Od kiedy nabywca wszystkich udziałów w spółce jest zobowiązany do odprowadzania składek?

Czy pracownikowi, który uległ wypadkowi zaraz po powrocie ze świadczenia rehabilitacyjnego, przysługują świadczenia z ubezpieczenia chorobowego? Dlaczego krótki staż pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 2008 r. nie przeszkodzi w nabyciu prawa do emerytury pomostowej?

Nie, w tym przypadku płatnik nie powinien wypłacać zasiłku chorobowego. Związane jest to z aktualnym brzmieniem przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa). Jak wynika bowiem z art. 6 tej ustawy zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy:

• w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
• wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji;
• z powodu przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego lub szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;
• wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

Co ważne, zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.

Po wyczerpaniu okresu zasiłkowego ubezpieczony ma prawo ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy zasiłkowej przysługuje ono ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. ZUS przyznaje je na okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

O konieczności leczenia i rokowaniach orzeka lekarz orzecznik ZUS, od którego orzeczenia przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie wniesiono zarzutu wadliwości do prezesa ZUS albo orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.

Trzeba jednak pamiętać, że świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia udzielanego nauczycielom. Mimo choroby nie otrzymają go także osoby, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub funkcjonariuszy służb mundurowych.

Po wyczerpaniu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego ubezpieczony nie ma już prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Do ubiegłego roku niezdolność do pracy, która byłą spowodowana inną chorobą niż ta, z powodu której pobierano zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, pozwalała na otwarcie nowego 182- lub 270-dniowego okresu zasiłkowego, o ile wystąpił chociażby jeden dzień przerwy między nimi a zakończeniem niezdolności. Obecnie rodzaj choroby nie ma jednak znaczenia i musi minąć minimum 60 dni, żeby można było otworzyć nowy okres zasiłkowy. W opisywanej sytuacji było to zaledwie 9 dni (10. dnia powstała niezdolność), zatem nie można otworzyć nowego okresu zasiłkowego.

Teoretycznie, gdyby wypadek przy pracy okazał się poważny, pracownik mógłby ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Trzeba jednak zwrócić uwagę na dość restrykcyjne przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z jej art. 12 niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Niezdolność do pracy może być całkowita, gdy osoba utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, albo częściowa, gdy osoba w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Nie można jednak zakładać, że każda niezdolność do pracy, za którą nie jest już możliwa wypłata świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, stanie się podstawą do przyznania przez ZUS tego rodzaju renty.

Tak, w tym przypadku konieczne będzie opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu podlegają m.in. osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Z art. 8 ust. 6 tej ustawy wynika z kolei, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych (z wyjątkiem korzystających z ulgi na start);

• twórcę i artystę;
• osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu;
• wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
• akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
• komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;
• osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów oświatowych.

W odpowiedzi na powyższe pytanie najistotniejszy będzie jednak art. 13 pkt 4a ww. aktu prawnego, z którego wynika, że wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu – od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia udziałów w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia wszystkich udziałów w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone na podstawie przepisów prawa przedsiębiorców.

Podobnie więc w opisywanej sytuacji należy uznać, że nabywca wszystkich udziałów będzie musiał odprowadzać składki od dnia ich nabycia, a nie dopiero od dnia, w którym spółka rozpocznie działalność.

Nie, jeśli pozostałe warunki zostaną spełnione, krótki staż pracy w szczególnych warunkach nie przeszkodzi w otrzymaniu świadczenia. Zgodnie bowiem z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych świadczenie to przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

urodził się po 31 grudnia 1948 r.;

• ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
• ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
• przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32–33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
• po 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Ustawa o emeryturach pomostowych za prace w szczególnych warunkach uważa prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku.

Z kolei za prace o szczególnym charakterze uważa prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej związanego z procesem starzenia się.

Ustawa zawiera wykaz obu rodzajów prac.

Jeszcze do niedawna ZUS uznawał, że praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze musiała być wykonywana co najmniej przez jeden miesiąc, aby można było przyznać emeryturę pomostową. Taki warunek nie wynikał jednak z przepisów. Tę praktykę zakwestionował Sąd Najwyższy w uchwale z 18 maja 2022 r., sygn. akt III UZP 2/22, w której stwierdził, że nabycie prawa do emerytury pomostowej nie jest uzależnione od wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres przynajmniej jednego miesiąca.

W tym duchu SN wypowiedział się także chociażby w wyroku z 18 października 2022 r., sygn. akt I USKP 108/21, w którym stwierdził, że samo wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. przez okres krótszy niż miesiąc nie spowoduje nabycia prawa do emerytury pomostowej. Niezbędne jest jednak spełnienie również pozostałych przesłanek, w tym 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Nie można skupiać się jedynie na tym, że praca szczególna po 31 grudnia 2008 r. przez okres krótszy niż miesiąc nie obciąża wystarczająco organizmu pracownika, aby przyznać mu emeryturę pomostową, ponieważ jest zbyt krótkotrwała. Jest to bowiem tylko końcowy okres pracy pracownika, dopełniający niejako jego wcześniejszą, wieloletnią pracę w warunkach szczególnie obciążających dla organizmu pracownika.

Biorąc pod uwagę aktualne orzecznictwo SN, należy przypuszczać, że mimo bardzo krótkiego stażu po 2008 r. wnioskodawcy zostanie przyznane prawo do emerytury pomostowej. W razie jednak odmowy warto złożyć odwołanie od decyzji, które sąd zapewne uwzględni, o ile odmowa była spowodowana tylko brakiem odpowiedniego, zdaniem ZUS, stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 2008 r. ©℗