Ci, którzy w pojedynkę wychowują potomstwo, będą mogli skorzystać z podwójnej kwoty wolnej od podatku. Oznacza to, że od dochodu do 60 tys. zł nie zapłacą PIT. Z preferencji nie skorzystają osoby, które sprawują opiekę naprzemienną
Tak w ubiegłym tygodniu ostatecznie zdecydował Sejm. Teraz nowelizacja Polskiego Ładu trafi do podpisu prezydenta i publikacji w Dzienniku Ustaw.
Posłowie przyjęli korzystną dla samotnych rodziców poprawkę senatorów, bo na to podczas sejmowej komisji finansów publicznych zgodziła się strona rządowa. Wiceminister finansów Artur Soboń, który przedstawiał stanowisko rządu, wyjaśnił, że poprawka przywracająca pełne wspólne rozliczenie rodzica z dzieckiem została zaproponowana przez senatorów różnych klubów. - Jest ona wynikiem konsultacji i rozmów ze środowiskiem osób samotnych - dodał.
Mniej korzystne rozwiązanie
Przypomnijmy, że nowelizacja Polskiego Ładu uchwalona przez posłów 12 maja br. zawierała mniej korzystne rozwiązanie. Alarmowaliśmy o tym w artykule „Samotny rodzic rozliczy się z «połową dziecka»” (DGP nr 93/2022). Ustawa zakładała, że z podwójnej kwoty wolnej od podatku (60 tys. zł) skorzystają tylko osoby samodzielnie wychowujące dziecko niepełnosprawne. Pozostali mieli płacić daninę w wysokości 1,5 raza podatku obliczanego od dochodów podzielonych przez 1,5. W praktyce skorzystaliby więc tylko z 1,5 kwoty wolnej od podatku (tj. 45 tys. zł).
Na to jednak nie chcieli się zgodzić ani senatorowie PIS, ani opozycji. O planach wprowadzenia przez nich poprawek pisaliśmy w artykule „Senatorowie chcą przywrócić korzystniejsze rozliczenie samotnych rodziców” (DGP nr 94/2022).
Spore zamieszanie…
Ruch wokół samotnych rodziców trwa już od wielu miesięcy. Wszystko zaczęło się we wrześniu 2021 r. w czasie prac nad Polskim Ładem w sejmowej komisji finansów publicznych (rządowy projekt nie zawierał większych zmian w tym zakresie). Zaproponowano wtedy likwidację funkcjonującego od ok. 30 lat preferencyjnego rozliczenia z dzieckiem na rzecz ulgi polegającej na odliczeniu 1500 zł rocznie. Chociaż poprawkę zgłosili i uzasadniali posłowie PIS, jej inicjatorem było Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
Ta zmiana nie spodobała się samotnym rodzicom, o czym pisaliśmy w artykule „Samotni rodzice oburzeni skutkami Polskiego Ładu” (DGP nr 6/2021). W konsekwencji na początku roku wiceminister Soboń obiecał powrót do wspólnego rozliczenia. Takie rozwiązanie znalazło się w pierwotnym projekcie nowelizacji Polskiego Ładu, ale ostatecznie do Sejmu trafiła wersja z mniej korzystnym rozwiązaniem - wspólnym rozliczeniem „z połową dziecka” (i została uchwalona 12 maja).
…szczęśliwie zakończone
Na ostatnim posiedzeniu Sejmu zostało to jednak naprawione. Ustawa, która trafi do podpisu prezydenta, przewiduje, że samotny rodzic będzie płacił daninę w podwójnej wysokości od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci.
Przykład
Rodzic samotnie wychowujący dziecko w 2022 r. zarobił 80 tys. zł (kwota po potrąceniu kosztów uzyskania przychodów i składek ZUS). Dla uproszczenia przyjmujemy, że nie korzysta z żadnych innych ulg.
Połowa dochodów wynosi 40 tys. zł (80 tys. zł : 2).
Podatek od połowy dochodów wynosi 1200 zł [4,8 tys. zł (tj. 40 tys. zł x 12 proc.) - kwota zmniejszająca podatek 3,6 tys. zł = 1200 zł].
Podwójna wysokość podatku od połowy dochodów wynosi 2,4 tys. zł (2 x 1200 zł).
Gdyby Sejm nie zaakceptował poprawki Senatu, samotny rodzic ze zdrowym dzieckiem przy tym samym dochodzie musiałby zapłacić podatek w wysokości 4,2 tys. zł, czyli o 1,8 tys. zł więcej.
Osoba samotnie wychowująca dziecko będzie mogła z tej preferencji skorzystać już w trakcie roku. Jeżeli złoży pracodawcy stosowne oświadczenie, ten co miesiąc dodatkowo potrąci mu 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.
Naprzemienna opieka wyłączona
Ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem nie skorzystają podatnicy, którzy co najmniej jedno dziecko wychowują wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną. Preferencja dla nich będzie wyłączona wprost w przepisach (art. 6 ust. 4f ustawy o PIT). Posłowie odrzucili korzystną poprawkę Senatu w tym zakresie mimo pozytywnej rekomendacji komisji finansów publicznych. Negatywne stanowisko rządu wyraził bowiem wiceminister Artur Soboń.
