Mikro- i mali przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o dotację na bieżące funkcjonowanie firmy. Warunki do jej uzyskania są podobne jak w przypadku dopłat do wynagrodzeń z WUP, choć nie identyczne.
Chodzi o jednorazową dotację w wysokości do 5000 zł udzielaną przez starostę na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności przez mikroprzedsiębiorcę i małego przedsiębiorcę. To jedno z kolejnych rozwiązań zaproponowanych dla branż, które w ostatnim czasie ze względu na wprowadzone ograniczenia nie mogły prowadzić działalności gospodarczej w dotychczasowym zakresie – a w konsekwencji musiały liczyć się ze spadkiem obrotów. Regulacja nowej dotacji została wprowadzona w art. 15zze4 i art. 15zze5 specustawy o COVID-19 na mocy ustawy z 9 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2255).
Uwaga! Wymienione przepisy wchodzą w życie jutro, tj. 19 grudnia 2020 r.
Rodzaj działalności i data jej prowadzenia
Możliwość uzyskania dotacji została ograniczona do przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na dzień 30 września 2020 r. Wsparcie w tej formie nie zostanie więc udzielone, jeżeli przedsiębiorca zawiesił wykonywanie działalności na okres obejmujący tę datę.
Uwaga! Powstaje więc pytanie, czy świadczenie zostanie przyznane tym przedsiębiorcom, którzy wcześniej, np. w październiku lub listopadzie 2019 r., zawiesili prowadzenie działalności gospodarczej. Ustawa stanowi jedynie, że aby otrzymać dotację, działalność nie może być zawieszona na dzień 30 września 2020 r. Literalne brzmienie przepisów wskazywałoby więc, że taki przedsiębiorca ma prawo domagać się przyznania dotacji, jeżeli przed złożeniem wniosku odwiesił prowadzenie działalności.
Wątpliwości budzi także kwestia dopuszczalności przyznania dofinansowania osobom, które zawiesiły swoją działalność dopiero po 30 września 2020 r. oraz odwiesiły ją przed wnioskowaniem o dofinansowanie. Literalne brzmienie przepisów nie wyklucza bowiem takiej możliwości. Istotne przy tym jest, aby otrzymane pieniądze zostały przeznaczone na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności, co może być weryfikowane w razie ewentualnej kontroli. Ponieważ przepisy nie definiują, czym są koszty bieżącej działalności, w naszej ocenie w przypadku zawieszenia działalności w październiku i listopadzie, a następnie jej odwieszenia w grudniu przedsiębiorca jest uprawniony do otrzymania dofinansowania.
Ponadto, tak jak w przypadku wniosku o dofinansowanie miejsc pracy składanego do WUP, przedsiębiorca, aby móc otrzymać dotację, musi prowadzić jako przeważającą działalność określoną jednym z kodów PKD wymienionych w ustawie. Lista branż, która jest uprawniona do uzyskania świadczenia, pokrywa się z listą działalności kwalifikujących się do uzyskania dofinansowań z art. 15gga specustawy o COVID-19. tabela Oceny w zakresie oznaczenia prowadzonej działalności dokonuje się według danych zawartych w rejestrze REGON w brzmieniu na dzień 30 września 2020 r. (w tym zakresie patrz uwagi dotyczące dofinansowań z WUP).
