Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nakazał trzem instytucjom finansowym zaprzestanie praktyk polegających na zachowywaniu całej prowizji, nawet jeśli konsument zapłacił całą pożyczkę przed terminem.
Obowiązek proporcjonalnego obniżenia kosztów kredytu przy wcześniejszej jego spłacie wynika z art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2019 r. poz. 1083). Prezes UOKiK nakazał firmom Vivus Finance i Zaplo natychmiastowe zaprzestanie zakwestionowanej praktyki. W ich wypadku decyzje nie są jeszcze prawomocne (firmy złożyły już nawet odwołania od niej) i dotyczą osób, które w okresie od 16 maja 2016 r. aż do uprawomocnienia się decyzji urzędu, spłaciły pożyczkę przed terminem. Trzecia decyzja dotyczy Banku Pocztowego (chodzi o osoby, które między 1 marca 2015 r. a 30 czerwca 2016 r. zawarły umowę „Pożyczka na poczcie”) i ta jest prawomocna. Ponadto firma ta zobowiązała się do usunięcia skutków stosowanej praktyki, co UOKiK zaakceptował.
Wszystkie trzy spółki muszą poinformować klientów, których dotyczy decyzja, o prawie złożenia reklamacji. Następnie muszą ją rozpatrzyć w terminie 30 dni, obniżając prowizję proporcjonalnie do tego, o ile wcześniej nastąpiła spłata kredytu i zwrócić nadwyżkę pobranej kwoty. Jej wysokość ma zostać wyliczona metodą liniową. Najpierw instytucja finansowa musi określić, jaka część kosztów kredytu przypada na jeden dzień, a następnie pomnożyć tę wartość przez liczbę dni, które pozostały do terminu spłaty.
– Metoda liniowa jest zgodna z brzmieniem przepisów i w pełni transparentna dla konsumentów. To właśnie liniowy mechanizm obliczania zwrotu opłat klientom jest najkorzystniejszy i uczciwie wypełnia wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – mówi Tomasz Chróstny, prezes UOKiK.
– Oczekuję tym samym, że wszystkie instytucje finansowe będą ją stosować przy rozliczeniach przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego. Takie stanowisko przedstawiliśmy również w październiku 2019 r. na spotkaniu ze Związkiem Banków Polskich – podkreśla Chróstny.
Chodzi o wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 11 września 2019 r., który rozstrzygnął wątpliwości Sądu Rejonowego Lublin-Wschód sformułowane w pytaniu prejudycjalnym. Orzeczenie to pokazuje sądom krajowym, jak interpretować przepisy o konieczności zwrotu przez kredytodawcę części całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty oraz jak orzekać w odniesieniu do roszczeń konsumentów.
Podobne stanowisko ws. interpretacji art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim Rzecznik Finansowy i Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przestawili już w maju 2016 r. Znalazło ono następnie wyraz w kilku decyzjach UOKiK: ws. firmy Aasa z września 2019 r. oraz ws. Eurocent, iCredit oraz Optima z listopada 2019 r. Wobec dwóch ostatnich firm orzeczono także kary finansowe za inne nieuczciwe praktyki, odpowiednio w wysokości 900 tys. zł (za naliczanie kary umownej w przypadku braku poręczenia) oraz prawie 400 tys. (za wliczanie prowizji do kwoty udzielonego kredytu).
