W przypadku gdy w ramach układu zawieranego z wierzycielami przewidziane jest zaangażowanie państwa – konieczne jest ustalenie, czy to dopuszczalne. Ułatwić to mają dwa nowe instrumenty wprowadzone do polskiego prawa: test prywatnego inwestora i test prywatnego wierzyciela
Postępowanie restrukturyzacyjne, które reguluje obowiązująca od początku roku ustawa z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. poz. 978 ze zm.; dalej: p.r.), wprowadzone zostało po to, by umożliwić dłużnikom niewypłacalnym lub zagrożonym niewypłacalnością uniknięcie ogłoszenia upadłości. Ratunek zyskać mają dzięki przeprowadzeniu restrukturyzacji na podstawie układu zawieranego z wierzycielami, a następnie zatwierdzanego przez sąd. Zatem państwo, choćby nawet w minimalnym stopniu, zawsze angażowane jest w procedurę restrukturyzowania przedsiębiorców.
Można wyróżnić trzy sytuacje:
1. Zasoby państwowe nie są w ogóle angażowane, a rola państwa sprowadza się jedynie do zwykłej kontroli treści układu, a następnie jego zatwierdzenia;
2. Zasoby państwowe co prawda są zaangażowane w pomoc przedsiębiorcy, ale wsparcie to nie stanowi pomocy publicznej albo stanowi jedynie pomoc publiczną o charakterze de minimis;
3. Wsparcie udzielane przez państwo stanowi pomoc publiczną i w związku z tym jej udzielenie wymaga określonych zgód albo jest niedopuszczalne.
Pierwsza sytuacja jest najprostsza i obejmuje przede wszystkim przypadki, kiedy dłużnik nie ma zaległości z tytułu zobowiązań publicznoprawnych (np. zaległości podatkowych względem urzędu skarbowego) i nie są prowadzone wobec niego egzekucje. Rola sądu sprowadza się wówczas jedynie do zatwierdzenia układu zawartego między dłużnikiem a jego wierzycielami. Tutaj przepisy p.r. regulujące pomoc publiczną nie znajdują zastosowania. Dwie pozostałe sytuacje nie są już obojętne z punktu widzenia problematyki pomocy publicznej. Tu państwo aktywnie angażuje się w przeprowadzenie restrukturyzacji danego dłużnika, udzielając mu wsparcia w konkretnych formach. Przykładowe sposoby udzielenia tegoż wsparcia wskazano w art. 140 ust. 1 p.r., zaliczając do nich: zmniejszenie, w drodze układu, wysokości zobowiązań danego dłużnika, rozłożenie spłaty tych zobowiązań na raty, odroczenie terminu wykonania zobowiązań lub zawieszenie, z mocy prawa lub na podstawie postanowienia sądu albo sędziego-komisarza, postępowań egzekucyjnych prowadzonych w celu dochodzenia wierzytelności, a także udzielenie pożyczek, kredytów, poręczeń lub gwarancji.
To, czy w danym przypadku mamy do czynienia z pomocą publiczną i czy pomoc publiczna jest dopuszczalna – mają pomóc rozstrzygnąć instrumenty, które zostały przyjęte do prawa restrukturyzacyjnego.
Ustalenie, czy mamy w takiej sytuacji do czynienia z pomocą publiczną, zależy od uprzedniego zbadania, czy wsparcie udzielane przez państwo ma charakter rynkowy. Badanie to określa się mianem „testu prywatnego wierzyciela” oraz „testu prywatnego inwestora”. Pojęcia te, wypracowane w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE, zostały przejęte do prawa restrukturyzacyjnego.
Plan restrukturyzacyjny [ramka] sporządzany w postępowaniu restrukturyzacyjnym dłużnika, którego propozycje układowe przewidują zaangażowanie zasobów państwowych, obligatoryjnie zawiera dodatkowo test prywatnego wierzyciela lub test prywatnego inwestora. Pozytywny wynik takiego testu musi być tam stwierdzony w sposób kategoryczny.