Posłowie zdecydowali o wyłączeniu mimo pojawiających się wątpliwości konstytucyjnych co do tego przepisu. Na etapie prac w Senacie Biuro Legislacyjne izby wyższej zwracało uwagę, że przepis jest niezgodny z konstytucyjną zasadą ochrony rodzin (art. 71 ust. 1 konstytucji), bo dyskryminuje niektórych rodziców. Powołało się przy tym na argumenty pojawiające się w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, który dotychczas przyznawał prawo do wspólnego rozliczenia z dzieckiem rodzicom wykonującym opiekę naprzemienną (np. wyrok z 2 grudnia 2021 r., sygn. akt II FSK 775/19).
NSA wskazywał, że rodzic samotnie wychowujący dzieci to taki, który robi to w odosobnieniu od drugiego rodzica i bez jego udziału i który przebywa z dzieckiem w innym miejscu niż drugi rodzic. - Jeśli zatem rozwiedziony rodzic nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu, przy współudziale drugiego rodzica, składających się na proces jego czynności wychowawczych, to wręcz nielogiczne jest twierdzenie, że czyni to wspólnie z drugim rodzicem - podkreślał sąd. Wskazywał też, że „wprawdzie wychowywanie dzieci w rodzinach niepełnych nie jest co do zasady stanem pożądanym, jednak w zmieniających się realiach społecznych należy uwzględnić szczególną ochronę i pomoc państwa wobec takich rodzin, np. przez umożliwienie rodzicom samotnie wychowującym dzieci skorzystanie z ulgi podatkowej”. Podobnie NSA orzekał również w wyrokach z 5 kwietnia 2017 r. (sygn. akt II FSK 573/15), 20 lutego 2020 r. (sygn. akt II FSK 573/15) i z 20 maja 2020 r. (sygn. akt II FSK 383/20).
Te argumenty nie przekonały posłów, którzy odrzucili poprawkę Senatu. ©℗
Pozostałe zmiany w Polskim Ładzie
• Ulga dla klasy średniej zostanie uchylona.
• Z 17 proc. do 12 proc. zostanie obniżona dolna stawka skali podatkowej (dotyczy to również przedsiębiorców).
• Z 425 zł do 300 zł miesięcznie zmniejszy się kwota pomniejszająca podatek (czyli z 5100 zł do 3600 zł rocznie). Jest to wyłącznie konsekwencją obniżenia dolnej stawki skali podatkowej (30 tys. zł x 12 proc. = 3600 zł).
• Od 1 lipca br. płatnicy nie będą już musieli podwójnie obliczać zaliczek, czyli według zasad obowiązujących od 1 stycznia 2022 r. i według zasad z 2021 r.
• Przedsiębiorcy płacący liniowy PIT zaliczą do kosztów uzyskania przychodu składkę zdrowotną zapłaconą za siebie i za osoby współpracujące do łącznej wysokości rocznego limitu (w 2022 r. ma on wynieść 8700 zł).
• Ryczałtowcy odliczą od przychodu połowę zapłaconej składki zarówno za siebie, jak i za osoby współpracujące.
• Rozliczający się według karty podatkowej odliczą od kwoty podatku ustalonego w decyzji naczelnika urzędu skarbowego 19 proc. zapłaconej składki zdrowotnej.
• Ryczałtowcy będą mogli przejść na skalę podatkową od 1 lipca br. albo rozliczyć się na zasadach ogólnych za cały 2022 r. - po zakończeniu roku.
• Podatnicy, którzy wybrali na 2022 r. 19-proc. PIT, będą mogli zmienić swoją decyzję i wybrać skalę podatkową po zakończeniu roku.
• Zostaną ujednolicone terminy rocznego rozliczenia PIT (formularze: PIT-37, PIT-36, PIT-36S, PIT-28, PIT-28S, PIT-36L, PIT-36LS, PIT-39, PIT-38). Wszystkie te zeznania będą składane od 15 lutego do 30 kwietnia.
• Katalog przychodów objętych ulgą zero PIT zostanie rozszerzony o zasiłki macierzyńskie (zmiana będzie miała zastosowanie od początku 2022 r.).
• Od 2023 r. ulga „Pałacyk plus” nie będzie dotyczyła zakupu zabytków.
• Zostaną uchylone przepisy dotyczące abolicji podatkowej, czyli przejściowego 8-proc. ryczałtu.
• Limit zarobków, które może osiągnąć pełnoletnie uczące się dziecko, aby rodzice nie utracili preferencji (np. wspólnego rozliczenia z dzieckiem), zostanie podwyższony z 3089 zł do 12-krotności renty socjalnej w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego (licząc według kwoty renty obowiązującej w 2022 r., jest to ponad 16 tys. zł).
Szerzej o tych rozwiązaniach pisaliśmy w artykule „Nowelizacja Polskiego Ładu już po Sejmie” (DGP nr 93/2022)
Etap legislacyjny
Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (podstawowy druk sejmowy 2186) - skierowana do podpisu prezydenta
