Urlop i wakacje na L4
Według ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ma obowiązek systematycznie kontrolować zarówno prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jak i sposób wykorzystania zwolnień lekarskich L4. W ramach pierwszego rodzaju kontroli, lekarze orzecznicy ZUS sprawdzają, czy osoba na zwolnieniu lekarskim nadal jest chora i niezdolna do pracy. Natomiast podczas drugiego rodzaju kontroli, pracownicy ZUS weryfikują, czy zwolnienie lekarskie L4 jest wykorzystywane zgodnie z jego celem, a nie na przykład do wykonywania pracy.
Kontrola prawidłowości korzystania ze zwolnień lekarskich może przyjmować dwie formy: "wyjazdową", polegającą na osobistej wizycie upoważnionych pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), oraz "z dokumentów", opierającą się na danych uzyskanych z innych źródeł. Te dodatkowe informacje mogą pochodzić od pracodawców czy osób trzecich, które zauważyły potencjalne nieprawidłowości, takie jak publikowanie zdjęć z egzotycznych wakacji na mediach społecznościowych podczas zwolnienia lekarskiego, czy wykonywanie innej pracy.
Jednak samo zdjęcie czy doniesienie nie stanowią bezpośredniej podstawy do odmowy prawa do zasiłku. Po otrzymaniu informacji o potencjalnym niewłaściwym wykorzystaniu zwolnienia lekarskiego, pracownicy ZUS przeprowadzają postępowanie w celu ustalenia zasadności przyznania prawa do zasiłku danemu pracownikowi. Jeżeli potwierdzi się, że pracownik niezgodnie z celem wykorzystuje zwolnienie lekarskie, ZUS może odmówić prawa do zasiłku.
W przypadku kontroli "wyjazdowej", może ona zostać przeprowadzona tylko podczas trwania zwolnienia lekarskiego, które jest przedmiotem weryfikacji.
Pracownicy na zwolnieniu lekarskim powinni pamiętać o podaniu lekarzowi aktualnego adresu pobytu na czas zwolnienia. Jeżeli miejsce pobytu ulegnie zmianie, pracodawca i ZUS powinni zostać o tym poinformowani w ciągu trzech dni. Prawidłowe wskazanie adresu pobytu jest kluczowe, gdyż nieusprawiedliwiona nieobecność pracownika w domu podczas kontroli może skutkować odmową prawa do zasiłku chorobowego.
Kontrola zwolnienia lekarskie L4. Kto może kontrolować?
Do przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy uprawniony jest podmiot, który ustala uprawnienia do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (z ubezpieczenia chorobowego) i je wypłaca. Są to:
terenowe jednostki organizacyjne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (oddziały ZUS), w odniesieniu do:
− ubezpieczonych, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych,
− ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących,
− ubezpieczonych będących duchownymi,
− osób uprawnionych do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia,
− ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego,
płatnicy składek (pracodawcy) w odniesieniu do swoich ubezpieczonych – w czasie trwania ubezpieczenia.
Do przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy uprawniony jest pracodawca, który:
− wypłaca wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy z powodu choroby na podstawie art. 92 kodeksu pracy; ma on prawo do przeprowadzania tej kontroli za okres, za który przysługuje wynagrodzenie nawet, jeżeli nie jest uprawniony do wypłaty zasiłków,
− ustala uprawnienia do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa i wypłaca je ubezpieczonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r., gdyż zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych.
Pracodawca uprawniony do kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, który jest osobą fizyczną, może tą kontrolę przeprowadzić sam. Może także zlecić przeprowadzenie kontroli innemu pracownikowi, np. pracownikowi komórki kadrowo-płacowej.
Pracodawca może zwrócić się też o przeprowadzenie kontroli do ZUS. Ta możliwość dotyczy jednak tylko firm lub instytucji zatrudniających mniej niż 20 osób. Pracodawcy z większą liczbą pracowników mogą przeprowadzić kontrolę samodzielnie lub z udziałem wyspecjalizowanych firm.
Kontrola ZUS nie zawsze oznacza wizytę w domu pracownika. Czasami ogranicza się do sprawdzenia dokumentacji dotyczącej zwolnienia lekarskiego. Jeśli jednak kontrolerzy wyjdą w teren, pracownik na L4 powinien spodziewać się wizyty kontrolerów z odpowiednimi identyfikatorami.
Podczas kontroli, kontrolerzy sprawdzają, czy pracownik na zwolnieniu lekarskim nie wykonuje pracy zarobkowej i czy nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem. W przypadku zwolnienia lekarskiego związane z opieką nad członkiem rodziny, kontrolerzy sprawdzają, czy nie ma innych domowników, którzy mogliby się tym zająć.
Ważne
Kontrola może być wykonana bez względu na wskazania lekarskie, tj. zarówno, gdy na zwolnieniu jest adnotacja „chory powinien leżeć", jak i w przypadku adnotacji „chory może chodzić".
Miejsce przeprowadzania kontroli zwolnień lekarskich L4
Kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadza się w:
− miejscu zamieszkania,
− miejscu czasowego pobytu (adres pobytu w okresie orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby podawany jest w zaświadczeniu lekarskim e-ZLA),
− miejscu pracy lub w miejscu prowadzenia działalności pozarolniczej,
− innym miejscu, jeżeli z posiadanych informacji wynika, że jest to celowe.
Termin kontroli zwolnień lekarskich L4. Kiedy kontrolerzy mogą przyjść do domu
Kontrole pracodawca powinien przeprowadzać w miarę potrzeby, bez ustalania z góry stałych jej terminów. Może ją nasilić w okresach, w których wzrasta liczba pracowników korzystających ze zwolnień lekarskich. Kontrola może się odbyć zarówno rano jak i popołudniu
Jak wygląda kontrola zwolnienia lekarskiego L4
Osobie udającej się na kontrolę pracodawca wystawia imienne upoważnienie według wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia z dnia 27 lipca 1999 r. Upoważnienie jest ważne łącznie z legitymacją pracowniczą albo dokumentem tożsamości, których numery powinny być podane w upoważnieniu. Imienne upoważnienie pracodawca jest zobowiązany wystawić osobie przeprowadzającej kontrolę także w przypadku, gdy przeprowadzenie kontroli powierzył innemu, zewnętrznemu podmiotowi.
Nieobecność w domu. Skutki kontroli zwolnień lekarskich L4
Często zdarza się nieobecność kontrolowanego pracownika w miejscu wskazanym w zwolnieniu lekarskim. ZUS zaleca wtedy ponowienie kontroli oraz wyjaśnić przyczyny nieobecności. Jeśli posiada on uzasadniony powód nieobecności podczas kontroli, np. wizytę u lekarza, nie można stwierdzić, że L4 wykorzystuje niewłaściwie.
Jeśli w trakcie kontroli wykryte zostaną nieprawidłowości, pracodawca ma prawo wstrzymać wypłatę świadczenia chorobowego, a sprawa trafia do rozstrzygnięcia przez ZUS. Niewłaściwe wykorzystanie L4 może prowadzić do utraty prawa do zasiłku opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, a także zasiłku chorobowego. ZUS może również żądać zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń. W miejscu pracy mogą czekać nieprzyjemne konsekwencje, takie jak zwolnienie.