TEST PRYWATNEGO WIERZYCIELA
Celem testu prywatnego wierzyciela jest ocena, czy w danym przypadku wierzyciel prywatny, działający w normalnych warunkach rynkowych, podjąłby w stosunku do swojego dłużnika takie kroki, jak podmiot publicznoprawny.
Przykładowo: jeżeli planowana pomoc publiczna ma polegać na redukcji zobowiązań podatkowych przedsiębiorcy o 30 proc., a następnie rozłożeniu spłaty tak zredukowanych zobowiązań na raty – to trzeba ustalić, czy wierzyciel handlowy zgodziłoby się na podobne zasady restrukturyzacji swojej wierzytelności. Pozytywny wynik tych ustaleń pozwala mówić o zaliczeniu testu prywatnego wierzyciela. W jaki sposób jednak przeprowadzić takie ustalenie?
Przebieg
Należy dokonać porównania, czy szanse na zaspokojenie wierzytelności publicznoprawnych są wyższe w ramach układu zawartego w postępowaniu restrukturyzacyjnym dłużnika, czy też może w prowadzonym w stosunku do niego postępowaniu upadłościowym.
W tym celu należy:
1. Określić przewidywany stopień zaspokojenia poszczególnych wierzycieli publicznoprawnych w ramach wykonania układu, biorąc pod uwagę wysokość objętych układem zobowiązań dłużnika wobec poszczególnych wierzycieli publicznoprawnych oraz treść propozycji układowych wobec tych wierzycieli.
2. Ustalić przewidywany stopień zaspokojenia poszczególnych wierzycieli publicznoprawnych w postępowaniu upadłościowym, które byłoby prowadzone wobec dłużnika, biorąc pod uwagę wartość majątku dłużnika ze wskazaniem obciążeń, przewidywaną wysokość kosztów postępowania upadłościowego oraz kategorię, w której byliby zaspokajani poszczególni wierzyciele publicznoprawni w postępowaniu upadłościowym.
3. Ocenić na podstawie porównania hipotetycznych stopni zaspokojenia wierzycieli publicznoprawnych w jednej z ww. procedur, czy należności podmiotu publicznego będą zaspokojone w większym stopniu w przypadku zawarcia i wykonania układu, czy w postępowaniu upadłościowym.
Ocena wyniku
Jeżeli porównanie wypadnie na korzyść układu, wówczas będziemy mogli przyjąć, że zaangażowanie państwa w pomoc konkretnemu przedsiębiorcy nie stanowi zagrożenia dla funkcjonowania wolnego rynku, w szczególności nie uderza w konkurencję, gdyż każdy uczestnik obrotu gospodarczego, będąc na miejscu podmiotu publicznego, postąpiłby podobnie. Z czysto biznesowego punktu widzenia za oczywiste należy uznać stwierdzenie, że jeżeli jeden sposób działania daje wierzycielowi większe szanse na odzyskanie należności od swojego dłużnika, to wybór tego właśnie sposobu jest uzasadniony ekonomicznie.
TEST PRYWATNEGO INWESTORA
Według podobnych zasad przeprowadza się test prywatnego inwestora. Potrzeba jego przeprowadzenia powstaje, jeżeli dłużnik ma uzyskać finansowanie ze środków publicznych, np. z pożyczki udzielanej przez podmiot publiczny.
Tu ocenia się, czy wsparcie przedsiębiorcy ze strony podmiotu publicznoprawnego dokonywane jest na warunkach, które zaakceptowałby inwestor prywatny.
By to sprawdzić, należy zebrać informacje dotyczące w szczególności przewidywanego poziomu zwrotu z zaangażowanego kapitału (co sprawdza się np. na podstawie oprocentowania przewidzianego w umowie kredytu lub pożyczki, której udziela podmiot publiczny), średniego poziomu zwrotu z zaangażowanego kapitału porównywalnych inwestycji (np. przez analizę przykładów finansowania o możliwie zbliżonej wielkości zaangażowania, czasu trwania inwestycji oraz branży), przewidywanego poziomu ryzyka towarzyszącego inwestycji oraz średniego poziomu ryzyka porównywalnych inwestycji. Podsumowanie testu prywatnego inwestora powinno zawierać porównanie osiąganych przez inwestora publicznego korzyści i ryzyka, jakie ponosi, ze średnimi na rynku korzyściami z podobnych inwestycji i średniorynkowym poziomem ryzyka. Test prywatnego inwestora będzie zaliczony, gdy przy podobnym poziomie ryzyka korzyści zastrzeżone dla publicznego inwestora nie są mniejsze niż takie, których oczekiwałby i które otrzymałby inwestor prywatny.
