Subskrybuj nas na Youtube
Kodeks pracy dopuszcza podejmowanie działalności zarobkowej w czasie przebywania przez pracownika na urlopie rodzicielskim. Pracownik może bowiem połączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u macierzystego pracodawcy, ale w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy. Tak wynika z art. 1821e kodeksu pracy (dalej: k.p.).
Podjęcie pracy następuje na wniosek pracownika składany w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wniosku.
O powrót do obowiązków służbowych w czasie przebywania na urlopie rodzicielskim może wnioskować osoba zatrudniona w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. Osoba na pełnym etacie może pracować maksymalnie na pół etatu. Pozostałą część dotychczasowego wymiaru zajmie sprawowanie opieki nad dzieckiem. Także pracownik niepełnoetatowy może łączyć pracę zawodową z urlopem rodzicielskim, o ile jego wymiar czasu pracy jest nie niższy niż pół etatu. Pracownik podejmuje zadania służbowe w ograniczonej skali, a urlopu udziela się wtedy na pozostałą liczbę godzin z wymiaru czasu pracy.
przykład 1
U niepełnoetatowca
Pracownica zatrudniona na trzy czwarte etatu zakończyła 10 lipca urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni. Od 11 lipca rozpoczęła urlop rodzicielski na podstawie złożonego wniosku w wymiarze 32 tygodni. Na trzy tygodnie przed tą datą złożyła wniosek o zgodę na podjęcie w tym okresie pracy w wymiarze jednej ósmej etatu. Pracodawca uwzględnił wniosek. Oznacza to, że udzielił pracownicy urlopu rodzicielskiego na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy, tj. na pięć ósmych etatu.
przykład 2
Stawka godzinowa
Pracownica jest zatrudniona na siedem ósmych etatu z wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej 30 zł. Łączy ona korzystanie urlopu rodzicielskiego z pracą na jedną czwartą etatu. Zasiłek macierzyński wynosi 81,5 proc., lecz przysługuje jej w wysokości zmniejszonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego, tj. zmniejszonej o dwie siódme (1/4 : 7/8 = 2/7, tj. 0,29).
Za okres urlopu rodzicielskiego przypadającego na 31 dni sierpnia pracownica powinna otrzymać zasiłek macierzyński w wysokości 2554,09 zł, co wynika z następujących obliczeń:
4271,36 zł (podstawa wymiaru zasiłku),
4271,36 zł : 30 = 142,38 zł (pełna dniówka zasiłku macierzyńskiego – 100 proc. wymiaru),
142,38 zł x 81,5 proc. = 116,04 zł (dniówka zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego – 81,5 proc. podstawy wymiaru)
116,04 zł x 0,29 = 33,65 zł (kwota zmniejszenia dniówki zasiłku macierzyńskiego)
116,04 zł – 33,65 zł = 82,39 zł (nowa dniówka zasiłku macierzyńskiego)
82,39 zł x 31 dni = 2554,09 zł.
przykład 3
Zasiłek opiekuńczy
Pracownica zatrudniona na pełen etat zakończyła urlop macierzyński 22 lipca br., a od 23 lipca zaczęła korzystać z urlopu rodzicielskiego płatnego stawką 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Od tego też dnia łączy urlop rodzicielski z pracą na pół etatu. Pracownica w sierpniu nabyła prawo do zasiłku opiekuńczego za pięć dni. Wynagrodzenie pracownicy jest ustalone w stawce godzinowej 30 zł. W czasie pracy na pół etatu pracuje ona po 20 godzin tygodniowo (od poniedziałku do piątku po cztery godziny). Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego wynosi 4349,02 zł.
Pracownicy przysługuje za sierpień:
• zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego obniżony odpowiednio w związku z łączeniem go z pracą oraz
• zasiłek opiekuńczy, którego podstawę stanowi uzupełnione wynagrodzenie za pracę w obniżonym wymiarze za sierpień.
W trakcie lipca pracownica zmieniła wymiar czasu pracy z pełnego wymiaru na pół, co oznacza, że należy ten miesiąc potraktować jak niepełny miesiąc zatrudnienia, przyjmując wynagrodzenie za pracę w nowym wymiarze.
Wynagrodzenie w stawce godzinowej traktuje się jak stałe, co oznacza, że podstawę zasiłkową stanowi wynagrodzenie za sierpień, będące iloczynem stawki oraz liczby godzin, które pracownica by przepracowała w sierpniu na pół etatu, gdyby nie konieczność sprawowania opieki.
Pełne miesięczne wynagrodzenie za sierpień wynosi więc:
30 zł x 84 godz. (168 godz. x 1/2) = 2520 zł.
Zatem po pomniejszeniu o 13,71 proc. podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego wynosi 2174,51 zł.
