Prezenty dla zatrudnionych bez dodatkowych obciążeń składkowych

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności:

• wynagrodzenia zasadnicze,
• wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
• różnego rodzaju dodatki,
• nagrody,
• ekwiwalenty za niewykorzystany urlop,
• inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona,
• świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika,
• wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f.).

Przychód może mieć postać nie tylko pieniężną, lecz także rzeczy (produktu), usługi czy prawa. To, czy dana należność, wypłata pieniężna lub świadczenie jest przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustalają organy podatkowe.

Przychody pracownika

Z przeglądu interpretacji organów podatkowych wynika, że przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść przytoczonego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika należy zaliczyć praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, lecz także wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy. Oznacza to, że do przychodów pracownika ustawodawca zaliczył nie tylko pieniądze, lecz także wartość świadczeń w naturze czy świadczeń nieodpłatnych otrzymanych od pracodawcy.

Darowizna poza zasięgiem PIT

W art. 2 u.p.d.o.f. przewidziane zostały sytuacje, w których uzyskanie korzyści majątkowej mieszczącej się w definicji przychodu nie spowoduje jednak powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród wyłączeń wskazanych w tym przepisie w ust. 1 pkt 3 wskazane zostały przychody podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Przepis ten dotyczy sytuacji podatników osiągających dochód (przychód), który co do zasady może podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a który uzyskany został przez nich w sposób nieodpłatny, na podstawie jednego z tytułów wymienionych w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jego rolą jest zapobieżenie sytuacji, w której to samo przysporzenie majątkowe powodowałoby powstanie obowiązku podatkowego w dwóch podatkach, czego skutkiem byłoby podwójne opodatkowanie tego samego przysporzenia majątkowego.

Na mocy ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Natomiast umowa darowizny zdefiniowana została w art. 888 par. 1 kodeksu cywilnego. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Kwestia opodatkowania nieodpłatnych świadczeń otrzymywanych przez pracowników od pracodawców budziła wątpliwości po stronie pracowników oraz pracodawców i prowadziła do sporów interpretacyjnych. Orzecznictwo sądów administracyjnych w tej materii również było niejednolite. Zagadnienie to zostało ostatecznie rozstrzygnięte przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13). TK stwierdził, że nie wszystkie świadczenia otrzymywane przez pracowników od pracodawców można uznać za przychód w rozumieniu u.p.d.o.f. Ponadto sformułował przesłanki decydujące o uzyskaniu przez pracownika przychodu z nieodpłatnego świadczenia:

1) zostało spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z niego w pełni dobrowolnie);

2) zostało spełnione w interesie pracownika (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosło mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść; „jest to również forma przysporzenia majątkowego (wydanie rzeczy, realizacja usługi), obok powiększenia aktywów finansowych w razie np. wypłaty nagrody”;

3) korzyść po stronie pracownika jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów) – świadczenie musi być zindywidualizowane, skierowane do konkretnej osoby (imiennie), a nie do ogółu;

4) świadczenie zostało „otrzymane” (nieodpłatne świadczenia uzyskują status przychodu tylko w chwili realnego otrzymania ich o określonej wartości) – w przeciwieństwie do pieniędzy lub wartości pieniężnych, które są przychodem w momencie wypłaty lub postawienia do dyspozycji. Trybunał zauważył, że „pracodawcy (poza wyjątkowymi sytuacjami) nie dokonują darowizn na rzecz swoich pracowników. Jednocześnie jest oczywiste, że wynagrodzenie za pracę może przybierać nie tylko postać pieniężną, lecz także postać różnego rodzaju świadczeń, które – nawet nieujęte w umowie o pracę – w praktyce są postrzegane jako jego element. Gdyby się zdarzyło, że pracodawca rzeczywiście chce obdarować konkretnego pracownika, np. z okazji jubileuszu zatrudnienia wręcza mu zegarek, wówczas korzyść tę należałoby potraktować jako podlegającą ustawie o podatku od spadków i darowizn. A zatem to nie zamiar obdarowania stanowi kryterium odróżnienia świadczeń pracodawcy, o których wartość należy podnieść podlegający opodatkowaniu dochód pracownika, od tych, które jego dochodu nie zwiększają. Kryterium tym musi być obiektywna ocena, czy świadczenie leżało w interesie pracownika, a jest tak wtedy, gdy stanowi ono realne przysporzenie majątkowe (korzyść), którego efekt jest uchwytny w jego majątku'.

Pracodawcy, kierując się dobrym zwyczajem, decydują się przekazywać pracownikom drobne upominki z różnych okazji, np. świąt, jubileuszy, odejścia długoletniego i zasłużonego pracownika na emeryturę, narodzin dziecka, ślubu, ukończenia studiów itp. Motywem jest tu wyłącznie chęć uhonorowania, podziękowania, uczczenia, gratulacji, bez żadnych zobowiązań.

Pracodawcy, zwracając się do dyrektora Krajowej Izby Podatkowej o wydanie interpretacji, podkreślają, że przekazywanie prezentów nie zależy od wykonywania pracy czy jej rezultatów, wyników. Nie stanowi dodatkowej formy wynagrodzenia, do którego zobowiązuje umowa o pracę bądź inny akt, jak również nie wiąże się z jakimkolwiek świadczeniem wzajemnym ze strony pracownika.

Uwaga! Przekazywanie prezentów pracownikowi spełnia tym samym kluczową dla darowizny cechę braku ekwiwalentności (świadczeń wzajemnych). Przykładami takich upominków są:

• bony/karty podarunkowe, vouchery do placówek usługowych,
• kwiaty,
• słodycze,
• zegarki, drobny sprzęt AGD, portfele, pióra,
• kosze z artykułami spożywczymi.

W konsekwencji, z uwagi na wyłączenie z opodatkowania na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., wartość wręczonych pracownikom prezentów okolicznościowych nie stanowi dla nich przychodu ze stosunku pracy.

Tym samym nie podlegają one również wliczeniu do podstawy wymiaru składek ZUS. ©℗