Jeżeli dłużnik pomyślnie przeszedł test prywatnego inwestora lub test prywatnego wierzyciela – to oznacza, że w jego przypadku wsparcie udzielane mu przez instytucje państwowe nie stanowi pomocy publicznej.
DOPUSZCZALNE WSPARCIE
W sytuacji gdy test prywatnego wierzyciela lub inwestora nie zostanie zaliczony pozytywnie, aktywność państwa na polu restrukturyzacji konkretnego dłużnika nie zostanie uznana za niedozwoloną pomoc publiczną wtedy, gdy wsparcie udzielone mu w postępowaniu restrukturyzacyjnym i w trakcie wykonywania układu spełni kryteria uznania go za pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.
W takim przypadku w planie restrukturyzacyjnym dłużnik musi zawrzeć informacje wykazujące, że całkowita kwota udzielanej mu pomocy nie przekracza 200 tys. euro w okresie 3 lat podatkowych. Dodatkowo musi przedstawić wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis, jakie otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc, oraz w ciągu dwóch poprzedzających go lat, albo oświadczenia o wielkości pomocy de minimis otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenia o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie oraz musi przedstawić informacje niezbędne do udzielenia pomocy de minimis, dotyczące w szczególności wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, na pokrycie których ma być przeznaczona pomoc de minimis. Te same informacje należy przedstawić w przypadku występowania o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.
POMOC PUBLICZNA NA RESTRUKTURYZACJĘ
Jeżeli przedsiębiorca nie zaliczy testu prywatnego wierzyciela lub inwestora bądź udzielane mu wsparcie przekracza próg bagatelności ustalany na potrzeby pomocy de minimis, to mamy do czynienia z pomocą publiczną. Dłużnik będzie mógł ją uzyskać, ale pod warunkiem, że ma ona na celu realizację planu restrukturyzacyjnego umożliwiającego przywrócenie mu długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.
Takie wsparcie stanowi pomoc publiczną na restrukturyzację.
W celu zapewnienia zgodności tej pomocy z zasadami rynku wewnętrznego do prawa restrukturyzacyjnego wprowadzono przepisy odzwierciedlające warunki dopuszczalności jej przyznania określone w wytycznych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (Dz.Urz. UE z 2014 r. C 249, s. 1). Zasada jest taka, że pomoc publiczna na restrukturyzację może być przeznaczona wyłącznie dla przedsiębiorców, którzy zostali określeni w ww. wytycznych, a ponadto spełniają kryteria przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji.
Kiedy można jej udzielić
Pomoc publiczna na restrukturyzację może zostać udzielona tylko pod warunkiem, że dłużnik spełnia kilka kryteriów. Po pierwsze, nie może być przedsiębiorcą, który podjął działalność gospodarczą w danym sektorze w okresie ostatnich trzech lat przed dniem złożenia wniosku restrukturyzacyjnego. Po drugie, nie może prowadzić działalności w sektorach hutnictwa żelaza i stali, górnictwa węgla lub w sektorze finansowym. Po trzecie, nie można udzielić pomocy przedsiębiorcy prowadzącemu działalność na rynku, na którym występuje lub może występować długookresowa strukturalna nadprodukcja. Chodzi o rynki regulowane z przyczyn dotyczących ochrony sektora (mleczarstwo, cukrownictwo), ochrony środowiska (rybołówstwo) czy też inne charakteryzujące się nadprodukcją.
