Istnieją rozwiązania alternatywne, które mogłyby pomóc osobom, które ze względu na stan zdrowia nie są w stanie kontynuować pracy do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego – wskazuje Biuro Analiz Sejmowych (BAS) w opinii do prezydenckiego projektu ws. emerytur stażowych.
Projektu nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, który jest obecnie procedowany w Sejmie, ma na celu wprowadzenie emerytury, która będzie przysługiwała osobom z długim stażem ubezpieczeniowym, bez względu na ich wiek. Ze świadczenia mogłyby skorzystać kobiety, które wykażą 39-letni okres składkowy i nieskładkowy, oraz mężczyźni, którzy uzbierają 44 lata. W przypadku ubezpieczonych w ZUS nabycie prawa do emerytury stażowej zależałoby od tego, czy dana osoba wypracowała przynajmniej emeryturę minimalną (pisaliśmy o tym w DGP nr 242/2021 „Emerytury stażowe możliwe od 2023 r. Prezydent wnosi własny projekt”).
W uzasadnieniu wskazano, że jest to rozwiązanie oczekiwane społecznie, postulowane przez organizacje związkowe i obywateli. Ma ono być wsparciem dla osób, którym trudno bez uszczerbku dla zdrowia kontynuować pracę do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.
BAS (w jednej z dwóch opinii do projektu) zwraca natomiast uwagę, że istnieją rozwiązania alternatywne. Jednym z nich mógłby być właściwie funkcjonujący system rentowy. W ocenie BAS obecnie obowiązują dość restrykcyjne zasady dotyczące przyznawania rent, o czym może świadczyć m.in. malejąca liczba świadczeniobiorców. Według ZUS liczba osób pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy w latach 2010–2020 zmniejszyła się o prawie 45 proc. Zdaniem BAS może to tworzyć społeczną presję na wprowadzenie emerytur stażowych dla wszystkich, bez względu na faktyczny stan zdrowia.
Inną alternatywą mogłoby być świadczenie przedemerytalne, którego uzyskanie byłoby uzależnione od odpowiednio długiego stażu pracy (powinny być to jednak tylko okresy składkowe). Mogłoby ono być przeznaczone w szczególności dla tych zawodów, w których istotne znaczenie ma sprawność fizyczna, która w naturalny sposób maleje z wiekiem.
BAS zwraca także uwagę, że przewidziane w projekcie warunki nabycia prawa do emerytury przez rolników są korzystniejsze niż w systemie powszechnym. W praktyce oznaczają bowiem dla tej grupy obniżenie wieku uprawniającego do emerytury o pięć lat, przy czym wysokość świadczenia na tym znacząco nie ucierpi.
Etap legislacyjny
Projekt procedowany w Sejmie
