Subskrybuj nas na Youtube
Ograniczenia w dostawie energii, jakie w sierpniu 2015 r. przeżyła Polska, nasiliły dyskusję o bezpieczeństwie energetycznym i budowie nowych mocy. Skądinąd słusznie. Są jednak i inne sposoby na poprawę stanu zaopatrzenia w energię – może nieco mniej spektakularne niż wielkie inwestycje, ale mogą być co najmniej równie skuteczne. Większa efektywność w wykorzystaniu już produkowanej energii to nie tylko oddalenie groźby blackoutu, lecz także czystsze środowisko (skoro potrzeba mniej energii, to i mniej paliw trzeba spalić, by wyprodukować potrzebną jej ilość) i korzyść dla kieszeni konsumentów. Polska ma w tej dziedzinie spory potencjał, a ustawa o efektywności energetycznej, która weszła w życie w październiku 2016 r. ma ułatwić jego wykorzystanie.
Pole do popisu jest – efektywność energetyczna naszej gospodarki jest wciąż dwukrotnie niższa niż średnia unijna. Ma to bezpośrednie przełożenie na finanse: jesteśmy krajem, w którym wydatki na zaopatrzenie w wodę i energię elektryczną są największe w Europie. Większość – aż 90 proc. – gmin w Polsce uważa, że zbyt wysokie. Można je ograniczyć? Można. Tyle że nie mówimy już o wielkich inwestycjach, lecz o tysiącach drobniejszych działań i inicjatyw. One również są kosztowne, ale w ostatecznym efekcie bardzo opłacalne.
Co mogą zrobić samorządy? Wiele. W grę wchodzą programy termomodernizacyjne budynków ograniczające zapotrzebowanie na energię, wspieranie tzw. inteligentnych budynków (oszczędniej zarządzających energią), inteligentne oświetlenie uliczne. Spory potencjał dla oszczędności kryje się w gospodarce wodno-ściekowej, gdzie można z jednej strony zmniejszać ilość energii potrzebnej do oczyszczania ścieków dzięki nowym technologiom, z drugiej – zmniejszać zużycie poprzez zwykłą oszczędność.
Samorządy podejmują takie działania od dawna, by wspomnieć tylko programy termomodernizacyjne czy chociażby dopłaty do wymiany okien i prace nad inteligentnym oświetleniem ulic. Większość tych działań wynikała z prostego rachunku ekonomicznego i dostępności unijnych funduszy na dopłaty. Te motywacje oczywiście nie znikną, ale nowa ustawa o efektowności energetycznej da gminom dodatkową motywację.
Trzeba przyznać, że i przed wejściem w życie nowej wersji ustawy samorządy nie zasypiały gruszek w popiele. Trudno wymienić tysiące inicjatyw, które podjęto, ale ich efekty są widoczne gołym okiem – np. intensywne programy termodernizacyjne spowodowały wyraźny spadek zapotrzebowania na ciepło sieciowe. Różnego rodzaju programy efektywnościowe trwają od lat. W Płocku, w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, zakończyła się modernizacja 28 budynków oświatowych oraz częściowo urzędu miasta, co pozwoli zmniejszyć zużycie energii cieplnej o ponad 25 proc., a elektrycznej o blisko 33 proc. (oczywiście w skali tych budynków, a nie całego miasta). Formułę PPP wykorzystała również podwarszawska Kobyłka, gdzie przeprowadzono kompleksową modernizację energetyczną budynków. W Gdyni oszczędność energii łączy się z oszczędnością pieniędzy. Jako jeden z pierwszych samorządów w Polsce Gdynia od 2013 r. organizuje grupowe zakupy energii elektrycznej. Oszczędności osiągnięte w przetargu na 2016 rok dla całej grupy zakupowej względem cen cennikowych wyniosły 50 proc. (ok. 14 mln zł dla grupy, w tym Gdynia zaoszczędziła około 7 mln zł). W 2015 r. powstała również grupa zakupowa na dostawy gazu ziemnego. Oszczędności dla całej grupy w 2016 r. wyniosły 23 proc. (około 4,6 mln zł, w tym dla samej Gdyni około 300 tys. zł). Wskutek uzyskania wysokich oszczędności w 2016 r. Gdynia zainicjowała powstanie kolejnej grupy zakupowej gazu – również na 2017 r. Przystąpiło do niej 19 jednostek samorządu terytorialnego województwa pomorskiego. Grupowy zakup energii elektrycznej w rozbiciu na dostawę i dystrybucję pozwolił otrzymać ceny średnio o 48 proc., a gazu o 17,76 proc. niższe w stosunku do standardowych cen cennikowych na rok 2017.
To nie były jedyne działania. Siłami powołanego 1 marca 2014 r. w Urzędzie Miasta Gdyni Samodzielnego Referatu ds. Energetyki Miasto Gdynia prowadzi system monitoringu zużycia energii. Miasto realizuje politykę modernizacji oświetlenia ulicznego i budowy nowych energooszczędnych punktów oświetlenia. Obecnie tworzy również system informatyczny do gromadzenia danych dotyczących zużycia energii, jak np. faktury za prąd, w zarządzanych przez siebie budynkach. Podobne systemy posiada dopiero kilka gmin w Polsce. A czekają nowe wyzwania.
Nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej dała możliwość tworzenia klastrów energetycznych. Nałożyła jednak na gminę dodatkowe obowiązki. Jednym z nich jest obowiązek publikowania informacji o działaniach mających na celu podnoszenie efektywności energetycznej, a w tym zakresie wdraża się liczne projekty.
– W Gdyni najważniejsze z nich to: kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej oraz komunalnych mieszkalnych i rozwój zrównoważonego transportu poprzez zakup ekologicznego taboru wraz z rozbudową infrastruktury trolejbusowej – zapowiada Marek Stępa, wiceprezydent miasta.
Dodatkowe obowiązki
Obowiązująca od 1 października 2016 r. ustawa o efektywności energetycznej zobowiązuje przedsiębiorstwa energetyczne, niektórych odbiorców końcowych oraz gminy i inne jednostki sektora publicznego, do inicjowania działań mających na celu podnoszenie efektywności energetycznej.