Niezależnie od wskazanych powyżej czynników nie można udzielić pomocy publicznej na restrukturyzację także wtedy, gdy dotyczy ona przedsiębiorcy należącego do grupy kapitałowej albo przejmowanego przez przedsiębiorcę należącego do tej grupy. Chyba że przedsiębiorca wykaże, że jego trudna sytuacja ekonomiczna ma charakter wewnętrzny (tzn. wynika z funkcjonowania samego przedsiębiorstwa, a nie jego roli w grupie kapitałowej) i nie jest wynikiem nieuzasadnionego podziału kosztów w ramach grupy kapitałowej. Tu konieczne będzie przede wszystkim wykazanie, że ceny transakcji wewnątrzgrupowych mają charakter cen rynkowych, a także że przedsiębiorca w inny sposób nie ponosi kosztów działania pozostałych spółek z grupy, np. przez wykazanie, że te nie korzystają z jego majątku lub korzystają za odpłatnością na zasadach rynkowych. Przedsiębiorca musi też udowodnić, że jego sytuacja jest zbyt poważna, aby mogła zostać rozwiązana przez niego samego lub przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.
Gdy dłużnik zagrożony jest niewypłacalnością
Inne warunki musi spełnić przedsiębiorca zainteresowany uzyskaniem pomocy publicznej na restrukturyzację, jeżeli jest on zagrożony niewypłacalnością. W celu uniknięcia sytuacji, gdy udzielone mu wsparcie doprowadziłoby do poprawy jego sytuacji w stopniu większym niż absolutnie niezbędny, ustawodawca dopuścił udzielenie pomocy publicznej pod warunkiem, że jego straty osiągają określony minimalny poziom. Jest on zróżnicowany w zależności od form organizacyjnoprawnych, w których przedsiębiorcy działają:
ww przypadku spółki akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki komandytowo-akcyjnej – minimalna wysokość niepokrytych strat musi przekraczać kapitał zapasowy i 50 proc. kapitału zakładowego,
ww przypadku spółki jawnej, spółki komandytowej oraz spółki partnerskiej – wysokość niepokrytych strat musi być większa niż 50 proc. wartości wszystkich udziałów w tej spółce,
ww przypadku przedsiębiorców innych niż mali i średni (czyli zatrudniających ponad 250 pracowników lub osiągających roczny obrót przekraczający 50 mln euro albo uzyskujących roczną sumę bilansową przekraczającą 43 mln euro) – i to niezależnie od formy organizacyjnoprawnej, w której działają – aby pomoc publiczna była dopuszczalna, w ciągu dwóch ostatnich lat stosunek długów do kapitału własnego takiego przedsiębiorcy musi być większy niż 7,5, a zysk operacyjny powiększony o amortyzację do odsetek niższy niż 1.
Wcześniejsze wsparcie
Spełnienie opisanych powyżej warunków nie uprawnia jeszcze do uzyskania pomocy publicznej na restrukturyzację. Decyzja zależy jeszcze od dodatkowego ustalenia, czy dany przedsiębiorca w przeszłości już uzyskał wsparcie kwalifikowane jako pomoc publiczna na ratowanie, tymczasową pomoc publiczną na restrukturyzację lub pomoc publiczną na restrukturyzację.
Generalnie uzyskanie takiego wsparcia w przeszłości uniemożliwia udzielenie zainteresowanemu przedsiębiorcy nowej pomocy na restrukturyzację. Jednak w przypadku, kiedy ostatnio otrzymana przez dłużnika pomoc publiczna miała miejsce dawniej niż 10 lat wstecz liczonych od dnia przyznania mu takiej pomocy bądź dnia, od którego plan restrukturyzacyjny już nie jest dalej realizowany wskutek zaprzestania realizacji lub ukończenia przewidzianej nim restrukturyzacji, to przeszkód do udzielenia pomocy publicznej na restrukturyzację już nie ma.
Poza tym warto zaznaczyć, że wskazany dziesięcioletni okres karencji na uzyskanie przez przedsiębiorcę nowej pomocy nie jest wymagany, jeżeli stanowi ona kontynuację procesu restrukturyzacji, jest udzielana po upływie co najmniej 5 lat od przyznania pomocy publicznej (przy czym dłużnik musi wykazać, że po upływie wspomnianych 5 lat nie uzyskał kolejnej pomocy publicznej na restrukturyzację, a jednocześnie posiadał długookresową zdolność do konkurowania, lecz wystąpiły nieprzewidziane okoliczności, niezawinione przez niego, które zdolności tej go pozbawiły) oraz jest konieczna z uwagi na wystąpienie nieprzewidywalnych okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.