Tabela. Jakie branże skorzystają z pomocy
| L.p. | PKD | Rodzaj działalności |
| 1. | 47.71.Z | Sprzedaż detaliczna odzieży prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach |
| 2. | 47.72.Z | Sprzedaż detaliczna obuwia i wyrobów skórzanych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach |
| 3. | 47.81.Z | Sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych prowadzona na straganach i targowiskach |
| 4. | 47.82.Z | Sprzedaż detaliczna wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia prowadzona na straganach i targowiskach |
| 5. | 47.89.Z | Sprzedaż detaliczna pozostałych wyrobów prowadzona na straganach i targowiskach |
| 6. | 49.39.Z | Pozostały transport lądowy pasażerski, gdzie indziej niesklasyfikowany |
| 7. | 56.10.A | Restauracje i inne stałe placówki gastronomicznePodklasa ta obejmuje przygotowywanie i podawanie posiłków gościom siedzącym przy stołach lub gościom dokonującym własnego wyboru potraw z wystawionego menu, bez względu na to czy spożywają oni przygotowywane posiłki na miejscu, biorą je na wynos czy są im dostarczane. |
| 8. | 56.10.B | Ruchome placówki gastronomiczne |
| 9. | 56.21.Z | Przygotowywanie i dostarczanie żywności dla odbiorców zewnętrznych (katering) |
| 10. | 56.29.Z | Pozostała usługowa działalność gastronomicznaPodklasa ta obejmuje katering przemysłowy tj. przygotowywanie i dostarczanie żywności świadczone w oparciu o zawartą z klientem umowę, przez określony czas. Podklasa ta obejmuje także określone umową usługi gastronomiczne świadczone w obiektach sportowych i podobnych.Żywność zazwyczaj przygotowywana jest w jednostkach centralnych. |
| 11. | 56.30.Z | Przygotowywanie i podawanie napojówPodklasa ta obejmuje przygotowywanie i podawanie napojów do konsumpcji na miejscu. |
| 12. | 59.11.Z | Działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych |
| 13. | 59.12.Z | Działalność postprodukcyjna związana z filmami, nagraniami wideo i programami telewizyjnymi |
| 14. | 59.13.Z | Działalność związana z dystrybucją filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych |
| 15. | 59.20.Z | Działalność w zakresie nagrań dźwiękowych i muzycznych |
| 16. | 59.14.Z | Działalność związana z projekcją filmów |
| 17. | 74.20.Z | Działalność fotograficzna |
| 18. | 77.21.Z | Wypożyczanie i dzierżawa sprzętu rekreacyjnego i sportowego |
| 19. | 79.90.A | Działalność pilotów wycieczek i przewodników turystycznych |
| 20. | 82.30.Z | Działalność związana z organizacją targów, wystaw i kongresów |
| 21. | 85.51.Z | Pozaszkolne formy edukacji sportowej oraz zajęć sportowych i rekreacyjnychPodklasa ta obejmuje kursy, zajęcia sportowe i rekreacyjne dla grup i osób indywidualnych. Zajęcia mogą być prowadzone w szkołach, na obozach, obiektach własnych jednostki nauczającej, obiektach klienta lub innych obiektach, włączając zakwaterowanie. Kursy i zajęcia ujęte w tej podklasie mają charakter formalnie zorganizowany. |
| 22. | 85.52.Z | Pozaszkolne formy edukacji artystycznejPodklasa ta obejmuje kursy i zajęcia w zakresie sztuki, teatru oraz muzyki. Jednostki prowadzące ten rodzaj nauczania mogą być nazywane „szkołami”, „studiami”, „klasami” itp. Zapewniają one formalnie zorganizowane zajęcia związane z hobby, rekreacją lub rozwojem własnym. Nie prowadzą one do uzyskania dyplomu zawodowego, licencjata czy stopnia naukowego. |
| 23. | 85.53.Z | Pozaszkolne formy edukacji z zakresu nauki jazdy i pilotażu |
| 24. | 85.59.A | Nauka języków obcych |
| 25. | 85.59.B | Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane |
| 26. | 86.10.Z | Działalność szpitali* |
| 27. | 86.90.A | Działalność fizjoterapeutyczna |
| 28. | 86.90.D | Działalność paramedyczna |
| 29. | 90.01.Z | Działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych |
| 30. | 90.02.Z | Działalność wspomagająca wystawianie przedstawień artystycznych |
| 31. | 90.04.Z | Działalność obiektów kulturalnych |
| 32. | 91.02.Z | Działalność muzeów |
| 33. | 93.11.Z | Działalność obiektów sportowych |
| 34. | 93.13.Z | Działalność obiektów służących poprawie kondycji fizycznej |
| 35. | 93.19.Z | Pozostała działalność związana ze sportem |
| 36. | 93.21.Z | Działalność wesołych miasteczek i parków rozrywki |
| 37. | 93.29.A | Działalność pokojów zagadek, domów strachu, miejsc do tańczenia i w zakresie innych form rozrywki lub rekreacji organizowanych w pomieszczeniach lub w innych miejscach o zamkniętej przestrzeni |
| 38. | 93.29.B | Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana |
| 39. | 93.29.Z | Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna |
| 40. | 96.01.Z | Pranie i czyszczenie wyrobów włókienniczych i futrzarskich |
| 41. | 96.04.Z | Działalność usługowa związana z poprawą kondycji fizycznej |
* W zakresie działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń w ramach lecznictwa uzdrowiskowego, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1662), lub realizowanej w trybie stacjonarnym rehabilitacji leczniczej.
