Uproszczenia akcyzowe korzystne dla użytkowników fotowoltaiki i generatorów prądu

Zmiany, które weszły w życie z początkiem 2023 r., powinny ucieszyć firmy i samorządy korzystające z energii wytworzonej w mikro i małych instalacjach OZE

Zracjonalizowane i zliberalizowane zostały bowiem przepisy podatkowe dotyczące drobnych wytwórców energii z OZE. Użytkownicy fotowoltaiki i generatorów prądu powinni więc sprawdzić, czy obecnie są zobowiązani do rejestracji akcyzowej, składania deklaracji oraz prowadzenia ewidencji akcyzowych. Może się bowiem okazać, że obowiązki te już ich nie dotyczą.

Kiedy zwolnienie

Przypomnijmy, że energia elektryczna jest jednym z wyrobów akcyzowych. Podmiot, który ją wyprodukował i zużył, także gdy nie posiada koncesji, musi liczyć się z opodatkowaniem podatkiem akcyzowym.

Równocześnie przepisy przewidują zwolnienie od akcyzy zużycia energii elektrycznej wyprodukowanej z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW przez podmiot, który tę energię zużywa.

W przypadku wykorzystywania do produkcji energii elektrycznej wyrobów energetycznych innych niż pochodzące z odnawialnych źródeł energii, wspomniane zwolnienie od akcyzy może być stosowane pod warunkiem, że od tych wyrobów energetycznych została zapłacona akcyza w należnej wysokości.

Jak było

Dotychczas brak efektywnego opodatkowania akcyzą nie oznaczał, że podmioty gospodarcze wytwarzające energię w mikro i małych instalacjach OZE (np. użytkujące instalacje fotowoltaiczne) mogły zapomnieć o podatku akcyzowym. Podlegały one bowiem dodatkowym obowiązkom określonym w ustawie akcyzowej, takim jak składanie (najczęściej zerowych) deklaracji akcyzowych oraz prowadzenie ewidencji ilościowej energii elektrycznej.

Co ciekawe, od dłuższego czasu przepisy akcyzowe nie zobowiązywały ich już do dokonania rejestracji akcyzowej, co oznacza, że do realizacji obowiązków sprawozdawczych i ewidencyjnych były zobligowane podmioty, których organy Krajowej Administracji Skarbowej nie widziały w rejestrze akcyzowym (CRPA).

Koniec z deklaracjami (do 1 MW)

Najbardziej kontrowersyjnym z obowiązków, którym podlegali przedsiębiorcy zużywający energię elektryczną wytworzoną na własne potrzeby, było przed 2023 r. składanie deklaracji na potrzeby podatku akcyzowego, mimo stosowania przez nich wspomnianego wyżej zwolnienia z podatku.

Dotychczasowe regulacje nakładały bowiem taki obowiązek w bardzo szerokim zakresie. Wyłączenie obejmowało jedynie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.

Na szczęście akcyzowy obowiązek sprawozdawczy dla posiadaczy drobnych instalacji wytwórczych odszedł już w przeszłość. Od 2023 r. wyłączeniem z obowiązku składania deklaracji zostali objęci również podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, którzy zużywają energię elektryczną wyprodukowaną przez siebie z generatorów o łącznej mocy nie większej niż 1 MW.

Warunkiem jest, aby od wyrobów energetycznych zużytych do wytworzenia tej energii została zapłacona akcyza w należnej wysokości. Warunek ten nie dotyczy, rzecz jasna, energii wytwarzanej w instalacjach fotowoltaicznych (ze względu na wspomniane zwolnienie z podatku).

Tym samym podmioty te nie mają już obowiązku wykazywania ilości zużytej energii elektrycznej objętej zwolnieniem od akcyzy w deklaracjach podatkowych.

Niepotrzebna ewidencja (do 1 MW)

Do końca 2022 r. obowiązku prowadzenia ewidencji ilościowej energii elektrycznej nie miały podmioty produkujące energię elektryczną z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW, która nie jest dostarczana do instalacji połączonych i współpracujących ze sobą, służących do przesyłania tej energii, lecz jest zużywana przez ten podmiot.