Od strony przedmiotowej uzyskanie pomocy publicznej uzależnione jest od spełnienia przez przedsiębiorcę przede wszystkim trzech warunków:
wpo pierwsze – pomoc ta ma służyć realizacji planu restrukturyzacyjnego, który umożliwia przywrócenie przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku, rozumianej jako zdolność do pokrywania kosztów działalności gospodarczej, w tym kosztów amortyzacji i kosztów finansowych (co w praktyce oznacza konieczność wykazania, że w wyniku wykonania planu restrukturyzacyjnego wynik przedsiębiorstwa będzie dodatni),
wpo drugie – przyjęty przez dłużnika sposób restrukturyzacji musi prowadzić do usunięcia przyczyn jego trudnej sytuacji ekonomicznej,
wpo trzecie – udzielone wsparcie musi zapobiegać trudnościom społecznym lub prowadzić do przezwyciężenia niedoskonałości rynku (np. przeciwdziałać ryzyku opuszczenia rynku przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność innowacyjną lub mającego duży potencjał wzrostu, co może skutkować negatywnymi konsekwencjami dla danego regionu lub sektora), a bez niej cel ten nie zostałby osiągnięty lub zostałby osiągnięty w mniejszym zakresie.
Ustawodawca czuwa przy tym, by pomoc publiczna nie przyniosła zainteresowanemu przedsiębiorcy nieuzasadnionych rynkowo korzyści, a zatem jej udzielenie nie będzie dopuszczalne, jeżeli środki restrukturyzacyjne określone w planie restrukturyzacyjnym ograniczają się wyłącznie do restrukturyzacji zobowiązań dłużnika bądź przewidują nowe inwestycje – inne niż konieczne do przywrócenia przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.
Dodatkowe warunki
Istnieją jeszcze dodatkowe warunki, od spełnienia których uzależnia się dopuszczalność udzielenia pomocy na restrukturyzację. I tak, dłużnik uzyskujący wsparcie od państwa musi zastosować środki wyrównujące zakłócenia konkurencji na rynku (np. ograniczyć swój udział w rynku albo nie podejmować działań zmierzających do zdobywania nowych rynków). Ponadto pomoc publiczna ma jedynie uzupełniać proces naprawy przedsiębiorstwa danego dłużnika, dlatego też musi on wykazać odpowiedni udział środków własnych bądź pochodzących od jego akcjonariuszy/udziałowców lub wierzycieli w kosztach restrukturyzacji. Wynosi on: 25 proc. – w przypadku małych przedsiębiorców, 40 proc. – w przypadku średnich, oraz 50 proc. – w przypadku pozostałych.
ZGODA ORGANU POTRZEBNA
Obowiązek oceny, czy działania konieczne do umożliwienia dłużnikowi skutecznej restrukturyzacji stanowią pomoc publiczną, spoczywa na nadzorcy lub zarządcy przygotowującym plan restrukturyzacyjny. Ostateczną decyzję w sprawie podejmie jednak organ, któremu uprzednio doręcza się plan restrukturyzacyjny – mający tej pomocy udzielić.
Jeżeli w jego ocenie restrukturyzacja danego dłużnika stanowi pomoc publiczną, to obowiązkiem organu jest zawiadomienie o tym fakcie sędziego-komisarza w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu planu restrukturyzacyjnego. Dalsze procedowanie zależy od rodzaju postępowania, w którym przeprowadza się restrukturyzację.
W postępowaniu sanacyjnym możliwe będzie wszczęcie procedury, w wyniku której przed głosowaniem nad propozycjami układowymi zostanie uzyskana zgoda właściwego organu (zgodnie z art. 319 p.r. zarządca niezwłocznie po zatwierdzeniu planu restrukturyzacyjnego wszczyna postępowanie w celu uzyskania takiej zgody). W pozostałych postępowaniach, z uwagi na krótki czas ich trwania, wykluczona będzie możliwość przeprowadzenia podobnej procedury.
