Pobieranie renty wypadkowej i połowy emerytury nie oznacza wyższej renty rodzinnej

Mój zmarły mąż pobierał rentę wypadkową oraz połowę emerytury. Wystąpiłam do ZUS o przyznanie renty rodzinnej. ZUS przyznał mi jedynie 85 proc. kwoty jego emerytury. Dlaczego nie przyznano mi 85 proc. renty, mimo że była korzystniejsza? Czy jest szansa na zmianę decyzji przez sąd?

Zgodnie z art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (dalej: ustawa emerytalna) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Z kolei z art. 73 ust. 1 pkt 1 tej ustawy wynika, że renta rodzinna dla jednej osoby uprawnionej wynosi 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. W opisywanej sytuacji zmarły pobierał dwa rodzaje świadczeń – rentę z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego, a więc spowodowanej wypadkiem przy pracy, albo chorobą zawodową, oraz połowę emerytury. Odpowiedź na zadane pytanie sprowadza się zatem do ustalenia, czy 85 proc. świadczenia może odnosić się do dowolnego (wyższego) świadczenia, jak chciałaby wnioskodawczyni, czy jednak tylko emerytury, jak uznał ZUS.

W tym kontekście trzeba odnieść się do przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa). Zgodnie z jej art. 17 ust. 5–6 renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Przysługuje ona również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty uprawnionego do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ponadto członkom rodziny rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego, który zmarł z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, przysługują świadczenia określone w ustawie emerytalnej bez względu na długość okresu uprawniającego do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie tych przepisów. Jak widać, przepisy dopuszczają obliczenie renty rodzinnej od kwoty renty wypadkowej, lecz tylko w określonych przypadkach. Skoro w opisywanym przypadku pobierający zmarł z przyczyn niezwiązanych z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, nie ma podstaw, aby rentę rodzinną dla jego żony obliczać od świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. Również nie jest dopuszczalne obliczenie renty rodzinnej od sumy renty wypadkowej i połowy emerytury. To, że zmarły otrzymywał emeryturę powiększoną o połowę renty (lub rentę powiększoną o połowę emerytury), nie oznacza, że uprawnionym do renty rodzinnej będzie przysługiwać procent od całej faktycznej kwoty. Podstawą do obliczenia renty rodzinnej może być zatem jedynie emerytura.

Takie stanowisko wyraził również Sąd Najwyższy w wyroku z 24 maja 2023 r., sygn. akt I USKP 2/22. Zwrócił on uwagę, że uprawniony członek rodziny nabywa wprawdzie samodzielnie prawo do renty rodzinnej jako odrębne świadczenie, ale nabywa to prawo w miejsce prawa do świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. Prawo do renty rodzinnej jest zatem prawem pochodnym – opiera się nie na wygaśnięciu (albo nieważności) prawa do świadczenia ubezpieczonego i przejściu uprawnień z tego wynikających na określonych członków rodziny zmarłego, ale na istnieniu stosunku ubezpieczenia społecznego i wynikającej z tego ochrony na wypadek nastąpienia zdarzenia losowego, jakim jest śmierć żywiciela rodziny. Z tego też powodu należy odrzucić koncepcję przekształcenia prawa do renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy pracy w prawo do renty na zasadach ogólnych, jak również potencjalnego prawa do renty wypadkowej w prawo do renty zwykłej. Nie ma zatem podstaw, aby obliczać rentę rodzinną od renty wypadkowej.

Zatem należy stwierdzić, że w opisywanej sytuacji decyzja ZUS jest prawidłowa, a ewentualne odwołanie zostanie przez sąd oddalone. ©℗