Świadczenie pielęgnacyjne nie zostanie utracone od razu po śmierci osoby niepełnosprawnej

Od przyszłego roku osoba otrzymująca pieniądze za opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny będzie mogła zachować prawo do nich jeszcze przez miesiąc po jego śmierci.

W uchwalonej przez Sejm ustawie z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poza nowymi przepisami dotyczącymi ważności orzeczeń o niepełnosprawności (pisaliśmy o tym w DGP „Drugie podejście do wygaszania covidowych orzeczeń” nr 58/23) znalazły się też ważne rozwiązania dla osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego, w sytuacji gdy umiera będący pod ich opieką niepełnosprawny członek rodziny.

Finansowe zabezpieczenie

Chodzi o art. 8 wspomnianej ustawy, który wprowadza zmiany do art. 17 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 390). Przewiduje on, że rodzice niepełnosprawnych dzieci, bo to oni są głównymi odbiorcami świadczenia pielęgnacyjnego, w przypadku ich śmierci nie będą automatycznie tracić prawa do tej formy wsparcia, ale będzie im ona wypłacana do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do zgonu. Teraz jest tak, że opiekun jest pozbawiany świadczenia z dniem śmierci dziecka i w zależności od tego, który to był dzień miesiąca, musi oddać część kwoty za dni przypadające od daty zgonu do końca tego miesiąca. Świadczenie wypłacone za ten okres jest bowiem traktowane jako nienależnie pobrane i podlega zwrotowi.

– Dzięki nowym przepisom osoby, które często przez wiele lat zajmowały się niepełnosprawnym członkiem rodziny i były nieaktywne zawodowo, będą miały przynajmniej na najbliższy czas przypadający po jego śmierci zapewnione zabezpieczenie finansowe, zanim wrócą na rynek pracy – mówi Przemysław Andrysiak, kierownik działu świadczeń rodzinnych Zabrzańskiego Centrum Świadczeń Rodzinnych.

Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPS w Płocku, dodaje, że przy obecnych przepisach sytuacja jest o tyle trudna, że w pierwszych dniach po śmierci osoby niepełnosprawnej jej dotychczasowy opiekun nie myśli zwykle o tym, aby natychmiast to zgłosić, bo zajmują go inne sprawy związane chociażby z załatwianiem pogrzebu czy przeżywaniem żałoby. Tymczasem gmina jest zobowiązana, aby dochodzić nienależnie pobranych świadczeń.

– Czasem udaje się tego uniknąć i wstrzymać wypłatę świadczenia. Jest to uzależnione od tego, kiedy nastąpiła śmierć osoby niepełnosprawnej i czy została już zrealizowana lista wypłat na dany miesiąc. Jeśli było to wcześniej, to jesteśmy jeszcze w stanie skorygować kwotę przysługującego świadczenia pielęgnacyjnego za ten miesiąc – wskazuje Magdalena Rynkiewicz-Stępień, zastępca dyrektora Miejskiego Centrum Świadczeń w Opolu.

Jednak nie zawsze jest to możliwe. Wtedy, jak wyjaśnia Edyta Ciesielska, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPR w Kielcach, można jeszcze umorzyć kwotę nienależnego świadczenia, ale to wymaga wszczęcia kolejnego postępowania i wydania następnej decyzji.

Nowelizacja przepisów, która wejdzie w życie od 1 stycznia 2024 r., będzie więc korzystna nie tylko dla rodziców, którzy nagle pozostają bez źródła dochodu i potrzebują czasu, aby stanąć na nogi, lecz także dla gmin w tym sensie, że nie będą one musiały dochodzić nienależnie pobranych świadczeń.

Bez składki

Zgodnie z przyjętą ustawą analogiczna zmiana przepisów zostanie również wprowadzona w odniesieniu do specjalnego zasiłku opiekuńczego wypłacanego osobom niespełniającym wymogów do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, czyli opiekunom osób, które doznały niepełnosprawności w dorosłym życiu.

Ponadto nowe brzmienie ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowi, że osoby otrzymujące wspomniane świadczenia opiekuńcze po śmierci krewnego nie będą tracić tego jednomiesięcznego uprawnienia, jeśli w okresie jego otrzymywania np. podejmą pracę lub zostanie im ustalone prawo do emerytury. Dodatkowo nie będzie miał do nich zastosowania art. 27 tej ustawy regulujący sytuacje, w których ma miejsce zbieg prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia rodzicielskiego oraz dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem na urlopie wychowawczym. Wówczas osoba musi wybrać, które z nich będzie pobierać, nawet jeśli przysługują w związku z opieką nad różnymi członkami rodziny. Natomiast po zmianie przepisów nie będzie musiała tego robić, co w praktyce oznacza, że przez miesiąc będzie mogła uzyskiwać dwa świadczenia.

Jednocześnie, choć za osoby pobierające świadczenia opiekuńcze są odprowadzane przez gminę składki na ubezpieczenia społeczne, to w okresie, gdy będą one wypłacane po śmierci niepełnosprawnego członka rodziny, tak nie będzie, o czym przesądza zmiana art. 6 ust. 2b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.) uwzględniona w art. 6 ustawy z 9 marca 2023 r. ©℗