Z tego względu po oświadczeniu przez organ mający udzielić pomocy, że jego zgoda jest potrzebna, dłużnik w terminie tygodnia od otrzymania odpisu opinii właściwego organu będzie miał prawo zgłosić nowe propozycje układowe, które będą zmierzały do tego, aby przyjęcie układu nie stanowiło pomocy publicznej. Jeżeli dłużnik nie będzie w stanie złożyć nowych propozycji układowych zgodnie z powyższymi zasadami, to postępowanie zostanie umorzone albo dłużnik złoży uproszczony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego, w trakcie którego będzie mógł ubiegać się o zgodę na uzyskanie pomocy publicznej po przeprowadzeniu procedury wspomnianej w art. 319 p.r. (czyli procedury uzyskania zgody na pomoc publiczną).
OGRANICZONE MOŻLIWOŚCI: RATY LUB ODROCZENIE
Jeżeli się okaże, że restrukturyzacja stanowi pomoc publiczną, to może ona polegać wyłącznie na rozłożeniu spłaty zobowiązań na raty lub odroczeniu terminu ich płatności.
Wobec powyższego nie można zaproponować, by przykładowo wierzytelność gminy z tytułu podatku od nieruchomości podlegała restrukturyzacji poprzez jej konwersję na udziały lub akcje w spółce dłużnika.
Wydaje się, że przyjęte rozwiązania idą zbyt daleko, istotnie ograniczając swobodę przedsiębiorców i ich wierzycieli w zakresie kształtowania treści układu. Wszak po to przyjęto jako zasadę szeroki zakres wyboru sposobów restrukturyzacji, by przyjąć układ o treści jak najbardziej dopasowanej do konkretnego przypadku, pozwalającej na efektywne zrealizowanie celu postępowań restrukturyzacyjnych, którym jest pomoc przedsiębiorcy w pokonaniu problemów ekonomicznych z jednoczesnym zaspokojeniem roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Sztywne reguły tej restrukturyzacji w związku z pomocą publiczną mogą istotnie utrudniać osiągnięcie tego celu.
Restrukturyzacja zobowiązań dłużnika nie może nastąpić wtedy, gdy dotyczy wierzytelności stanowiących kwoty pomocy publicznej, w stosunku do których Komisja Europejska wydała decyzję nakazującą ich zwrot. Zakaz ten ma charakter bezwzględny.
ZGŁOSZENIE DO KOMISJI EUROPEJSKIEJ
Komisja Europejska jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swoich uwag, o wszelkich planach przyznania przez państwo członkowskie pomocy publicznej lub jej zmiany. W praktyce obowiązek notyfikacji będzie występował sporadycznie.
Powyższą zasadę zawiera art. 108 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE z 2012 r. C 326, s. 1; dalej: t.f.u.e.).
Jeśli KE po pozyskaniu odpowiedniej informacji uzna, że plan nie jest zgodny z rynkiem wewnętrznym, wszczyna bezzwłocznie procedurę w przedmiocie zniesienia lub zmiany tej pomocy przez dane państwo w określonym przez siebie terminie. Do czasu wydania przez KE stosownej decyzji państwo to nie może wprowadzać w życie projektowanych planów związanych z pomocą publiczną.
Wyjątki
W przepisach p.r. przewidziano cztery wyjątki. Wskazany obowiązek notyfikacji pomocy publicznej na restrukturyzację nie powstaje, kiedy:
wpomocy publicznej udziela się na warunkach określonych w art. 141–147 p.r.,
wdotyczy ona małego lub średniego przedsiębiorcy,
wcałkowita wielkość udzielonej pomocy publicznej na restrukturyzację wraz z pomocą publiczną na ratowanie lub tymczasową pomocą publiczną na restrukturyzację, udzieloną w ramach tego samego procesu restrukturyzacji, nie przekracza równowartości 10 mln euro według średniego kursu walut obcych w NBP z dnia złożenia planu restrukturyzacyjnego.
