- Wytwarzanie energii elektrycznej, jej dystrybucja i obrót to działalność wymagająca koncesji na gruncie regulacji prawa energetycznego. Realizacja inwestycji, jak również eksploatacja instalacji wytwórczych, może wymagać właściwych decyzji lub pozwoleń środowiskowych - wyjaśnia Jakub Kasnowski, radca prawny i senior associate w Energy & Resources Group w Deloitte.
W klastrach energii współpracuje ze sobą już nawet kilkaset przedsiębiorstw z bardzo wielu branż, nie tylko energetycznej, i dziesiątki gmin. Skąd takie zainteresowanie?
Niewątpliwie klastry nie powstawałyby w takim tempie, gdyby inwestujący w te przedsięwzięcia nie widzieli w takich inicjatywach określonych i mierzalnych korzyści. One mogą być zresztą bardzo różne.
Dla przedsiębiorstwa o znacznym zużyciu energii na terenie wiejskim ewidentnym zyskiem z uczestnictwa w klastrze może być stabilizacja dostaw w obszarze charakteryzującym się niską jakością infrastruktury sieciowej. Dla wytwórcy korzyścią taką może być np. zabezpieczenie sprzedaży wytwarzanej energii. Dla odbiorców energii będących członkami klastra możliwą zachętą może być obniżenie kosztów dystrybucji w przypadku wprowadzenia regulacji w zakresie taryf dla klastrów energii. Wreszcie dla przedsiębiorstw dystrybucyjnych korzyścią może być wsparcie w zarządzaniu nieefektywną infrastrukturą na końcówkach sieci na obszarach wiejskich.
Potencjalnych korzyści można sobie wyobrazić bardzo wiele. Nie w każdym przypadku wystąpienie tych korzyści musi być warunkowane specjalną regulacją klastrową. Niewątpliwe pozytywny wpływ na zainteresowanie klastrami energii ma zaangażowanie Ministerstwa Energii, dla którego rozwój struktur klastrowych zdaje się być jednym z priorytetów podejmowanych działań.
No właśnie, bo okazuje się, że nie trzeba było wcale wielu uregulowań, wystarczyła wyraźna zachęta ze strony resortu, by klastry energii zaczęły pojawiać się jeden za drugim.
Tak, bo nic nie stoi na przeszkodzie, by struktury klastrowe powstawały na podstawie już istniejących regulacji. Nawet otrzymanie wsparcia finansowego nie wymaga specjalnej regulacji prawnej, bo może mieć ono charakter inwestycyjny, tak jak jest to planowane w ramach POIiŚ 2014-2020. Kluczowe jest, by takie przedsięwzięcie, czyli pewna konsolidacja lokalnych podmiotów, przynosiło większe korzyści niż indywidualne działanie tychże jednostek. Niewykluczone też, że przewrotnie to właśnie bardzo ogólny charakter obowiązujących regulacji sprzyja łączeniu się wytwórców i odbiorców. Jednak każdy medal ma dwie strony. Bo brak bardziej szczegółowych regulacji dotyczących operacyjnej strony funkcjonowania przedsięwzięć klastrowych może też zniechęcać niektóre podmioty do inwestowania w takie inicjatywy.
Co zatem powinny zrobić firmy, które chciałyby zainicjować klaster lub dołączyć do struktury?
Podmioty zainteresowane, wśród których powinien znaleźć się co najmniej jeden wytwórca, powinny zawrzeć w formie pisemnej umowę, w której wskażą koordynatora klastra lub zobowiążą się do jego powołania. Obecnie, zgodnie z intencjami przedstawicieli Ministerstwa Energii, wiemy, że klaster energii to modelowo umowa pisemna pomiędzy członkami zawarta w celu wspólnej realizacji działań zmierzających do zabezpieczenia zapotrzebowania na energię elektryczną lub paliwa na danym obszarze, w której strony będą musiały wyznaczyć koordynatora klastra. Istotne, że na terenie działania klastra to nie więcej niż jeden powiat lub pięć gmin.
Co jeszcze należałoby wziąć pod uwagę przy tworzeniu klastra?
Warto pamiętać, aby umowa ta miała elastyczną strukturę, umożliwiającą przystępowanie nowych członków, jak również ich wystąpienie z klastra. Poza powyższym, biorąc pod uwagę obowiązujące regulacje, mamy do czynienia z pełną swobodą podmiotów zainteresowanych. Z ostrożności, jak w każdym biznesie, za pożądane należy uznać spisanie warunków współpracy, obowiązków stron oraz warunków zakończenia takiej współpracy. Oczywiście mówimy tu jedynie o spełnieniu warunków definicyjnych klastra. Żeby klaster funkcjonował, konieczne jest dopełnienie wszelkich innych formalności, które byłyby wymagane dla odrębnego funkcjonowania elementów klastra, np. koncesyjnych, środowiskowych, handlowych (odpowiednie umowy).
Pamiętać bowiem należy, że wytwarzanie energii elektrycznej, jej dystrybucja i obrót to działalność wymagająca koncesji na gruncie regulacji prawa energetycznego. Realizacja inwestycji, jak również eksploatacja instalacji wytwórczych, może wymagać właściwych decyzji lub pozwoleń środowiskowych. Prowadzenie działalności może też wymagać zawarcia określonych umów w zakresie realizacji inwestycji, dostaw substratów czy prowadzenia prac serwisowych. Powyższe wpływa na potencjalną złożoność struktury klastrowej, która w zależności od liczby zaangażowanych podmiotów może przybrać wymiar wymagający profesjonalnego zarządzania, w tym wsparcia w zakresie właściwego ułożenia stosunków formalno-prawnych pomiędzy uczestnikami.