W październiku lub listopadzie 2019 r.
Kolejnym warunkiem uzyskania dotacji jest spadek przychodu uzyskanego w październiku albo listopadzie 2020 r. z tej działalności (w rozumieniu przepisów podatkowych) co najmniej o 40 proc. w stosunku do przychodu uzyskanego odpowiednio w październiku albo listopadzie 2019 r.
Uwaga! Powyższe oznacza więc, że ograniczono krąg podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku jedynie do mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców, którzy prowadzili działalność gospodarczą w październiku bądź listopadzie 2019 r. Jeżeli więc np. restauracja prowadzi działalność gospodarczą dopiero od początku tego roku, to nie otrzyma ona świadczenia.
Wniosek i załączniki
Przyznanie dotacji następuje na wniosek przedsiębiorcy składany w formie elektronicznej do PUP właściwego ze względu na jego siedzibę. Dokument ten musi zawierać oświadczenia przedsiębiorcy o posiadaniu statusu mikroprzedsiębiorcy albo małego przedsiębiorcy, niezawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej na okres obejmujący dzień 30 września 2020 r. oraz prowadzeniu jako przeważającej na dzień 30 września 2020 r. działalności gospodarczej określonej kodem PKD wskazanym w ustawie. Ponadto podmiot ubiegający się o wsparcie musi potwierdzić, że przychód z działalności uzyskany w październiku albo listopadzie 2020 r. był niższy co najmniej o 40 proc. w stosunku do przychodu uzyskanego odpowiednio w październiku albo listopadzie 2019 r. Co istotne, w tym celu nie trzeba przedstawiać żadnych dokumentów – wystarczające jest samo oświadczenie przedsiębiorcy.
Uwaga! Wniosek o przyznanie dotacji należy złożyć najpóźniej do 31 stycznia 2021 r.
Wnioski mogą być składane jedynie elektronicznie. Należy się spodziewać, że tak jak dotychczas będzie to robione za pomocą narzędzia udostępnionego na stronie Praca.gov.pl (na dzień przygotowania materiału formularz nie został jeszcze udostępniony). Wniosek będzie musiał zostać podpisany podpisem zaufanym (ePUAP) lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym – pod tym względem zasady nie uległy więc zmianie.