Uogólniając, można przyjąć, że z uwagi na dozwolony limit pomocy publicznej wynoszący 10 000 000 euro oraz to, że postępowanie restrukturyzacyjne dotyczy z reguły małych lub średnich przedsiębiorców, obowiązek notyfikacji określony w art. 108 t.f.u.e. w praktyce będzie występował sporadycznie.
Czym jest plan restrukturyzacyjny
Plan restrukturyzacyjny należy do głównych dokumentów sporządzanych w toku wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych. Jego przygotowanie jest obligatoryjne. Ustawodawca określa minimalną treść planu, którą stanowią:
1) opis przedsiębiorstwa dłużnika wraz z informacją o obecnym oraz przyszłym stanie podaży i popytu w sektorze rynku, na którym przedsiębiorstwo działa,
2) analiza przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika,
3) prezentacja proponowanej przyszłej strategii prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika oraz informacja na temat poziomu i rodzaju ryzyka,
4) pełny opis i przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów,
5) harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych oraz ostateczny termin wdrożenia planu restrukturyzacyjnego,
6) informacja o zdolnościach produkcyjnych przedsiębiorstwa dłużnika, w szczególności o ich wykorzystaniu i redukcji,
7) opis metod i źródeł finansowania, w tym wykorzystania dostępnego kapitału, sprzedaży aktywów w celu finansowania restrukturyzacji, finansowych zobowiązań udziałowców i osób trzecich, w szczególności banków lub innych kredytodawców, wielkości udzielonej i wnioskowanej pomocy publicznej oraz pomocy de minimis lub pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie i wykazania zapotrzebowania na nią,
8) projektowane zyski i straty na kolejne pięć lat na podstawie co najmniej dwóch prognoz,
9) imiona i nazwiska osób odpowiedzialnych za wykonanie układu,
10) imiona i nazwiska autorów planu restrukturyzacyjnego,
11) data sporządzenia planu restrukturyzacyjnego.
Jeżeli w postępowaniu restrukturyzacyjnym dłużnika może dojść do udzielenia pomocy publicznej, to plan restrukturyzacyjny zawiera dwa dodatkowe elementy: test prywatnego wierzyciela lub test prywatnego inwestora, stanowiący ocenę, czy wsparcie udzielone w postępowaniu restrukturyzacyjnym i w trakcie wykonywania układu będzie stanowiło pomoc publiczną, oraz ocenę, dokonaną na podstawie informacji przedstawionych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, czy wsparcie udzielone w postępowaniu restrukturyzacyjnym i w trakcie wykonywania układu spełnia kryteria uznania go za wspomnianą pomoc wraz z uzasadnieniem.
Podsumowanie
Przepisy regulujące udzielanie pomocy publicznej znacznie ingerują w prawo restrukturyzacyjne i swobodę kształtowania warunku restrukturyzacji. W praktyce dodatkowe wymogi mogą podnieść koszt i utrudnić przeprowadzanie restrukturyzacji. Ciężar wszystkich testów i analiz spoczywa na podmiocie wszczynającym postępowanie restrukturyzacyjne.
W praktyce dotychczas pomoc publiczna w ramach upadłości układowych czy postępowań naprawczych (które zastąpione zostały restrukturyzacją) nie była znacząca. Organy skarbowe oraz inne organy państwowe z zasady nie godziły się na warunki inne niż spłata całości zadłużenia i jeżeli uczestniczyły w głosowaniu nad propozycjami układowymi, to najczęściej głosowały przeciw nim.
Prawo restrukturyzacyjne zakłada, że wszyscy wierzyciele, w tym także publiczni, zwiększą swoje zaangażowanie w proces ratowania przedsiębiorstw w ramach restrukturyzacji. Wkrótce zapewne pojawią się przykłady zastosowania przepisów o pomocy publicznej w procesach restrukturyzacji. Wówczas będzie można ocenić, jak bliskie są oczekiwaniom rynku i w jakim stopniu połączą troskę o ochronę wolnego rynku i konkurencji z wolą wsparcia zagrożonych upadkiem przedsiębiorstw.