odpowiedź

Tak, należy ten przychód uwzględnić. Zleceniodawca ma obowiązek złożenia zaświadczenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Płatnicy składek – pracodawcy, zleceniodawcy, którzy zatrudniają osoby pobierające emeryturę lub rentę – mają obowiązek przekazać do ZUS zaświadczenia o uzyskanych przez nich dochodach w poprzednim roku. Do końca lutego 2023 r. należy więc przesyłać informacje o zarobkach z 2022 r. dla potrzeb ustalenia ewentualnego zmniejszenia lub wstrzymania wypłaty w razie przekroczenia limitów.

Limity zarobków

Prawo do emerytur i rent do momentu, gdy dana osoba osiągnie powszechny wiek emerytalny, ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, jeśli świadczeniobiorca uzyskuje dodatkowe dochody. Zasady w tym zakresie określa ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego oraz z tytułu służby mundurowej (policja, Straż Pożarna). Za taką działalność uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności. Na zawieszenie lub zmniejszenie wysokości świadczeń wpływa także przychód osiągnięty za granicą.
W zakresie działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych mieści się np.:
  • praca wykonywana w ramach stosunku pracy;
  • praca nakładcza;
  • praca wykonywana na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej, umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpraca przy wykonywaniu danej umowy, w tym tego typu umowy, a także umowa o dzieło, zawarte z własnym pracodawcą, lub jeżeli w ramach takiej umowy (zawartej z innym podmiotem) praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy;
  • prowadzenie pozarolniczej działalności oraz współpraca przy jej wykonywaniu;
  • praca wykonywana w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych;
  • odpłatne świadczenie pracy, na podstawie skierowania do pracy, w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
  • pobieranie stypendium sportowego;
  • sprawowanie mandatu posła oraz posła do Parlamentu Europejskiego oraz senatora;
  • odpłatne pełnienie funkcji w radach nadzorczych w podmiotach, w których taki organ występuje.
Organ rentowy może zmniejszyć lub zawiesić wypłatę świadczenia także:
  • osobom wyłączonym z ubezpieczenia społecznego – w związku z posiadaniem ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz
  • osobom wykonującym działalność niepodlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym – z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.

Limity dochodów

Jak już wcześniej wspomniano, aktywni zawodowo renciści oraz emeryci, którzy jeszcze nie osiągnęli powszechnego wieku emerytalnego, mogą uzyskiwać dodatkowe dochody, lecz w ograniczonej wysokości, tj. do wskazanych limitów. Po ich przekroczeniu świadczenie z ZUS ulega zmniejszeniu lub jego wypłata ulega zawieszeniu. I tak, w razie osiągnięcia w 2022 r. przychodu w kwocie nieprzekraczającej sumy kwot przychodu odpowiadających 70 proc. przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w danym roku, tj. 51 069 zł, emerytura lub renta nie ulegną ani zmniejszeniu, ani zawieszeniu. Natomiast prawo do emerytury lub renty ulegnie zawieszeniu w razie osiągnięcia przychodu w kwocie wyższej niż suma kwot przychodu odpowiadających 130 proc. przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w danym roku, tj. w 2022 r. – 94 842 zł. Z kolei w razie uzyskania przychodu w kwocie przekraczającej 51 069 zł, lecz nie wyższej niż 94 842 zł, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia przychodu, tj. kwotę stanowiącą różnicę między osiągniętym przychodem a niższym progiem zarobkowym. Zmniejszenie świadczenia nie może jednak przekraczać tzw. maksymalnej kwoty zmniejszenia ustalonej dla emerytury lub renty w danym okresie.