Niewykonywanie przez trzy miesiące
Z założenia dotacja ta ma być bezzwrotna. W sytuacji jednak, gdy przedsiębiorca nie będzie wykonywał działalności gospodarczej przez okres trzech miesięcy od dnia jej udzielenia, będzie zobowiązany do jej zwrotu w całości. Co do zasady okres zwrotu dotacji nie może być dłuższy niż 12 miesięcy (z trzymiesięczną karencją w spłacie od dnia jej udzielenia). Przy czym Rada Ministrów – mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii – może w drodze rozporządzenia przedłużyć ten okres. Na gruncie omawianej regulacji z pewnością powstanie wiele pytań dotyczących tego, kiedy mamy do czynienia z niewykonywaniem działalności gospodarczej. O ile z pewnością do takich sytuacji należy zaliczyć zawieszenie jej prowadzenia, o tyle w pozostałych przypadkach może powodować to liczne wątpliwości. Dla przykładu, przedsiębiorca może prowadzić działalność gospodarczą jedynie pozornie, np. może odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne, lecz nie podejmować się wykonywania innych czynności związanych z tą działalnością, tj. nie posiadać żadnych zleceń i przychodów z działalności oraz nie wykonywać czynności mających na celu pozyskanie zleceń czy osiągnięcie przychodów. W takiej sytuacji mogą pojawić się wątpliwości, czy ubiegający się o wsparcie będzie w rzeczywistości uprawniony do otrzymania dotacji. Natomiast sam fakt nieuzyskiwania przychodów w tym okresie, pomimo podejmowanych działań mających na celu pozyskanie zleceń (wysyłanie ofert, podejmowanie działań reklamowych czy marketingowych, prowadzenie biura etc.), nie może być uznany za nieprowadzenie działalności.
Dotacja podlega również zwrotowi – w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia wezwania od starosty – w przypadku gdy przedsiębiorca wydatkował ją niezgodnie z przeznaczeniem, złożył niezgodne ze stanem faktycznym przynajmniej jedno z oświadczeń składanych w ramach wniosku o jej przyznanie, nie spełniał innych warunków do jej udzielania czy nie poddał się kontroli w zakresie jej wydatkowania zgodnie z przeznaczeniem.
Uwaga! Rozwiązaniem wprowadzonym w ramach tarczy branżowej, o które postulowało wielu przedsiębiorców, jest brak konieczności zwrotu udzielonej dotacji w przypadku śmierci przedsiębiorcy w okresie trzech miesięcy od dnia jej udzielenia. W tym kontekście warto wskazać, że w naszej ocenie – z racji tego, że starosta nie wydaje decyzji w zakresie przyznania dotacji – kluczowa jest tu data wpływu środków na konto przedsiębiorcy.
Dokumentowanie i kontrola
Ustawa wspomina również o trybie przeprowadzenia kontroli w zakresie wydatkowania dotacji zgodnie z przeznaczeniem oraz właściwego dokumentowania tych wydatków. Przedsiębiorca będzie bowiem zobowiązany do udostępnienia kontrolującym wszelkiej dokumentacji z tym związanej oraz do udzielenia wyjaśnień w sprawach objętych zakresem kontroli.
Kontrola będzie mogła być prowadzona przez powiatowy urząd pracy w okresie trzech lat od udzielenia dotacji. W związku z tym uprawnieniem pojawiają się w szczególności pytania, czy przedsiębiorcy będą o niej uprzedzeni oraz co w sytuacji gdy osoba prowadząca kontrolę uzna, że przedstawione dokumenty lub wyjaśnienia nie są wystarczające. W ustawie nie zostało bowiem przewidziane, czy z takiej kontroli sporządzany jest protokół ani czy przedsiębiorca ma prawo do składania ewentualnych zastrzeżeń w celu obrony swojego stanowiska.
Również dla innych podmiotów?
Tarcza branżowa przyznała również szerokie uprawnienie Radzie Ministrów. Otóż w drodze rozporządzenia może ona nadać starostom uprawnienie do udzielania dotacji ze środków Funduszu Pracy na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej wszystkim bądź niektórym mikroprzedsiębiorcom oraz małym przedsiębiorcom, którzy otrzymali dotację na zasadach określonych powyżej. Powyższe może więc oznaczać, że jeżeli określony podmiot otrzymał już raz dofinansowanie, to na podstawie tego rozporządzenia może je uzyskać ponownie.
Co szczególnie istotne, na podstawie takiego aktu wykonawczego starostowie będą również upoważnieni do udzielania dotacji innym mikroprzedsiębiorcom lub małym przedsiębiorcom. Wydając rozporządzenie upoważniające starostów do „rozszerzenia” wsparcia, Rada Ministrów powinna uwzględnić okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, skutki nimi wywołane, ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej wynikające z tych stanów oraz obszary życia gospodarczego i społecznego w szczególny sposób dotknięte konsekwencjami COVID-19.