Zasiłek opiekuńczy za pięć dni należy zatem obliczyć następująco:
2174,51 zł : 30 = 72,48 zł;
72,48 zł x 80 proc. = 57,98 zł;
57,98 zł x 5 dni = 289,90 zł
Za sierpień pracownica powinna zatem otrzymać:
• wynagrodzenie za okres pracy w wysokości 1920 zł obliczone w następujący sposób: (84 godz. – 20 godz. opieki) x 30 zł = 1920 zł,
• zasiłek macierzyński 81,5 proc. z obniżonej dniówki za okres trwania urlopu rodzicielskiego połączonego z pracą za 31 dni w wysokości 1831,17 zł, obliczony w następujący sposób: 4349,02 zł : 30 = 144,97 zł 144,97 zł x 81,5 proc. = 118,15 zł 118,15 zł x 0,5 = 59,08 zł 118,15 zł – 59,08 zł = 59,07 zł 59,07 zł x 31 dni = 1831,17 zł
• zasiłek opiekuńczy 80 proc. za 5 dni – 289,90 zł.
przykład 4
Konieczne uzupełnienie
Pracownica od 1 sierpnia br. łączy pobieranie zasiłku macierzyńskiego z tytułu urlopu rodzicielskiego z pracą na ¼ etatu. Załóżmy, że zachoruje pod koniec sierpnia. Będzie jej przysługiwało wynagrodzenie chorobowe, którego podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie za sierpień, po uzupełnieniu wg zasad obowiązujących dla składników stałych lub zmiennych (art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej), w zależności od tego, jak pracownica jest wynagradzana. Jeśli na niższym etacie jest wynagradzana stałą stawką miesięczną, to ta stawka – po odliczeniu 13,71 proc. – stanowi podstawę wynagrodzenia chorobowego. Jeśli jest to wynagrodzenie zmienne np. akordowe, wtedy wynagrodzenie miesięczne, które pracownica osiągnęłaby, gdyby przepracowała cały miesiąc, ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte, i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownica była obowiązana przepracować w danym miesiącu (jeśli przepracowała choćby jeden dzień). ©℗
Zróżnicowana stawka
Podstawowa stawka zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70 proc. podstawy wymiaru. Inna stawka zasiłku (81,5 proc.) przysługuje, gdy pracownik złoży długi wniosek zasiłkowy, tj. łączny wniosek o wypłatę zasiłku za urlopy macierzyński i rodzicielski. W takim przypadku ojcu za dziewięć tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.
!Łączenie pracy z urlopem rodzicielskim nie wyklucza prawa do zasiłku chorobowego lub zasiłku opiekuńczego za ten okres. Będzie on jednak obliczony od wynagrodzenia uzyskiwanego od zmniejszonego wymiaru etatu. Za miesiąc, w którym wystąpiła choroba lub sprawowanie opieki nad członkiem rodziny, pracownik otrzyma zatem i zasiłek chorobowy (wynagrodzenie chorobowe), i zasiłek macierzyński.
Powrót do pracy w czasie urlopu rodzicielskiego oznacza, że podstawa wymiaru zasiłku jest taka sama jak dla zasiłku za urlop macierzyński. Jest to zgodne z zasadą, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków (zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju) nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż jeden miesiąc kalendarzowy. Wysokość zasiłku macierzyńskiego zmniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu (art. 31 ust. 4a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; dalej: ustawa zasiłkowa). Innymi słowy, wysokość zasiłku macierzyńskiego trzeba zmniejszyć z zastosowaniem proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu rodzicielskiego do wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem macierzyńskim. W sytuacji, gdy np. pracownica była zatrudniona na pełny etat, a w czasie urlopu rodzicielskiego chciałaby pracować na jedną czwartą wymiaru, zasiłek macierzyński powinien zostać zmniejszony o jedną czwartą, co wynika z następującej proporcji: 1/4 : 1/1.
Analogicznie ustala się proporcję w przypadku pracowników, którzy przed urlopem macierzyńskim byli zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy i zamierzają jednocześnie pracować oraz korzystać z urlopu rodzicielskiego. Wysokość zasiłku macierzyńskiego należy zmniejszyć o część, jaka wynika z proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu do zwykłego wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem macierzyńskim. ©℗
Pracownicy, która łączy urlop rodzicielski z pracą, przysługuje:
1) wynagrodzenie za pracę – obniżone proporcjonalnie do tego mniejszego wymiaru czasu pracy (przy wynagrodzeniu w stałej miesięcznej stawce);
2) zasiłek macierzyński w odpowiednio niższej wysokości.
Choroba lub opieka
Może się zdarzyć, że w czasie pracy w zmniejszonym wymiarze pracownik zachoruje lub będzie zmuszony opiekować się chorym członkiem rodziny. W razie nieobecności w pracy spowodowanej którąś z tych okoliczności pracownikowi przysługuje odpowiednio wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy, jeśli w danym roku kalendarzowym już przekroczył limit 33 dni (14 dni u pracownika w wieku 50+) choroby opłacanej wynagrodzeniem chorobowym, albo zasiłek opiekuńczy. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku stanowi jednak wynagrodzenie za pracę wykonywaną podczas łączenia jej z urlopem rodzicielskim.
Gdyby pracownik zachorował już w pierwszym miesiącu pracy łączonej z urlopem rodzicielskim, to podstawę wymiaru przysługującego mu wynagrodzenia chorobowego stanowiłoby wynagrodzenie, jakie osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia.
Trzeba jeszcze dodać, że pracownik, który łączy urlop rodzicielski i pobieranie zasiłku macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów (art. 9 ust. 1d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Oznacza to, że podlega ubezpieczeniom w pełnym zakresie z tytułu pracy w obniżonym wymiarze oraz ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 31 ust. 1–3, ust. 4a, art. 35 ust. 1, art. 37 ust. 1, art. 40 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780)
• art. 6 ust. 1 pkt 1, pkt 19, art. 9 ust. 1d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497)
• art. 1821e ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 878)
