Niezmniejszane składniki wynagrodzenia wpłyną na minimalną podstawę zasiłkową

Przepisy gwarantują jej wysokość, która zależy od aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia. Przy jej ustalaniu trzeba dodatkowo uwzględnić te składniki, na których wypłatę nie ma wpływu okres choroby lub sprawowania opieki.

Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy ma zagwarantowane prawo do wynagrodzenia za pracę w wysokości nie niższej niż obowiązujące wynagrodzenie minimalne. W 2024 r. obowiązują dwie jego stawki: 4242 zł (od stycznia do czerwca) oraz 4300 zł (od lipca do grudnia). Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika w celu porównania go z wysokością zagwarantowanego wynagrodzenia minimalnego przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone – według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny – do wynagrodzeń osobowych.

Przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się jednak:

• nagrody jubileuszowej,
• odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej,
• dodatku za szczególne warunki pracy.

Nie oznacza to jednak, że jest to tzw. płaca zasadnicza. Na pensję minimalną mogą się bowiem składać premie, dodatki, nagrody, wynagrodzenie w formie akordowej, prowizyjnej, godzinowej czy stałej stawce miesięcznej. Przy czym miesięczne wieloskładnikowe pobory pracownika po zsumowaniu nie mogą spaść poniżej kwoty ustawowej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli takie wynagrodzenie nie zostałoby osiągnięte, pracownikowi przysługuje wyrównanie za każdą godzinę pracy. Takie zasady dotyczące zarobków oraz prawo do poszczególnych składników wynagrodzenia w okresie pobierania zasiłków mają wpływ na ustalanie podstawy wymiaru np. zasiłku chorobowego (a także wynagrodzenia chorobowego), macierzyńskiego czy opiekuńczego.

Niedługo kolejna zmiana

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego (a także pozostałych zasiłków) z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika (łącznie 13,71 proc.).

Zatem wynagrodzenie minimalne po odliczeniu części składek społecznych potrącanych z dochodu pracownika stanowi jednocześnie minimalną podstawę wymiaru zasiłku/wynagrodzenia chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze godzin. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te trzeba oczywiście odpowiednio zmniejszyć, proporcjonalnie do części etatu.

Od stycznia do czerwca 2024 r. minimalna podstawa świadczeń zasiłkowych wynosi 3660,42 zł przy zatrudnieniu na pełen etat [4242 zł – (4242 zł x 13,71 proc.)], a od lipca do grudnia 2024 r. wynosi 3710,47 zł [4300 zł – (4300 zł x 13,71 proc.)].

Hipotetyczna podstawa

Jeśli pracownik oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymuje dodatkowe składniki – takie, które nie są pomniejszane za czas absencji, w tym z powodu choroby lub opieki nad członkiem rodziny, np. premie, dodatek za staż pracy, funkcyjny – to najpierw należy ustalić tzw. teoretyczną podstawę wymiaru zasiłku, a potem porównać ją do minimalnej podstawy wymiaru danego zasiłku. Jeżeli podstawa ustalona z uwzględnieniem składników, do których pracownik zachowuje prawo mimo absencji (czyli hipotetyczna), jest równa bądź wyższa od tej minimalnej ustawowej, to wówczas jako podstawę wymiaru zasiłku przyjmuje się faktyczne wynagrodzenie, bez składników dodatkowych, których nie wlicza się do podstawy zasiłkowej. Zgodnie bowiem z art. 41 ustawy zasiłkowej przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.

Gdyby natomiast podstawa hipotetyczna okazała się niższa od ustawowego minimum, to wówczas świadczenie zasiłkowe należy obliczyć od podstawy podwyższonej do kwoty ustalonej jako różnica minimalnego wynagrodzenia za pracę, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71 proc., i kwoty składnika, do którego pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, również po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71 proc. [przykład]

przykład

Tylko za część miesiąca

Warto zwrócić uwagę na kwestię składek w takim przypadku, jak opisany w przykładzie. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe i wypadkowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z pominięciem wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłków i innych przychodów zwolnionych ze składek na ubezpieczenie społeczne. Wśród nich są składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku (par. 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).

Powyższe zwolnienie ze składek stosuje się, jeśli są spełnione wszystkie wymienione warunki. Niespełnienie choćby jednego oznacza obowiązek poboru składek od danego składnika wynagrodzenia. Chodzi tu o sytuację, gdy pewne składniki płacowe przysługują pracownikowi nie tylko za okres aktywnego świadczenia pracy, lecz także za czas absencji i pobierania z tego tytułu odpowiedniej należności (wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku).

Przepisy ubezpieczeniowe jednak nie określają sposobu rozliczenia, jeśli zasiłek przysługuje za część miesiąca. Wiadomo tylko, że zwolniony ze składek pozostaje jedynie ten jego ułamek, który przypada na okres pobierania zasiłku. Trzeba więc policzyć tę wartość składnika, która podlega oskładkowaniu. Ze względu na brak odpowiedniego wzoru, który miałby zastosowanie w tym przypadku, przyjęło się, by wysokość składnika wynagrodzeniowego podzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca, pomnożyć przez liczbę dni pobierania zasiłku/wynagrodzenia chorobowego, a następnie od wartości pełnego świadczenia odliczyć otrzymany wynik.

Zatem w sytuacji opisywanej w przykładzie za maj 2024 r. oskładkowaniu podlegają premia i dodatek, w wysokości po 148,40 zł:

200 zł : 31 dni maja = 6,45 zł 6,45 zł x 8 dni opieki = 51,60 zł

200 zł – 51,60 zł = 148,40 zł ©℗