Matka może przerwać urlop macierzyński, gdy dziecko trafia do szpitala

Kilka tygodni temu urodziłam zbyt wcześnie dziecko, które wciąż wymaga opieki szpitalnej. Czy mogę przełożyć część urlopu macierzyńskiego i pobieranie zasiłku na późniejszy okres?

Na początku trzeba wspomnieć, że trwają prace nad nowelizacją przepisów kodeksu pracy i ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa), które mają przyznać rodzicom hospitalizowanych wcześniaków uzupełniający urlop macierzyński oraz odpowiednio zasiłek macierzyński za ten okres. Nie jest jeszcze przesądzone, czy przepisy te wejdą w życie.

Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują takiego uprawnienia, dlatego urodzenie wcześniaka, który podlega hospitalizacji, nie daje prawa do przedłużenia prawa do urlopu macierzyńskiego i okresu wypłaty zasiłku.

Trzeba jednak zwrócić uwagę na obowiązujący art. 181 kodeksu pracy. Zgodnie z nim w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala. Przepisy kodeksu pracy pozwalają zatem „przenieść” urlop macierzyński na późniejszy okres.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego wynika z art. 29 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim zasiłek macierzyński przysługuje m.in. ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko.

Również opiekuńczy

Może się zatem pojawić pytanie, czy i jakie świadczenia przysługują kobiecie, która w związku z hospitalizacją dziecka przesunie urlop macierzyński. Trzeba odwołać się w tym miejscu do „Komentarza do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ‒ wybrane zagadnienia”, stanowiącego załącznik do wytycznych członka zarządu nadzorującego pion świadczeń i orzecznictwa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS stwierdza, że „w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej ubezpieczona, która pobrała zasiłek macierzyński za okres 8 tygodni po porodzie, może przerwać pobieranie zasiłku, a pozostały okres zasiłku macierzyńskiego wykorzystać w terminie późniejszym, od dnia następnego po wypisaniu dziecka ze szpitala. W przypadku, gdy ubezpieczonej, która przerwała pobieranie zasiłku macierzyńskiego, zostanie wystawione zaświadczenie lekarskie o konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem przebywającym w szpitalu, za ten okres przysługuje jej, na ogólnych zasadach, prawo do zasiłku opiekuńczego”.

Możemy mieć więc do czynienia z sytuacją, że matka przerywająca urlop macierzyński otrzyma również zwolnienie lekarskie w związku z opieką nad chorym dzieckiem i będzie z tym dzieckiem przebywać w szpitalu. Wtedy za ten czas otrzyma zasiłek opiekuńczy na ogólnych zasadach w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, ale za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. W tym limicie należy również uwzględnić dni zasiłku opiekuńczego wykorzystane już w tym roku kalendarzowym z tytułu opieki na inne dziecko, także przez drugiego rodzica. Zatem, aby nie zostać bez świadczeń, pracownica może przesunąć urlop macierzyński o maksymalnie 60 dni. Teoretycznie może się też zdarzyć, że pracownica przerwie urlop, ale nie otrzyma takiego zwolnienia lekarskiego, co będzie oznaczało, że musi wrócić do pracy.

Warto podkreślić, że w każdym wypadku matka musi wykorzystać 8 tygodni urlopu macierzyńskiego. Dopiero po tym okresie możliwe jest przesunięcie urlopu.

Także ojciec lub inny członek rodziny

Warto zwrócić uwagę na uprawnienie, z którego mogą skorzystać ojciec dziecka lub inni członkowie najbliższej rodziny, w przypadku gdy przejmują opiekę nad dzieckiem, gdy matka wymaga hospitalizacji. Zgodnie z art. 32a ust. 1 ustawy zasiłkowej, w przypadku gdy ubezpieczona matka dziecka przed upływem 8 tygodni po porodzie przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, ubezpieczonemu ojcu dziecka albo innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje dodatkowo zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Po upływie tego okresu, w razie dalszej hospitalizacji matki, ojciec dziecka (inny członek rodziny) może skorzystać z zasiłku opiekuńczego na zasadach ogólnych albo rozpocząć korzystanie z urlopu macierzyńskiego zamiast matki i pobieranie zasiłku macierzyńskiego.

Przepisy nie definiują, kogo należy uznać za „członka najbliższej rodziny” w rozumieniu tych przepisów. ©℗