Tym samym użytkownicy instalacji, z których nadwyżki niezużytej energii były odprowadzane do sieci (np. prosumenci), musieli skrupulatnie odnotowywać w ewidencji akcyzowej ilość energii wyprodukowanej i zużytej.

Od 2023 r. obowiązku tego nie mają już podmioty zużywające na własne potrzeby energię elektryczną wytworzoną przez siebie z generatorów o łącznej mocy do 1 MW.

Natomiast te, które w dalszym ciągu muszą ewidencjonować wyprodukowaną przez siebie energię elektryczną pochodzącą z OZE (z uwagi na przekroczenie progu 1 MW), mogą szacunkowo określać ilość energii, jeżeli nie dysponują urządzeniami pomiarowymi.

Samorządy jeszcze korzystniej

Zmiany powinny szczególnie ucieszyć urzędników odpowiedzialnych za rozliczenia podatkowe jednostek samorządu terytorialnego (JST).

Przede wszystkim zakres zwolnienia od akcyzy został skrojony bardziej pod ich potrzeby. Nadal zwolnione od akcyzy jest zużycie energii elektrycznej przez podmiot, który wyprodukował ją z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW. Jednak w przypadku jednostki samorządu terytorialnego produkującej energię elektryczną z OZE łączna moc generatorów jest od 1 stycznia 2023 r. ustalana odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych danej JST.

Na potrzeby określenia obowiązków JST ustawa akcyzowa zdefiniowała jednostki organizacyjne JST jako jednostki budżetowe lub samorządowe zakłady budżetowe, urzędy gminy, starostwa powiatowe oraz urzędy marszałkowskie.

Tym samym, jeżeli przykładowo jednostki organizacyjne gminy (szkoły, przedszkola etc.) zużywają energię z własnych instalacji fotowoltaicznych, ale żadna z tych jednostek nie korzysta z generatorów o łącznej mocy powyżej 1 MW, to gmina może skorzystać ze zwolnienia z akcyzy w odniesieniu do całości energii pochodzącej z tego typu instalacji.

Równocześnie taka gmina nie będzie obowiązana do rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CRPA), a jeśli już się w nim znajduje, to powinna się teraz wyrejestrować.

Gdy natomiast łączna moc generatorów przekroczy 1 MW w którejś z jednostek organizacyjnych, wówczas JST będzie musiała wskazać w zgłoszeniu rejestracyjnym adresy miejsc zużycia energii z tych generatorów wyłącznie przez jednostkę organizacyjną, która przekroczyła wspomniany próg.

Warto zaznaczyć, że JST produkujące w podległych im jednostkach organizacyjnych energię elektryczną z OZE zostały zwolnione również z obowiązków związanych ze składaniem deklaracji i prowadzeniem ewidencji akcyzowej w tym zakresie.

Uproszczenia te nie będą miały jednak zastosowania w razie przekroczenia przez generatory wykorzystywane przez daną jednostkę organizacyjną do produkcji energii mocy 1 MW (podobnie jak w przypadku rejestracji akcyzowej w CRPA). W takiej sytuacji JST będzie musiała:

• uwzględnić w deklaracji akcyzowej nadwyżkę energii zużytej przez taką jednostkę organizacyjną ponad 1 MW, oraz
• ująć tę nadwyżkę w ewidencji akcyzowej, którą w takiej sytuacji JST będzie nadal zobowiązana prowadzić.

Uproszczenia nie tylko dla OZE

Tegoroczne zmiany nie dotyczą wyłącznie zużycia energii z mikro i małych instalacji OZE, takich jak instalacje fotowoltaiczne. Podatnicy będą mogli korzystać z tych uproszczeń (poza dodatkowymi preferencjami dla JST) również w odniesieniu do innych generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW (pod warunkiem, że od wyrobów akcyzowych wykorzystanych do wytworzenia energii została zapłacona akcyza w należnej wysokości), niezależnie od tego, czy są one przyłączone do sieci, np. w przypadku zużycia energii z generatorów awaryjnych. ©℗