Jakie przychody bez wpływu

Przy ustalaniu ram zarobkowych uwzględnia się przychód osiągany z danego źródła w wysokości stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Za przychód uważa się również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego oraz zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego. Natomiast bez wpływu na ewentualne zmniejszenie czy zawieszenia świadczenia pozostają przychody:
  • zwolnione ze składek na ZUS (np. nagrody jubileuszowe, należności za czas podróży służbowych, świadczenia z ZFŚS, odprawy, wartość świadczeń z zakresu bhp);
  • przychody wypłacone z tytułu pracy, służby – wykonywanej przed miesiącem, od którego ustalono prawo do emerytury bądź renty;
  • przychody uzyskane z innego tytułu niż zatrudnienie, służba lub inna praca zarobkowa albo pozarolnicza działalność, np. przychody z praw majątkowych, umów o dzieło (z wyjątkiem wykonywanych na rzecz pracodawcy), z najmu.
Przy ustalaniu, czy przychód wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń, obowiązuje zasada, zgodnie z którą przychód uważa się za osiągnięty w miesiącu (roku), w którym został wypłacony lub przedstawiony do wypłaty. Przykładowo: wynagrodzenie za grudzień 2022 r. wypłacone w styczniu 2023 r. nie podlega uwzględnieniu w przychodach z 2022 r.

Obowiązki informacyjne

Emeryt lub rencista jest zobowiązany zawiadomić organ rentowy o podjęciu działalności zarobkowej i o wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu, a po upływie roku kalendarzowego – o wysokości tego przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Te same obowiązki spoczywają odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy, a w przypadku osoby pełniącej służbę – na właściwej komórce kadrowej. Zwolnieni z tego obowiązku są jedynie emeryci, którzy przed podjęciem takiej działalności osiągnęli powszechny wiek emerytalny 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), a także inwalidzi wojenni i wojskowi, ponieważ ich limity zarobków nie dotyczą. Płatnicy, którzy zatrudniają takie osoby, są również zwolnieni z obowiązku informa cyjnego.
Zaświadczenie o rocznym dochodzie pomoże organowi rentowemu rozliczyć i ustalić prawidłowość pobieranego w danym roku świadczenia. Jeśli bowiem przychód przewyższył dopuszczalne kwoty, to o zmniejszeniu lub zawieszeniu świadczenia zdecyduje wartość przekroczenia.

Jak wypełnić zaświadczenie

Zaświadczenie o rocznym przychodzie sporządza się we własnym zakresie, nie ma tu żadnego gotowego, oznaczonego druku. W zaświadczeniu płatnik składek powinien wpisać własne dane identyfikacyjne oraz dane osoby ubezpieczonej, w tym numer emerytury lub renty, jeśli to możliwe. Przychody powinny być ujęte w łącznej, rocznej wysokości oraz w rozbiciu na poszczególne miesiące roku kalendarzowego (2022 r.). Chodzi o przychody faktycznie uzyskane w okresie od stycznia do grudnia 2022 r. Dzięki temu ZUS wybierze korzystniejszy dla świadczeniobiorcy wariant rozliczenia przychodu (miesięcznie lub rocznie) i ustali, czy doszło do przekroczeń, a jeśli tak, to czy i w jakiej wysokości trzeba będzie zwrócić świadczenie.
Już w składanym wniosku o emeryturę lub rentę osoba zamierzająca dorabiać zaznacza, czy przewidywane dochody będą się mieściły w ustawowych widełkach. Natomiast jeśli emeryt/rencista później podejmie działalność zarobkową, niezwłocznie zawiadamia ZUS o tym fakcie oraz o wysokości przychodu. Może skorzystać z formularza ZUS EROP. [wzór] ©℗

wzór

Zaświadczenie o przychodach osiągniętych przez emeryta lub rencistę w 2022 r.
Oznaczenie pracodawcy/zleceniodawcy
(NIP, Regon)
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Odział w ….............
(adres)
Zaświadczenie
Zaświadcza się, że Pan…..........., ur. …..........., zamieszkały w …......................, numer PESEL …..............., legitymujący się dowodem osobistym nr …............., uprawniony do emerytury o symbolu ….............., zatrudniony w ….........., od …....................., na umowę o pracę, w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. uzyskał przychód z tytułu wynagrodzenia za pracę w łącznej wysokości ….............., a w poszczególnych miesiącach: (wymienić kwoty brutto)
imię, nazwisko osoby sporządzającej
.........................................................................
Podstawa prawna
•art. 103–104, art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 504; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1504)
•rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury lub renty (Dz.U. nr 58, poz. 290 ze zm.)