Rozporządzenie to może w szczególności określać inne warunki niż opisane powyżej w zakresie obniżenia przychodu z działalności i okresu porównawczego czy terminu zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej lub kodów PKD. Wtedy też odpowiednio zostanie dostosowany wniosek oraz termin jego składania.
ZMIANY W DOTYCHCZASOWYM WSPARCIU Z PUP
1. zmiana terminów
Na mocy istniejących już mechanizmów antykryzysowych osoby samozatrudnione, m.in. w przypadku spadków obrotów gospodarczych w następstwie koronawirusa, mogą uzyskać od starosty np. dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej (na podstawie art. 15zzc specustawy). Firmy mikro, małe i średnie mogą zaś ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników (na podstawie art. 15zzb specustawy). Zgodnie z brzmieniem nowych przepisów termin na składanie wniosków m.in. o ww. formy pomocy od starosty został wydłużony do 10 czerwca 2021 r., a termin na skorzystanie z nich – do 30 czerwca 2021 r. Do czasu nowelizacji przepisy nie wskazywały maksymalnej daty, do której możliwe było złożenie wniosku.
2. brak zwrotu lub umorzenie
W przypadku dofinansowania części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej (na podstawie art. 15zzc specustawy) jednym z warunków otrzymania pomocy było prowadzenie przez samozatrudnionych działalności co najmniej przez okres pobierania dofinansowania. W przypadku zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej w tym okresie samozatrudnieni powinni zwrócić otrzymane dofinansowanie bez odsetek, proporcjonalnie do okresu nieprowadzenia działalności gospodarczej.
Jednak zgodnie z nowymi przepisami, podobnie jak w przypadku nowej dotacji dla mikro i małych przedsiębiorców, w sytuacji śmierci samozatrudnionego w okresie pobierania dofinansowania udzielonego przez starostę, jego spadkobiercy nie będą zobowiązani do zwrotu dofinansowania z tytułu nieprowadzenia działalności gospodarczej przez okres, na który zostało ono przyznane. Analogiczny mechanizm znajdzie zastosowanie w przypadku mikroprzedsiębiorców, którzy zdecydowali się na uzyskanie bezzwrotnej pożyczki ze środków Funduszu Pracy. W razie ich śmierci w okresie trzech miesięcy od dnia udzielenia pożyczki będzie ona – wraz z odsetkami – podlegać umorzeniu.
Zmianie ulegnie także sytuacja spadkobierców przedsiębiorców, którzy z uwagi na niejasne dotychczas regulacje dokonali zwrotu otrzymanego dofinansowania lub spłaty pożyczki. Osoby te mogą wystąpić do starosty o zwrócenie im oddanego dofinansowania lub przekazanie im kwoty spłaconej pożyczki. Zwrot świadczeń bez odsetek powinien nastąpić wówczas w ciągu 30 dni od dnia doręczenia staroście wniosku w tym zakresie.
3. podpis osobisty i zaufany na równi z własnoręcznym
Dotychczasowe przepisy wskazywały, że we wszelkich sprawach dotyczących udzielenia przedsiębiorcom określonego wsparcia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych podpis zaufany oraz podpis osobisty są równoważne z podpisem własnoręcznym. Miało to szczególne znaczenie w przypadku zawierania przez przedsiębiorców umów, na mocy których otrzymywali oni dofinansowania. Nowe przepisy rozszerzają katalog form wsparcia, przy których podpis własnoręczny będzie mógł zostać zastąpiony podpisem zaufanym lub osobistym. Tych ostatnich będą mogli użyć także przedsiębiorcy starający się o dofinansowanie od starosty, a także jednorazową dotację dla mikro i małych firm z określonym kodem PKD.