnioną do reprezentowania podmiotu. Jeżeli podpisuje je osoba nieupoważniona – urzędy wymagają złożenia pełnomocnictwa szczegółowego do podpisywania tego typu dokumentów.
Uwaga 1. Opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów z eksploatacji urządzeń tzw. niestacjonarnych (np. samochody, ciągniki, maszyny wolnobieżne, niezależnie od tego, gdzie są używane) wnosi się na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce rejestracji podmiotu korzystającego ze środowiska. Ponadto zgodnie z art. 289 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.) nie wnosi się opłat z tytułu tych rodzajów korzystania ze środowiska, których roczna wysokość nie przekracza 800 zł. Nadal jednak trzeba przekazywać wykazy. Również tzw. zerowe, czyli wtedy, gdy w danym roku przedsiębiorca w ogóle nie korzystał ze środowiska (choć z przepisów to wprost nie wynika).
Uwaga 2. Niedopełnienie obowiązku terminowego złożenia wykazu, nawet jeśli wynika z niego zerowa opłata, stanowi wykroczenie (art. 359 ust. 2 ustawy o ochronie środowiska) zagrożone grzywną do 5 tys. zł (art. 24 par. 1 kodeksu wykroczeń).
Gdzie szukać wzorów sprawozdań
● rozporządzenie ministra środowiska z 4 maja 2009 r. w sprawie wzoru sprawozdania o ilości i masie wprowadzonego sprzętu (Dz.U. nr 72, poz. 627),
● rozporządzenie ministra środowiska z 19 czerwca 2009 r. w sprawie wzorów sprawozdań o zużytym sprzęcie (Dz.U. nr 102, poz. 856 ze zm.),
● rozporządzenie ministra środowiska z 19 stycznia 2015 r. w sprawie wykazu zakładów przetwarzania zużytego sprzętu ((Dz.U. poz. 105),
● rozporządzenie ministra środowiska z 8 czerwca 2009 r. w sprawie wzoru rocznego sprawozdania o wysokości należnej opłaty produktowej dla sprzętu (Dz.U. nr 94, poz. 784).
Kary są analogiczne, jak przy odpadach.
Gdzie szukać przepisów
● rozporządzenie Rady Ministrów z 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz.U. nr 196, poz. 1217),
● obwieszczenie ministra środowiska z 11 sierpnia 2014 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2015 (M.P. poz. 790),
● rozporządzenie ministra środowiska z 27 lutego 2014 r. w sprawie wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat (Dz.U. poz. 274 ze zm.).
